Κ.Σ.
Ο άγιος και θεοφόρος πατέρας Νικόλαος, επίσκοπος Αχρίδος καί Ζίτσας, γεννήθηκε στις 23-12-1880 στο χωριό Λέλιτς, της Σερβίας. Ο Νικόλαος ήταν το πρώτο παιδί από τα οκτώ αδέλφια του, που όμως πέθαναν όλα στη διάρκεια του Β' Π.Π. Οι γονείς του ήσαν ευσεβείς άνθρωποι, αγρότες. Η μητέρα του Καταρίνα τον δίδαξε τα πρώτα μαθήματα για τον Θεό και τους βίους των αγίων. Πολύ συχνά, μαζί με τη μητέρα του, που τον κρατούσε από το χέρι, πήγαιναν στο μοναστήρι του Τσέλι. Αργότερα, ο επ. Νικόλαος ονόμαζε αυτά τα μαθήματα «περίπατοι με τη μητέρα μου» και αρκετά από αυτά τα βιώματα κατέγραψε σ’ ένα αυτοβιογραφικό ποίημα, με τον τίτλο «Προσευχές ενός αιχμάλωτου στη φυλακή».
Ο Νικόλαος τελειώνοντας το σχολείο έδωσε εξετάσεις στη Στρατιωτική Ακαδημία, αλλά δεν πέρασε στις σωματικές ασκήσεις. Η επιτροπή σωματικής καταλληλότητας έκρινε ότι «ήταν πολύ μικρός, δεν είχε δυνατούς ώμους κι η γενική σωματική του διάπλαση δεν ήταν καλή για τέτοιες δραστηριότητες». Αυτό ήταν σίγουρα το θέλημα Θεού που ήθελε τον Νικόλαο να γίνει στρατιώτης της ουράνιας βασιλείας και όχι της επίγειας. Στη συνέχεια, ο Νικόλαος φοίτησε στο σεμινάριο του Αγίου Σάββα στο Βελιγράδι και άρχισε να διαβάζει και τους πιο γνωστούς και σπουδαίους συγγραφείς της δυτικής και της ανατολικής διανόησης (όπως Σαίξπηρ, Βολταίρο, Νίτσε, Μαρξ, Πούσκιν, Τολστόι, Ντοστογέφσκυ κ.ά). Ο μαυροβούνιος συγγραφέας Πέτρος Njegosh ήταν ο αγαπημένος του και η εργασία της αποφοίτησής του ήταν μια πραγματεία για την ποίηση και τη σκέψη του Njegosh, που κατέπληξε τους καθηγητές και τους συμφοιτητές του.
Ο Νικόλαος φοιτητής στη Βέρνη της Ελβετίας (1907-8)
Ο Νικόλαος σπούδασε στην Ελβετία, Γερμανία, Αγγλία και Ρωσία. Στα 28 του χρόνια (το 1908) έγινε διδάκτωρ θεολογίας στο πανεπιστήμιο της Βέρνης, με θέμα της διατριβής του, γραμμένης στη γερμανική γλώσσα, «Η πίστη στην ανάσταση του Χριστού, ως θεμελιώδες δόγμα της Αποστολικής ’Εκκλησίας» και στα 29 του χρόνια (1909) ασχολήθηκε με την διατριβή του στη φιλοσοφία, στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Έγινε και διδάκτωρ της φιλοσοφίας με θέμα της διατριβής του, γραμμένης στην γαλλική γλώσσα, «Η φιλοσοφία του Μπέρκλεϋ». Το ίδιο έτος ο Νικόλαος γύρισε στην Σερβία αλλά αρρώστησε βαριά. Αυτή η αρρώστια άλλαξε όλη του τη ζωή. Προσευχόταν στον Θεό να γίνει καλά και υποσχέθηκε να θέσει όλα τα χαρίσματα και τις δυνάμεις του στην υπηρεσία του Θεού και της αγίας Ορθόδοξης Εκκλησίας. Μετά την αποθεραπεία του ο Νικόλαος έγινε ιερομόναχος και αργότερα διορίστηκε καθηγητής στο σεμινάριο του αγίου Σάββα στο Βελιγράδι. Δίδασκε φιλοσοφία, λογική, Ιστορία και ξένες γλώσσες και καθιερώθηκε ως μια μεγάλη προσωπικότητα των γραμμάτων και ένας σεβαστός πνευματικός ποιμένας στη Σερβία και, σύντομα, θα καθιερωνόταν και ως μια σπουδαία διεθνής προσωπικότητα στο χώρο των γραμμάτων.
