Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ

Ένας από τους τέσσερις αρχαγγέλους, που αναφέρονται ονομαστικά στην Αγία Γραφή. Το όνομά του στα εβραϊκά έχει διάφορες σημασίες, όπως άνθρωπος του Θεού, ο γενναίος του Θεού, ο ήρωας του Θεού, ανήρ του Θεού και ο Θεός δείχθηκε ισχυρός. 

Ο αρχάγγελος Γαβριήλ, — «και το πρόσωπον αυτού ωσεί όράσις αστραπής» — ερμήνευσε στον προφήτη Δανιήλ το όνειρο του Ναβουχοδονόσορος «καταφαιδρύνων αυτόν και εντιθείς την δήλωσιν, των αγνοουμένων εν πνεύματι», κατά τον Ιερόν Υμνογράφο.

 Ο αρχάγγελος Γαβριήλ ανήγγειλε στο Ζαχαρία τον Ιερέα ότι θα γέννηση υιό «τον Πρόδρομο της χάριτος».

 Ο ίδιος αρχάγγελος καθησύχασε το σώφρονα Ιωσήφ, το Μνήστορα της Παρθένου, λέγοντας: «Ιωσήφ υιός Δαυίδ, μη φοβηθής παραλάβειν Μαριάμ την γυναικά σου το γαρ εν αύτη γεννηθέν εκ Πνεύματος έστιν αγίου».

 Ο ίδιος αρχάγγελος μετά την κατάστρωσι του θεοκτόνου σχεδίου του Ηρώδη είπε στον Ιωσήφ «παράλαβε το παιδίον και την Μητέρα αυτού και φεύγε εις Αίγυπτον…μέλλει γαρ Ηρώδης ζητείν το παιδίον του απολέσαι αυτό.

 Ο ίδιος αρχάγγελος ενημέρωσε τον Ιωσήφ στην Αίγυπτο περί του θανάτου του Ηρώδη και της εκλείψεως του κινδύνου της ζωής του Μεσσίου, «τεθνήκασι γαρ οι ζητούντες την ψυχήν του παιδιού».

 Ο ίδιος αρχάγγελος Γαβριήλ «καταβάς εξ ουρανού προσελθών απεκύλισε τον λίθον από της θύρας και εκάθητο επάνω αυτού, ην δε η ιδέα αυτού ως αστραπή και το ένδυμα αυτού λευκόν ως χιών».

 Ο ίδιος τέλος ο αρχάγγελος παρουσιάσθηκε στην Παναγία μας τρεις ήμερες πριν από την Κοίμησί της και της προανήγγειλε την απόφασι του Υιού της να την παραλαβή πλησίον του.

Από όλες αυτές τις υπηρεσίες και τις ιερές αποστολές και διακονίες μαζί με τις πάμπολλες άλλες του αρχαγγέλου Γαβριήλ καταλαβαίνομε ότι ο Αρχάγγελος πού σήμερα τιμούμε είναι «των ασωμάτων λειτουργών πρωτεύων», «ο μέγας Γαβριήλ αρχηγός των αγγέλων», «φως δεύτερον», ο ιδιαίτερος θα ελέγαμε και άμεσος υπηρέτης του Κυρίου μας Ιησού και της Παναγίας Μητέρας Του.

Ευσεβείς χριστιανοί, όταν κάποιος άνθρωπος κατορθώση και γίνη υπασπιστής του Βασιλια, η ιδιαίτερος του Πρωθυπουργού, του Αρχιεπισκόπου και άλλων μεγάλων αξιωματούχων, εμείς οι άλλοι τον θαυμάζομε και προσπαθούμε με κάθε τρόπο να εκμεταλλευθούμε τις αρμοδιότητες του και την χάρι πού έχει να συνομιλή με τους ανώτατους άρχοντες και να εισηγήται και να επιλύη θέματα και ζητήματα.

Το ίδιο θα πρέπει να συμβαίνη και απέναντι στον αρχάγγελο Γαβριήλ «ως φως χρηματίζοντα, ταις προς το φως το ακρότατον, άυλοις μεθέξεσι, θείον και άϋλον». Επειδή βρίσκεται κοντά στο φως της θεότητος είναι και αυτός δεύτερο φως θείο και άϋλο, είναι μεσίτης μεγάλος μεταξύ Θεού και ανθρώπων και θα πρέπει να εκμεταλλευθούμε τη θέσι του και να επιδιώξωμε να συνάψωμε φιλία πνευματική μαζί του.

Και εις όλες τις περιστάσεις του βίου μας πρέπει μαζί με τις πρεσβείες της Θεοτόκου και όλων των αγίων να επικαλούμεθα και την άντίληψι και τη μεσιτεία του μεγάλου αρχιστρατήγου των ουρανίων δυνάμεων και να του λέμε μαζί με τον ιερόν Υμνογράφο «προστάτην σε μέγιστον, και προς Θεόν αντιλήπτορα, και τείχος και στήριγμα, Γαβριήλ έχοντες, οι ποθούντες σε ρυόμεθα κινδύνων και βλάβης του οφεος ανευφημούντες σε».

Από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια ο Αρχάγγελος Γαβριήλ έγινε αντικείμενο απεικονίσεων στη ζωγραφική, τη γλυπτική και τη μικροτεχνία. Στη βυζαντινή ζωγραφική εικονίζεται ολόσωμος με πλούσια ενδυμασία (ιμάτιο και χιτώνα), πλούσια κόμη και κρατά τα σύμβολα της εξουσίας του, σφαίρα και ράβδο (σκήπτρο) ή μετάλλιο, που παριστάνει τη μορφή του Χριστού. Οι απεικονίσεις του καλύπτουν πολλά μέρη του ορθόδοξου ναού, από τον τρούλο και την αψίδα του ιερού μέχρι τον νάρθηκα.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τον Αρχάγγελο Γαβριήλ στις 8 Νοεμβρίου, μαζί με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ και με τρεις Συνάξεις, στις 26 Μαρτίου, την επαύριο της εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, στις 11 Ιουνίου και στις 13 Ιουλίου. Τις ημέρες αυτές γιορτάζουν όσοι φέρουν τα ονόματα Γαβριήλ, Γαβριηλία και Γαβριέλλα.

Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ (26 Μαρτίου)

Την επαύριο της εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η Ορθόδοξη Εκκλησία καλεί τους πιστούς σε συγκέντρωση στις εκκλησίες (Σύναξη) για να τιμήσουν τον Αρχάγγελο Γαβριήλ, που αποκάλυψε στον προφήτη Δανιήλ την έλευση του Μεσσία και στη Μαρία ότι θα γεννήσει τον Υιό του Θεού.

Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ (11 Ιουνίου)

Τιμάται στο Άγιο Όρος η διδαχή από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ του ύμνου «Άξιον Εστί» προς την Παναγία.

Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ (13 Ιουλίου)

Η Σύναξη της 13ης Ιουλίου αφορά ένα θαύμα του Αρχάγγελου Γαβριήλ που έγινε σε κάποιο ναό αφιερωμένο σ’ αυτόν άγνωστο πού και πότε.

Του Αρχιμ. Νικοδήμου Παυλόπουλου

Καθηγουμένου Ι. Μ. Αγίου Ιγνατίου – Λειμώνος Λέσβου

από το βιβλίο του «Εορτοδρόμιον»