Οἱ ἅγιοι Ἀνάργυροι Κοσμᾶς καὶ Δαμιανός οἱ ἐκ Ρώμης (1η Ἰουλίου )

Βολαῖς ἀδελφοὺς οὐ διέσπων οἱ λίθοι,

Ὡς εἰς ἕν, ἄμφω συμπεπηγότας λίθον.

Πρώτῃ Ἰουλίοιο λίθοισιν Ἀνάργυροι ἤθλουν.

Τήν 1ην Ἰουλίου ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τὴν μνήμη τῶν Ἁγίων καὶ θαυματουργῶν Ἀναργύρων Κοσμᾶ καὶ Δαμιανοῦ, πού ἐμαρτύρησαν στὴν Ρώμη.

Ἐπειδή ἔχουμε τρία ζεύγη ἁγίων Ἀναργύρων μὲ τὸ ὄνομα Κοσμᾶς καὶ Δαμιανός πρός ἀποφυγήν συγχύσεως, ὅταν ἀκοῦμε τὰ ὀνόματά τους, καλό εἶναι νὰ κάνουμε μὶα σύντομη διευκρίνηση. 

Μία συζυγία εἶναι, λοιπόν, οἱ ἅγιοι Ἀνάργυροι Κοσμᾶς καὶ Δαμιανός οἱ ἐκ τῆς Ἀσίας, πού ἑορτάζουν τὴν 1η Νοεμβρίου.

Δεύτερη συζυγία εἶναι οἱ ἅγιοι Κοσμᾶς καὶ Δαμιανός οἱ ἐκ τῆς Ἀραβίας, πού ἐορτάζουν τὴν 17ην Ὀκτωβρίου. 

Η τρίτη συζυγία εἶναι οἱ ἅγιοι Ἀνάργυροι Κοσμᾶς καὶ Δαμιανός οἱ ἐκ τῆς Ρώμης, οἱ ὁποίοι ἑορτάζουν τήν 1η Ἰουλίου, στοὺς ὁποῖους καὶ θὰ ἀναφερθοῦμε.

Οἱ ἅγιοι αὐτοί, ἤκμασαν ἐπί τῆς ἡγεμονίας τοῦ Βασιλέως Καρίνου κατὰ τὸ ἔτος 284 μ.Χ καὶ ἦταν ἀδελφοί κατὰ σάρκα. Σπούδασαν καὶ οἱ δύο τὴν ἰατρική ἐπιστήμη, καθώς εἶχαν κοινές κλίσεις καὶ ἰκανότητες. Αὐτό τούς ἔκανε νὰ συσφίγξουν ἀκόμη περισσότερο τὴν μεταξύ τους ἀδελφική ἀγάπη. Χαρακτηριστικό ἐπίσης εἶναι ὅτι, καθώς ἀναφέρεται, τὰ χρόνια τῶν σπουδῶν τούς, οἱ νεαροί Κοσμᾶς καὶ Δαμιανός ἐγνώριζαν μόνο δύο δρόμους, ἕναν πού πήγαινε στὴν Ἐκκλησία καὶ ἕναν ποὺ ὁδηγοῦσε στὸ Πανεπιστήμιο, ὅπως ἀκριβῶς ὁ Μέγας Βασίλειος καὶ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Ἀποτέλεσμα αὐτοῦ τοῦ τρόπου ζωῆς, ἦταν νὰ γίνουν καλοί ἐπιστήμονες καὶ πρὸ παντός ἀληθινοί Χριστιανοί.

      Μετὰ τὴν ἀποπεράτωση τῶν σπουδῶν τους ἐπεδόθησαν στὴν ἐξάσκηση τῆς ἐπιστήμης τούς, στὴν ὁποῖα ἀφιερώθηκαν. Μάλιστα τὴν ἐξάσκησαν ὄχι σὰν ἐπικερδές ἐπάγγελμα, ἀλλά σὰν φιλανθρωπική διακονία. Χρήματα δὲν ἐδέχονταν οὔτε ἀπό τούς πτωχούς ἀλλά οὔτε καὶ ἀπὸ τοὺς πλουσίους. 