Με το ξέσπασμα του Α' παγκοσμίου πολέμου (1914) η χερσόνησος των Βαλκανίων βρέθηκε στη δίνη του πολέμου. Έτσι ζητήθηκε από τον π. Νικόλαο ν’ αναλάβει μια επίσημη διπλωματική αποστολή στην Αγγλία, ώστε να επιτύχει την υποστήριξη της βρετανικής κυβέρνησης για το σερβικό λαό. Ο π. Νικόλαος, ο οποίος είχε διδακτορικό δίπλωμα από τον Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, έγινε δεκτός με τιμές και σεβασμό από τις βρετανικές αρχές. Η πολιτική του οξυδέρκεια αναδείχτηκε σε ομιλίες και διαλέξεις του στην Αγγλία. Με τις ομιλίες του αυτές προκάλεσε το ενδιαφέρον για τους καταπιεσμένους Σέρβους. Κατά την παραμονή του στην Αγγλία αναγορεύτηκε, τιμής ένεκεν, διδάκτωρ Θεολογίας από το πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ. Ο π. Νικόλαος συνέχισε την «αποστολή του», στη Νέα Υόρκη. Η εκεί αποστολή του ήταν να συσπειρώσει τους μετανάστες Σέρβους, Κροάτες και Σλοβένους εναντίον της κυβέρνησης της Αυστρίας. Η αποστολή του ήταν επιτυχής. Η Αμερική έστειλε στη Σερβία πάνω από 20.000 σλάβους εθελοντές, που ονομάστηκαν «Τρίτος Στρατός του Επισκόπου Νικολάου». Στην Αμερική όμως έλαβε μήνυμα από άγγελο Κυρίου, που παρουσιάστηκε σε όνειρο και του αποκάλυψε ότι κάποια μέρα θα ξαναγύριζε. Ο π. Νικόλαος επέστρεψε στην Αγγλία, όπου έμεινε μέχρι το τέλος του πολέμου. Συνέχισε να γράφει διάφορα άρθρα και βιβλία, όπως: Το Θρησκευτικό Πνεύμα των Σλάβων, Η Σερβία στο Φως και στο Σκότος, Η σερβική Ψυχή, Η Αγωνία της Εκκλησίας, η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία και Η πνευματική Αναγέννηση της Ευρώπης και έλαβε άλλο ένα τιμητικό διδακτορικό δίπλωμα Θεολογίας από το πανεπιστήμιο της Γλασκώβης.
Ο αγ. Νικόλαος με τη μητέρα του Καταρίνα στο Λέλιτς, μπροστά στην εκκλησία του χωριού
Ο π. Νικόλαος ξαναγύρισε στη Σερβία. Το 1919 η Ιερά Σύνοδος της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας τον εξέλεξε επίσκοπο Ζίτσας. Την ώρα της χειροτονίας του έκλαιγε σαν μικρό παιδί, που μόλις αναγεννήθηκε εν Χριστώ. Κι έτσι, μετά από 4 χρόνια αναζήτησης βοήθειας για τη Σερβία από Αμερική και Αγγλία, ο επ. Νικόλαος ήταν έτοιμος να βοηθήσει και να επουλώσει τις πληγές στις καρδιές του αγαπημένου του σερβικού λαού. Το 1921 μετακινήθηκε στην επισκοπή Αχρίδος και Βίτολα, με σκοπό την ενότητα των Εκκλησιών Σερβίας και Σκοπίων, που είχαν προκύψει μετά την δημιουργία του βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας. Επισκέφθηκε επίσης την Αθήνα, την Κωνσταντινούπολη και το Άγιο Όρος, όπου έγινε δεκτός ως αγωνιστής για την ενότητα όλων των ορθοδόξων με τον δεσμό της αγάπης για τον Χριστό και την Εκκλησία Του. Σ’ αυτό το διάστημα ο επ. Νικόλαος έγραψε δύο βιβλία: Λόγοι στον Παγκόσμιο Άνθρωπο και Προσευχές στη Λίμνη. Το τελευταίο αυτό βιβλίο, που το έγραψε κατά την διάρκεια της παραμονής του στη λίμνη της Αχρίδος, είναι ένα ποιητικό πεζογράφημα, βαθύ, εφάμιλλο σε πνευματικότητα με τους ψαλμούς του Δαβίδ.
