Άιντε θύμα άιντε ψώνιο άιντε σύμβολο αιώνιο/ αν ξυπνήσεις μονομιάς θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς/ θα `ρθει ανάποδα ο ντουνιάς

 (Κώστας Βάρναλης 1883-1974)

Κ.Σ.

Διαχρονικά χρονογραφήματα για την Ελλάδα και τους έλληνες γραμμένα με την πένα του υπέροχου ποιητή- πάνω απ' όλα-  Κώστα Βάρναλη 

''Η ΑΥΓΗ'' 27-12-1953

''Τα έτη της ευημερίας'' 

-Πιο μαύρες γιορτές από τις φετινές δε γνώρισε ο ελληνικός λαός από την ''απελευθέρωση'' κι εδώ. Κάθε χρόνο και χειρότερα.

-Ποιος ελληνικός λαός?

-Οι αγρότες και οι εργάτες...

-Κουφός είσαι, στραβός είσαι? Δεν ακούς, δε διαβάζεις κάθε μέρα, πως ο χρόνος που τέλειωσε ήτανε του αγρότη κι ο χρόνος που έρχεται είναι του εργατοϋπαλλήλου?

-Κουφός δεν είμαι, αλλά φαίνεται πως είμαι στραβός. Τίποτε δε...βλέπω.

-Ανάγκη να βλέπεις? Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες!!...

-Μακάριοι λες ή μακαρίτες?

-Δεν το βλέπεις το Έτος του Αγρότου? Τόση ευτυχία τους πλάκωσε που τη σοδειά τους την πουλήσανε κάτου από το κόστος! Και ποιος έφαγε, σε παρακαλώ, τα εφόδια της Ούνρα, το σχέδιο Μάρσαλ και τα 193 δισ.?

-Οι αγρότες?

-Οι πραγματικοί αγρότες. Οι κεφαλαιοκράτες. Αυτοί 'ναι οι ''πρώτοι αγρότες'' κι αυτοί 'ναι ''οι πρώτοι εργάτες''· κι οι ''Πατέρες της Φυλής'', ντόπιοι και ξένοι. Επομένως αυτοί θα ''ευημερήσουν'' και στο χρόνο που έρχεται...

-Παστρικά λόγια! Πώς δεν το πρόσεξα?

-Δεν πρέπει να σε ξεγελούνε τα φαινόμενα. Την ''ουσία'' να βλέπεις.

-Μάλιστα, εφέντη μ' !

-Η ευημερία ''εξερράγη'' από την ημέρα που εξευτελίστηκε  το ''εθνικόν'' νόμισμα. Αμέσως πλουτίσαν οι μη έχοντες, δηλαδή όσοι το ξέρανε και δεν είχανε...

    -Νόμισμα?

-''Εθνικόν'' νόμισμα. Προλάβανε να ξεφορτωθούν ό, τι ''εθνικόν''. Τα' χανε ή τα κξάνανε λίρες και δολάρια...Από τότες άρχισε να προχωρεί με άλματα η ευημερία των ''πρώτων αγροτών'' και των ''πρώτων εργατών''. Δεύτερον άλμα στάθηκε η κατάργηση του νόμου, που προστατεύει τους εργάτες...Αμέσως πεταχτήκανε στους δρόμους χωρίς αποζημίωση χιλιάδες ''οικογένειες'' εργατών (κάθε εργάτης και μια οικογένεια).

-Εργατών δεύτερης και τρίτης κατηγορίας χάριν των εργατών ''πρώτης'' κατηγορίας, δηλαδή των εργοδοτών!

-Άρχισες να ξυπνάς! Τρίτον άλμα προς την ευημερία στάθηκε η ...αποσυμφόρηση των τραπεζιτικών και δημοσίων υπαλλήλων. Κοντά 20.000 οικογένειες υπαλλήλων πεταχτήκανε κι αυτές στους δρόμους χάριν των ''Πρώτων Υπαλλήλων'' του Κεφαλαίου!

-Τρία άλματα και δεν τα αντελήφθηκα!

-Είναι και τέταρτο: η κατάργηση του ενοικιοστασίου. Αυτό το άλμα θα ολοκληρώσει την ευημερία των ... ''πρώτων''. Ολ' οι πολυμεγαλοσπιτάδες θα διώξουνε τους ...πλούσιους ενοικιαστές...

-Τους πλούσιους?

-Βέβαια! Γιατί ολ' οι μισθοσυντήρητοι προβιβάζονται σε πλούσιους...Κι έτσι, όταν δεν θα υπάρχουν μισθοσυντήρητοι, δεν θα υπάρχουνε κι εργάτες κι υπάλληλοι. Όλοι θα είναι ...αφέντες. Και να πώς πραγματοποιείται η...προφητεία του έτους των μισθοσυντήρητων...

-Παστρικά πράματα!...Κι οι άνεργοι, οι υποαπασχολούμενοι, οι εποχιακώς εργαζόμενοι, οι υποαμειβόμενοι?...

-Αυτοί δα που είναι ευτυχείς! Δεν διάβασες πως άλλοι φεύγουνε για την Αυστραλία, άλλοι για τη Βραζιλία, άλλοι για την Αιθιοπία? Δουλειά με το καντάρι...Σε λίγο, όλοι μας θα ζητούμε να φύγουμε...