Ἐφήρμοζαν τὴν ἐντολή τοῦ Κυρίου πρὸς τοὺς Ἀποστόλους καὶ δι΄ αὐτῶν πρὸς ὄλους τοὺς μαθητές Του «δωρεάν ἐλάβετε, δωρεάν δότε» (Ματθ. 10,9). Ἔτρεχαν δὲ καὶ προσέφεραν τὶς ὑπηρεσίες τους ἀνιδιοτελῶς, περισσότερο πρὸς τοὺς πτωχούς παρὰ πρὸς τοὺς πλουσίους, γιατί ὅπως ἔλεγαν «μιὰ καλύβη ἔχει μεγαλύτερη ἀνάγκη ἀπό ἕνα παλάτι». Ἀλλά καὶ ὅταν κάποιος πλούσιος ἀσθενής τούς ἐπίεζε νὰ δεχθούν ἀμοιβή, ἐκεῖνοι τοῦ ἔλεγαν «νά βοηθήσει κάποιον φτωχό ἀδελφό, πού εἶχε ἀνάγκη συνδρομῆς γιά νοσηλεία καὶ φαγητό». Ἔτσι οἱ ἅγιοι Ἀνάργυροι Κοσμᾶς καὶ Δαμιανός, ἐθεράπευαν τοὺς ἀνθρώπους, μαζὶ δε μὲ τὴν σωματική θεραπεία, ἐθεράπευαν καὶ τὶς ψυχές τους, διδάσκοντας σ΄ αὐτούς τὴν πίστη στὸν ἀληθινό Θεό, σύμφωνα πάντα καὶ μὲ τὴν ἐντολή ποὺ ἔδωσε ὁ Κύριος στοὺς μαθητάς Του «πορευόμενοι δε, κηρύσσετε λέγοντες ὅτι ἤγγικεν ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 10,7). Αὐτό λοιπόν ἔκαναν καὶ οἱ Ἅγιοι Ἀνάργυροι ὡς πιστοί καὶ ἀφοσιωμένοι μαθητές τοῦ Χριστοῦ. Δὲν περιορίζονταν μόνο στὴν θεραπεία τοῦ σώματος, ἀλλά ἧταν πρώτιστα κήρυκες τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν καὶ πρὸς αὐτήν κατηύθυναν τοὺς ἀνθρώπους, ἐπιθυμώντας νὰ τοὺς κάνουν πολίτες της. 

Ὁ Θεός, ὁ Ὁποῖος βραβεύει τὴν καλή διάθεση τῶν πιστῶν δούλων Του, εὐλόγησε τὴν ἰατρική ἐπιστήμη τῶν Ἁγίων καὶ μὲ θαυματουργική δύναμη. Ἔτσι ὅπου ἡ ἐπιστήμη ὑποχωροῦσε καὶ ἔπαυε, ἐθεράπευαν οἱ ἅγιοι τὶς ἀσθένειες τῶν ἀνθρώπων θαυματουργικῶς, ἀφοῦ ὁ Κύριος ἔδωσε καὶ σὲ αὐτούς, ὅπως καὶ στοὺς μαθητάς Του «ἐξουσίαν κατὰ πνευμάτων ἀκαθάρτων ὤστε ἐκβάλλειν αὐτά» (Ματθ. 10,1) καὶ τὴν δύναμη νὰ θεραπεύουν κὰθε σωματική ἀδυναμία καὶ καχεξία. Αύτὸ ἔπραξαν οἱ ἅγιοι παρουσιαζόμενοι στὸν εἰδωλολάτρη βασιλέα Καρῖνο, ἀπολογούμενοι κατὰ τῆς συκοφαντίας, ὅτι ἐθεράπευαν χρησιμοποιώντας μαγική τέχνη, ποὺ τοὺς ἀποδόθηκε, τὸν ὁποῖο καὶ μετέστρεψαν στὴν ἀληθινή πίστη τοῦ Χριστοῦ, θεραπεύοντάς τον θαυματουργικά. 