Στο βλέμμα του διακρίνεις τη χάρη του Αγίου Πνεύματος
Ο επ. Νικόλαος πήγε δεύτερη φορά στην Αμερική και έμεινε 6 μήνες. Έκανε περίπου 150 ομιλίες και διαλέξεις. Μίλησε στο πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, σε διάφορες σερβικές κοινότητες, ακόμα και στην αφροαμερικανική κοινότητα του αγ. Φιλίππου στο Χάρλεμ, καθώς και στη Ν. Υόρκη. Οπουδήποτε κι αν μίλησε σχετικώς με τον Α' παγκόσμιο πόλεμο, το μήνυμά του ήταν σαφές: Μην ενοχοποιείτε τους ανατολικοευρωπαίους χωρικούς για τον πόλεμο. Προσέξτε καλύτερα την τάξη των διανοουμένων που έχει διαμορφωθεί στο ευρωπαϊκό πανεπιστημιακό σύστημα. Έγραφε: «Ο ευρωπαίος χωρικός, ο αγρότης, έχει ευγενικό πνεύμα. Οι διανοούμενοι φταίνε που τον έβαλαν σε λάθος δρόμο». Ο Νικόλαος έλεγε ότι αν συνεχιστεί η κατάσταση αυτή στην Ευρώπη, είναι πολύ πιθανό να γίνει κι άλλος παγκόσμιος πόλεμος. Πόσο δίκιο είχε! Μια από τις πιο σημαντικές και φωτισμένες ομιλίες του ήταν αυτή στον καθεδρικό ναό του αγίου Ιωάννου στη Ν. Υόρκη. Κάλεσε τη δυτική Ευρώπη να επιστρέψει στην αληθινή πηγή και στο βράχο της όλης παιδείας και του πολιτισμού της, στον Κύριο και Σωτήρα Ιησού Χριστό, «την οδό, την αλήθεια και τη ζωή». Ο επ. Νικόλαος ένιωθε τον πόνο για την απώλεια των αγαπημένων προσώπων τόσο πολύ, ώστε συχνά όταν επισκεπτόταν ορφανά ή τους πολύ φτωχούς στην πατρίδα του, ξεσπούσε σε δάκρυα° για τα παιδιά των φτωχών της Γιουγκοσλαβίας ήταν ο «παππούς επίσκοπος», εκείνος που τους φροντίζει και ανακουφίζει από τις συμφορές και τις δυσκολίες. Συγκέντρωσε χιλιάδες δολάρια και με τα χρήματα αυτά οργάνωσε και επιτηρούσε προσωπικά ορφανοτροφεία με πάνω από 600 παιδιά.