Για τον ...'Αλλον Κόσμο! Εκεί μάλιστα, θα ησυχάσουμε τουλάχιστο!

''Η ΑΥΓΗ'' 30-12-1953

''Υποζωή''

Οι νέες λέξεις, που έπλασε η ανάγκη για να εκφράσει τις νέες πολιτικοκοινωνικές μας πραγματικότητες είναι στο σώμα παλιές, μα φορούνε καινούργιο φέσι: την πρόθεση υπό. Και τις πιπιλίζουμε κάθε μέρα: υποαπασχολούμενοι, υποαμοιβόμενοι, υποσιτιζόμενοι, υποπαραγωγή, υποκατανάλωση, υποτίμηση (της δραχμής, αλλά και της νοημοσύνης του λαού) και πρώτη απ' όλες η υποτέλεια. Με την υποτέλεια όλες οι λέξεις της γλώσσας μας πρέπει να φορέσουνε το φέσι.

Όλ' αυτά τα υπό, όσα γίνανε κι όσα θα γίνουν, κάνουν ένα μεγάλο υπέρ: Την υπερεξαθλίωση του λαού. Και γι' αυτόν το λαό άρχισε να ''χτυπά η καμπάνα''.

Θέλησα τώρα στις γιορτές να φύγω από την πρωτεύουσα πάσης ασχημίας. Να φύγω από τη μιζέρια των κέντρων και την ερημία των συνοικισμών. Να διαβώ θάλασσα, για να μην κινδυνεύω από τους τάφους των αθηναϊκών πεζοδρομίων. ...

...νά...ένα άλλο δείγμα της υποζωής. Κάποιος είχε ένα χωραφάκι στα Καμίνια. Ο γείτονας άφησε την κατσίκα του να φάει τα τρυφερά τα στάχια-ποιόνε να φοβηθεί, όχι η κατσίκα παρά ο αφέντης της. Ο άλλος όμως θύμωσε κι έβρισε το γείτονα. Και τότε ο γείτονας έδειρε 'κεί μπροστά μας αυτόν που τόλμησε να του αμφισβητήσει το δίκαιον του ισχυροτέρου.

Γιατί αυτό το δίκαιον κυβερνά σήμερον όλον το ''Δυτικό πολιτισμό''.

Σημ.: 1. Η UNRRA ήταν διεθνής οργανισμός περίθαλψης, κυρίαρχο ρόλο στον οποίο διαδραμάτιζαν οι ΗΠΑ. Ιδρύθηκε το 1943, και σταμάτησε τις επιχειρήσεις σε μεγάλο βαθμό το 1947. Η UNRRA συγκρότησε το Γραφείο Οικονομικής Αναλύσεως, τμήμα του οποίου ήταν η ''Επιτροπή Αξιοποιήσεως'' (τα εισαγωγικά του συντ.) Πλουτοπαραγωγικών Πόρων Ελλάδας.

2. Με τον όρο σχέδιο Μάρσαλ εννοείται η οικονομική ενίσχυση κρατών της ευρωπαϊκής ηπείρου, αποκύημα της εξωτερικής πολιτικής των Η.Π.Α. μετά τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Πήρε το όνομά του από τον υπουργό εξωτερικών των ΗΠΑ Τζορτζ Μάρσαλ. (Πηγή: Βικιπαιδεία-Η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια).

3. Τα παραπάνω χρονογραφήματα -το δεύτερο σε απόσπασμα- είναι από το βιβλίο Κώστας Βάρναλης, Τα χρονογραφήματα στην ''Αυγή'' ''(Λόγια που καίνε'' 1953-1957) [εκδ. '' Η ΑΥΓΗ''].

4. Ο τίτλος του παρόντος κειμένου είναι από το αλληγορικό ποίημα του Κώστα Βάρναλη, που συμπεριελήφθη το 1956 στην ποιητική συλλογή ''Τα Ποιητικά'', μελοποιημένο από τον Λουκά Θάνο το 1974 και είναι μία σατιρική αφήγηση, που μιλά για τον σκλαβωμένο άνθρωπο, παρομοιάζοντάς τον με τον κυρ Μέντιο, ένα γάιδαρο – σύμβολο της λαϊκής μας παράδοσης· το μελοποιημένο ποίημα ερμήνευσε μοναδικά ο αείμνηστος Νίκος Ξυλούρης.

 “Δεν ξέρεις καημένε τη λαϊκή ψυχή. Οι λαοί πιστεύουν πιότερο τ’ αυτιά τους, παρά τα μάτια τους. Πιότερο το μύθο παρά τα γεγονότα. Πιότερο τη φαντασία τους από τη κρίση τους…” 

“…Πάντα οι νικημένοι έχουνε τ’ άδικο. Και τ’ άβουλο πλήθος πάει ταχτικά με τους νικητές. Ως τώρα η ιστορία του Κόσμου είναι ιστορία των Νικητών…”.  (απόσπασμα Ο Μονόλογος του Μώμου, Κώστα Βάρναλη, Το Φως που Καίει, Εκδόσεις Κέδρος).

 Ο Κώστας Βάρναλης (1883-16/12/1974), ήταν ποιητής, συγγραφέας, κριτικός και μεταφραστής.

                                                                                            Κ.Σ.