Ἡ κατὰ Χριστόν ζωὴ καὶ τὰ ἔργα τῶν ἁγίων προκάλεσαν τὴν ὀργή τοῦ μισοκάλου διαβόλου, πού ἐνέπλησε μὲ φθόνο τὶς ψυχές ἄλλων ἰατρῶν ἀλλά καὶ τοῦ δασκάλου τῶν ἁγίων στὴν ἰατρική ἐπιστήμη. Ἔτσι μὶα ἡμέρα, ὁ ταλαίπωρος δάσκαλός τους, μὲ τὴν πρόφαση τῆς συλλογῆς θεραπευτικῶν βοτάνων, τοὺς ἀνέβασε σὲ ἕνα βουνό, ὄπου καὶ τοὺς ἐφόνευσε, χτυπώντας τους με πέτρες. Μὲ τὸν τρόπο αὐτό φάνηκε ἡ καταστρεπτική ἰδιοτέλεια τῆς ἀμαρτίας, σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν εἰλικρινή ἀγάπη τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶχαν οἱ ἅγιοι πρὸς κάθε ἄνθρωπο.

Ἀλλά καὶ μετὰ θάνατον, ὄταν οἱ ἄγιοι ἀνέβηκαν «εἰς τόπους φωταυγεῖς, εἰς σκηνώματα οὐράνια, εἰς δόξαν ἀμάραντον» ἐξακολουθοῦν μὲ τὰ τίμια λείψανὰ τους νὰ θαυματουργούν καὶ νὰ θεραπεύουν τὶς σωματικές καὶ ψυχικές ἀρρώστιες ἐκείνων, που μὲ πίστη καὶ πόθο προστρέχουν στὸ Ναὸ τους, ἀσπάζονται τὰ ἅγια λείψανα καὶ ἐπικαλοῦνται τὴν χάρη τους.

Ὁ ἱερός ὑμνογράφος γιὰ τὴν πλουσιοπάροχη αὐτή θαυματουργία τῶν ἁγίων μαρτύρων Κοσμᾶ καὶ Δαμιανοῦ γράφει: «Τὸ ἰατρεῖον ὑμῶν πηγή ὑπάρχει ἀνεξάντλητος ἀντλουμένη δὲ μάλλον ὑπερεκβλύζει καὶ χεομένη περισσεύεται, καθ’ ἑκάστην κενουμένη καὶ πληθυνομένη. Καὶ οἱ ἀρυόμενοι κορέννυνται ἰάματα καὶ αὔτη διαμένει ἀδαπάνητος (Δοξαστικόν τῶν ἀποστίχων τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς). Γι΄ αὐτό καὶ σπεύδει πλῆθος κόσμου στοὺς Ἁγίους καὶ τώρα καὶ πάντοτε γιὰ νὰ ζητήσει τὴν χάρη τους καὶ νὰ τοὺς εὐχαριστήσει γιά ὅ,τι πολύτιμο ἔχει πάρει.

Ιερά Λείψανα: Μέρος της Κάρας του Αγίου Κοσμά βρίσκεται στην Ιερά Μονή Παντοκράτορος Αγίου Όρους.

Απότμημα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Κοσμά βρίσκονται στον ρωμαιοκαθολικό Ναό Αγ. Αναργύρων Ρώμης.

Τεμάχια της Κάρας του Αγίου Δαμιανού βρίσκονται στην Ιερά Μονή Παντοκράτορος Αγίου Όρους.


Απότμημα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Δαμιανού βρίσκονται στον ρωμαιοκαθολικό Ναό Αγ. Αναργύρων Ρώμης.

Ἀπολυτίκιον  (Κατέβασμα)
Ἦχος πλ. δ’.
Ἅγιοι Ἀνάργυροι καὶ θαυματουργοί, ἐπισκέψασθε τὰς ἀσθενείας ἡμῶν, δωρεὰν ἐλάβετε, δωρεὰν δότε ἡμῖν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Ὡς θεῖοι θεράποντες, καὶ ἰατῆρες βροτῶν, ἀνάργυρον βλύζετε, τὴν θεραπείαν ἠμίν, Ἀνάργυροι ἔνδοξοι, ὅθεν τοὺς προσιόντας, τὴ σεπτὴ ὑμῶν σκέπη, ρύσασθε νοσημάτων, καὶ παθῶν ἀνιάτων, Κοσμᾶ καὶ Δαμιανέ, Ρώμης βλαστήματα.

Κοντάκιον
Ἦχος β’.
Οἱ τὴν χάριν λαβόντες τῶν ἰαμάτων, ἐφαπλοῦτε τὴν ῥῶσιν τοῖς ἐν ἀνάγκαις, Ἰατροὶ θαυματουργοὶ ἔνδοξοι· ἀλλὰ τῇ ἡμῶν ἐπισκέψει, καὶ τῶν πολεμίων τὰ θράση καταβάλλετε, τὸν κόσμον ἰώμενοι ἐν τοῖς θαύμασι. 

Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ'. Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον.
Οὐρανόθεν θαυμάτων τὴν δωρεάν, παραδόξως λαβόντες παρὰ Χριστοῦ, πάντα θεραπεύετε, ἀενάως τὰ πάθη· ἐν ὑμῖν γὰρ ὤφθη, ἡ χάρις τοῦ Πνεύματος, ἐνεργοῦσα θείων ἰάσεων δύναμιν· ὅθεν καὶ ἀφθάρτων, ἀγαθῶν εὐπορίαν, τῇ πίστει ἐκτήσασθε, ἀναργύρῳ φρονήματι, θεοφόροι Ἀνάργυροι. Πρεσβεύσατε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην ὑμῶν.

Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος δ'. Ἐπεφάνης σήμερον.
Τὴν φαιδρὰν πανήγυριν, τῶν Ἄναργύρων, οἱ πιστοὶ τελέσωμεν, καθικετεύοντες αὐτούς, ἵνα ἡμᾶς ἀπαλλάττωσι, παντοίων νόσων, ψυχῆς τε καὶ σώματος.

Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ'. Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον.
Ἰαμάτων δοτῆρες θαυματουργοί, καὶ θαυμάτων λαμπτῆρες φωταγωγοί, πᾶσιν ἀνεδείχθητε, τῇ τοῦ Πνεύματος χάριτι· τῶν γὰρ παθῶν τὴν φλόγα, τῇ πίστει δροσίζοντες, τῶν πιστῶν ἐν ταύτῃ, τὸ φρόνημα θάλπετε· ὅθεν ἰατρεῖον, τῶν ψυχῶν κεκτημένοι, τὸν θεῖον ναὸν ὑμῶν, ἐν αὐτῷ καταφεύγομεν, θεοφόροι Ἀνάργυροι. Πρεσβευσατε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην ὑμῶν.

Ὁ Οἶκος
Πάσης συνέσεως καὶ σοφίας, ὑπέρκειται ὁ λόγος τῶν σοφῶν ἰατρῶν, καὶ πᾶσι γνῶσιν παρέχουσι· τοῦ γὰρ Ὑψίστου χάριν λαβόντες, ἀοράτως τὴν ῥῶσιν δωροῦνται πᾶσιν· ὅθεν κἀμοὶ διηγήσεως χάριν δεδώρηνται, ὑμνῆσαι ὡς θεοφόρους, εὐαρέστους Χριστοῦ καὶ θεράποντας, ἰαμάτων πλήθη παρέχοντας· ἀλγηδόνων γὰρ πάντας λυτροῦνται, τὸν κόσμον ἰώμενοι ἐν τοῖς θαύμασι.

Μεγαλυνάριον
Ἴασιν σωμάτων ῥῶσιν ψυχῶν, Κοσμᾶ θεοφόρε, σὺν τῷ θείῳ Δαμιανῷ, νείματε ὑψόθεν, ἀῧλῳ χειρουργίᾳ, τοῖς κατατρυχομένοις ποικίλοις πάθεσι.