Ο στοργικός «παππούς των ορφανών» (1954)
Το 1921 ο επ. Νικόλαος επέστρεψε στο Βελιγράδι. Μετά τη ρύθμιση διαφόρων εκκλησιαστικών θεμάτων αφοσιώθηκε στη συγγραφή εμπνευσμένων βιβλίων και στο ποιμαντικό του έργο. Έγραψε βιβλία, όπως τα Νέα Κηρύγματα στους Πρόποδες του Όρους, τους Στοχασμούς περί του Αγαθού και του Κακού και τις Ομιλίες στα Ευαγγέλια των Κυριακών και των Εορτών. Εκτός από την συγγραφή ξεκίνησε και μια λαϊκή θρησκευτική κίνηση προσευχών, που αργότερα ονομάστηκε Κίνηση των Προσευχών του Θεού. Μέσω αυτής της Κίνησης αναζωογονήθηκαν ο μοναχισμός και οι θεολογικές σπουδές. Το 1927 πήγε για τρίτη φορά στις ΗΠΑ, για διαλέξεις σε πανεπιστήμια και εκκλησίες και, στη συνέχεια, στην Αγγλία. Εκεί προφητικά είπε ότι την Ευρώπη την απειλούσε μια μεγάλη καταστροφή. Ο επ. Νικόλαος, που πατούσε σταθερά στη γη αλλά είχε και μια πολύ καθαρή όραση του μέλλοντος, ήταν «φωνή βοώντος εν τη ερήμω» σ’ έναν κόσμο που αναζητούσε ελπίδα για ένα ειρηνικό μέλλον. Το μήνυμά του ήταν σαφές: «Μετανοείτε ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών».
Ο επ. Νικόλαος γύρισε στην Αχρίδα και άρχισε πάλι να γράφει. Τα ταξίδια σε άλλους τόπους γέμιζαν τον νου και την καρδιά του και όλη του την ύπαρξη, με αέναες θείες σκέψεις για τον αιώνιο παράδεισο. Εκείνη την περίοδο (1928) έγραψε τα έργα Η Πίστη των Μορφωμένων και Ο Συναξαριστής της Αχρίδος. Το τελευταίο ξεπερνάει τις 1.000 σελίδες και γράφτηκε με πρότυπο παλιά συναξάρια με βίους αγίων ανδρών και γυναικών. Πριν από τον Β' Π. Π. έγραψε τα βιβλία Σύμβολα και Σημεία και τη Νομολογία, την Επιστήμη του Νόμου, ενώ, από το 1937 μέχρι και την έναρξη του Β’ Π.Π. δημοσίευσε ανθολογία εκατοντάδων επιστολών του, με τίτλο Ιεραποστολικές Επιστολές. Μέσα από αυτές τις επιστολές αναδεικνύεται η πλούσια ευαγγελική δραστηριότητα του επ. Νικολάου σε μια περίοδο πνευματικής κρίσης.
Το 1941 οι Γερμανοί συνέλαβαν τον σεβασμιότατο Νικόλαο και τον φυλάκισαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Νταχάου για δύο χρόνια, όπου και υπέστη φριχτά βασανιστήρια. Απέδωσε την επιβίωσή του από την κόλαση του Νταχάου στην Παρθένο Μαρία και έγραψε έναν Παρακλητικό Κανόνα και Ευχές στην Παναγία Μητέρα τού Θεού, καθώς και τις Τρεις προσευχές στη Σκιά των Γερμανικών Λογχών, κάτι σαν ημερολόγιο για την περίοδο της φυλακίσεώς του.
Ο επ. Νικόλαος μετά την απελευθέρωσή του ( 8-5-1945) πήγε για τέταρτη και τελευταία φορά στην Αμερική. Συνέχισε τις διαλέξεις σε διάφορα εκπαιδευτικά Ιδρύματα και έλαβε το πέμπτο και τελευταίο διδακτορικό Θεολογίας από το πανεπιστήμιο της Κολούμπια. Ο σεβασμιότατος, πιστός πάντα στο σερβικό λαό, δίδαξε στο σεμινάριο του Αγίου Σάββα στο Λίμπερτυβιλ, στο Ιλλινόις. Προκειμένου μάλιστα να ενισχύσει την ορθόδοξη κατήχηση των παιδιών των Σέρβων, που είχαν γεννηθεί στην Αμερική, έγραψε στην αγγλική γλώσσα, το βιβλίο Η Πίστη των Αγίων (1949). Στην αγγλική γλώσσα, επίσης, έγραψε ένα δοκίμιο για τον ορθόδοξο μυστικισμό με τίτλο Το Σύμπαν ως Σημεία και Σύμβολα, καθώς και το βιβλίο με τίτλο Η Ανεπίτευκτη Γη. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του έζησε στο ορθόδοξο ρωσικό μοναστήρι του Αγ. Τύχωνος στην Πενσυλβάνια όπου και δίδαξε ως καθηγητής, κοσμήτορας και πρύτανης του σεμιναρίου, ενώ, δημοσίευσε και σειρά άρθρων στη ρωσική γλώσσα. Είχε μια καταπληκτική ευχέρεια στην εκμάθηση των ξένων γλωσσών. Διάβαζε, έγραφε και μιλούσε με μεγάλη ευχέρεια 7 γλώσσες. Βεβαίως, συνέχισε να γράφει βιβλία στη σερβική γλώσσα, όπως είναι Οι Θερισμοί του Κυρίου, Κασσιανή, Συνομιλίες, καθώς και 7 μικρά θεολογικά κείμενα (Χριστός υπέρ ημών απέθανεν, Άγγελοι οι πρεσβύτεροι αδελφοί μας, Στοχασμοί στην επταήμερο, Επτά Παρακλήσεις, Βίβλος και Δύναμη, Ιεραποστολικές Επιστολές και Το Μυστήριο της επιθέσεως των Χειρών). Το τελευταίο του βιβλίο ήταν Η Μοναδική Αγάπη της Ανθρωπότητας, που δημοσιεύθηκε μετά τον θάνατό του.
Ο επ. Νικόλαος προσευχόμενος στο κελί του κοιμήθηκε εν Κυρίω τη νύχτα της 17ης προς την 18η Μαρτίου του 1956, σε ηλικία 76 ετών. Η κηδεία του έγινε στον ορθόδοξο καθεδρικό ναό του Αγίου Σάββα στη Νέα Υόρκη. Πιστοί από όλα τα μέρη του κόσμου πήγαν για να πάρουν την ευλογία ενός από τούς μεγαλύτερους ιεράρχες της Ορθόδοξης Εκκλησίας του 20ου αιώνα. Τον Απρίλιο του 1991 το ιερό λείψανο του αγ. Νικολάου μεταφέρθηκε στη Σερβία και ενταφιάστηκε στο καθολικό της μονής Τσέλι στην ιδιαίτερη πατρίδα του το Λέλιτς, δίπλα στον τάφο του αγ. Ιουστίνου Πόποβιτς, ο οποίος ήταν και σπουδαστής του αγ. Νικολάου, όταν αυτός δίδασκε στο Βελιγράδι. Στις 19-5-2003 η Ιερά Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Σερβίας ανακήρυξε και επίσημα Άγιο τον επίσκοπο Νικόλαο Βελιμίροβιτς.
« Διαβάστε την ιστορία σας όπως πρέπει, και θα δείτε χαραγμένο σ’ αυτήν ολόκληρο το νόμο του Θεού. … Γι αυτό ξυπνήστε πνευματικά και μην εμπιστευτείτε την ψυχή σας σε επίγεια βασίλεια. …» (αγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς).
« Κρυφοκοιτάξτε στα μεσάνυχτα της ψυχής σας, αδέλφια μου° στο απώτατο βάθος, όπου μέσα στο σκοτάδι δημιουργούνται όλες οι καταιγίδες που σας ταράζουν. Εάν δείτε ως τα βάθη της ψυχής σας, έχετε σωθεί.» (αγ. Νικόλαος Βελιμίροβιτς).
«Άγιε πατέρα Νικόλαε, το μεγαλείο της δόξας σου λάμπει μακριά για να το βλέπουν όλοι.» (αγ. Ιουστίνος Πόποβιτς).
Άγιε ιεράρχα Νικόλαε, πρέσβευε στο Θεό για μας. Αμήν!
( Πηγές Η Τραγωδία της Πίστεως, αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, γ’ εκδ. 2016, μετφ. επιμ. Πέτρου Μπότση και Λόγοι πάνω από μία μυρμηγκοφωλιά, αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, εκδ. καθ΄Οδόν, 2022).
Κ.Σ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου