κστ΄ Ἄν σέ κάποια φιλονεικία πού προηγήθηκε μέ κάποιο θεωρεῖς ὅτι ἔχεις δίκιο, τότε πρῶτος ζήτησε νά συμφιλιωθεῖς.
κζ΄ Πολλοί στίς ἀνάγκες καί τίς θλίψεις τους ἀναζητοῦν βοήθεια ἀπό ὅλους, ἐκτός ἀπό τό Θεό καί ὅταν δέν τή βρίσκουν πουθενά στρέφονται στό Θεό, ἀλλά γιά τή λειψή τους πίστη δέ λαμβάνουν τό αἰτούμενο.
κη΄ Ἐάν θέλεις μέ τήν προσευχή νά ζητήσεις κάποιο καλό ἀπό τό Θεό, τότε πρίν ἀπό τήν προσευχή προετοιμάσου μέ ἀταλάντευτη, δυνατή πίστη καί λάβε ἐγκαίρως τό φάρμακο κατά τῆς ἀμφιβολίας καί τῆς ἀπιστίας. Εἶναι ἄσχημο, ἄν κατά τή διάρκεια τῆς προσευχῆς ἡ καρδιά σου ἔχει ἀδύναμη πίστη καί δέ στηρίζεται σ’ αὐτήν. Τότε μή νομίσεις ὅτι θά λάβεις αὐτό πού ζητᾶς ἀπό τό Θεό μέ δισταγμό.
Ἡ ἀμφιβολία εἶναι ὕβρις πρός τό Θεό, θρασύ ψεῦδος τῆς καρδιᾶς.
κθ΄Ἀπαραίτητοι καί βασικοί ὅροι γιά τήν προσευχή: τελεία παράδοση στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, εἰλικρινής ἐπιθυμία νά διορθώσεις τή ζωή σου καί πρό πάντων νά ἔχεις ἀκακία. Στήν προσευχή πρέπει νά εἴμαστε ὑπομονητικοί καί νά πιστεύουμε σταθερά, ὥστε ὅλα, ὅσα ὠφέλιμα ζητοῦμε, νά τά λάβουμε.
λ΄ Ὅσο μεγάλες κι ἄν εἶναι οἱ ἁμαρτίες σου, προσευχήσου καί μή ἀπελπίζεσαι.
λα΄ Πρέπει νά κλάψουμε γιά τίς ἁμαρτίες μας. Αὐτά τά μικρά δάκρυα σβύνουν τή γέννα τοῦ πυρός.
λβ΄ Ἡ προσευχή, ὡς τό ὕψιστο δῶρο τοῦ Θεοῦ, δέ δίνεται πάντοτε γρήγορα. Πρέπει νά κοπιάσεις. Ὅ, τι ἀποκτᾶται μέ κόπο, ἐκεῖνο περισσότερο ἐκτιμᾶται και φυλάσσεται.
λγ΄ Κατά τήν προσευχή, πρίν ἀπ΄ ὅλα πρέπει νά εὐχαριστοῦμε τόν Κύριο γιά ὅλα καί ἰδιαιτέρως γιά τίς θλίψεις. Ἡ εὐχαριστία γιά τίς θλίψεις εἶναι ἑκατό φορές πιό εὐάρεστη στό Θεό ἀπό τήν εὐχαριστία γιά τίς εὐεργεσίες. Προσευχήσου ὑπέρ συγχωρήσεως τῶν ἁμαρτιῶν σου. Μπορεῖς νά προσευχηθεῖς καί γιά λύτρωση ἀπό τίς θλίψεις, ἀλλά στήν πραγματοποίηση αὐτοῦ τοῦ αἰτήματος πρέπει ἐξ ὁλοκλήρου νά τήν παραδώσεις στήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ, σύμφωνα μέ τό παράδειγμα τοῦ Λυτρωτῆ μας: «Πάτερ μου, εἰ δυνατόν ἐστι, παρελθέτω ἀπ’ἐμοῦ τό ποτήριον τοῦτο΄ πλῆν οὐχ ὡς ἐγώ θέλω, ἀλλ΄ ὡς Σύ» (Ματθ. 26,39).
λδ΄ Σέ περίπτωση εἰδικῆς ἀνάγκης, ἐπίσης σύμφωνα μέ τό παράδειγμα τοῦ Σωτήρος, ὀφείλεις νά προσευχηθεῖς μέχρι τρεῖς φορές, ὅπως κι Ἐκεῖνος προσευχήθηκε στόν κῆπο τῆς Γεσθημανή πρίν ἀπό τά πάθη Του. Κι ἐσύ, ἀπό ὁτιδήποτε κι ἄν ὑποφέρεις μήν ἀναζητήσεις ἀνθρώπινες παρηγοριές, ἀλλά πρόστρεξε μόνο στόν Παράκλητο τῶν ψυχῶν μας.
λε΄ Προσευχηθεῖτε στή Μητέρα τοῦ Θεοῦ, ὅταν ἠ καταιγίδα τῆς ἐχθρότητας καί τῆς κακίας ξεσηκώνεται στό σπίτι σας. Αὐτή ἠ Πανάγαθη καί Κραταιά, πάρα πολύ εὔκολα, μπορεῖ νά εἰρηνεύσει τίς ἀνθρώπινες καρδιές. Ἡ εἰρήνη καί ἡ ἀγάπη προέρχονται σάν ἀπό Πηγή, ἀπό τόν Ἕνα Θεό. Ἀλλά ἡ Δέσποινά μας, ἑνωμένη μέ τό Θεό καί ὡς Μητέρα τοῦ Χριστοῦ προσεύχεται θερμά ὑπέρ εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου, πολύ περισσότερο ὑπέρ πάντων τῶν χριστιανῶν.
Ξεκινώντας τήν προσευχή στήν Κυρία Θεοτόκο, πρίν τήν προσευχή νά εἶσαι σταθερά πεπεισμένος ὅτι δέ θά φύγεις ἀπ’ Αὑτή, χωρίς νά λάβεις ἔλεος.
λστ΄ Κατά τό χρόνο τῆς προσευχῆς τείχισε τόν ἑαυτό σου μέ τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Ὁ Διάβολος τρέμει τό Χριστό, μήν ὑποφέροντας νά ἀτενίσει τή δύναμή Του, καιόμενος ἀπ΄ αὐτόν ὅπως μέ φωτιά.Οἱ ἀρχαῖοι χριστιανοί, ἀκολουθώντας τήν ἀποστολική πράδοση, πρίν ἀπό κάθε ἐνέργειά τους περιτείχιζαν τόν ἑαυτό τους μέ τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, εἴτε ἐνδυόμνεοι, εἴτε βάζοντας τά ὑποδήματά τους, εἴτε πλυνόμενοι, εἴτε ἀνάβοντας φωτιά, εἴτε καθήμενοι εἴτε κατακλινόμενοι΄ μέ λίγα λόγια πρίν ἀπό κάθε ἀσχολία, πρίν ἀπό τήν εἴσοδο ἤ ἔξοδο τους ἀπό τό σπίτι τους.
λζ΄ Γιά κάθε ἔργο καί γιά τήν προσευχή πολύ περισσότερο εἶναι ἀπαραίτητο νά ἔχουμε πνευματικό καθοδηγητή, ὤστε νά μή δεχθοῦμε, λόγῳ τῆς ἀνθρωπίνης ροπῆς πρός τήν ἔπαρση, ἀντί γιά τή Χάρη τή σαγήνη τοῦ ἀκάθαρτου πνεύματος, τό ὁποῖο μεταμορφώνεται σέ ἄγγελο φωτός.
λη΄ Εἶναι καλύτερο νά μή διαβάζουμε πνευματικά βιβλία, ἀλλά νά κρατοῦμε μόνο τήν προσευχή. Εἶναι καλύτερο νά εἴμαστε πτωχοί τῷ πνεύματι καί νά κληρονομήσουμε τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, διότι ὁ Κυριος λέγει: «Μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστι ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν». Πτωχοί τῷ πνεύματι εἶναι ὅσοι πτωχεύουν κατά τό νοῦ χάριν τῆς σωτηρίας, χάριν τῆς ἀδιάλειπτης μνήμης τοῦ Θεοῦ. Καί ὅποιος ἀδιαλείπτως προσεύχεται, ἐκεῖνον ὁ Κύριος ἀμείβει μέ ὅλο τόν πλοῦτο τῆς Χάριτός Του.
λθ΄ «Ὅταν ἤμουν φοιτητής τῆς θεολογικῆς ἀκαδημίας –διηγεῖται ὁ ἐπίσκοπος Θεοφάνης- τρεῖς μαζί κατευθυνθήκαμε πρός τήν Πετσέρσκαγια Λαύρα τοῦ Κιέβου πρός συνάντηση τοῦ ἱερομονάχου Παρθενίου ἀπό τόν ὁποῖο ἐπιθυμούσαμε νά λάβουμε νουθεσίες. Κι αὐτός νά τί μᾶς εἶπε: «Ἐσεῖς οἱ μορφωμένοι μοναχοί, γνωρίζετε πολλούς κανόνες καί νόμους, ἀλλά δέν γνωρίζεται ἕναν κανόνα ὁ ὁποῖος ἰδιαιτέρως μᾶς χρειάζεται. Κι αὐτός εἶναι: Ὁ νοῦς καί ἠ καρδιά να ἀνυψώνονται πάντοτε πρός τό Θεό. Ἐγώ ἀπό τήν παιδική μου ἡλικία ἔτσι ἔκανα καί τώρα αἰσθάνομαι ψυχική εἰρήνη». Ἔτσι κι ἐμεῖς πρέπει νά ἐνεργοῦμε, ἀφιερώνοντας τά πάντα στήν προσευχή, διότι εἶναι καλύτερο να προσευχόμαστε, παρά νά διαβάζουμε ὁτιδήποτε ἤ νά περνοῦμε μέ ἀργία τόν καιρό μας.
μ΄ Μήν ἀφήνεις τίς εὐκαιρίες πού σοῦ δίνονται γιά νά προσεύχεσαι γιά κάποιον ἄνθρωπο πού σοῦ τό ζητᾶ ἤ τό ζητοῦν γι’ αὐτόν οἱ συγγενεῖς, οἱ φίλοι ἤ οἱ γνωστοί του. Ὁ Κύριος μέ προσοχή ἐπιβλέπει ἐπί τήν προσευχή μας, ὅταν γίνεται μέ ἀγάπη καί παρρησία ἐνώπιόν Του.
μα΄ Προσευχήσου περί τῶν κεκοιμημένων, ὥστε κι αὐτοί, ὄταν θά εὐρίσκονται στήν μακαρία ζωή, νά προσεύχονται γιά σένα. Ὁ κεκοιμημένος ἄνθρωπος εἶναι ζῶν ὄν. «Θεός οὐκ ἐστι νεκρῶν, ἀλλά ζώντων΄ πάντες γάρ αὐτῷ ζῶσιν». (Λουκ. 20,38).
μβ΄ Μέ τήν πρόφαση τῆς ἀρρώστιας και τῆς κούρασης μήν ἀφήνεις τήν προσευχή, οὔτε μιά μέρα, ὄσο ἔχεις μέσα σου πνοή.
μγ΄ Ἄν βρίσκεσαι σέ ἀπορία, τότε κάνε τρεῖς μετάνοιες και πές: «Κύριε, Ἐσύ βλέπεις, Πολυεύσπλαχνε, ὅτι ἡ ψυχή μου βρίσκεται σέ ἀπορία καί φοβᾶμαι μήπως ἁμαρτήσω. Φώτισέ με Κύριε». Καί τό πρῶτο πού θά γεννηθεῖ στήν ψυχή σου μετά τήν προσευχή λάβε το σάν ὑπόδειξη ἀπό τόν οὐρανό.
μδ΄ Μετά τήν πρωινή καί τή βραδινή προσευχή συνηθίστε μέ προθυμία καί προσοχή νά στέκεσθαι ἐν σιωπῇ, ἔστω καί λίγα λεπτά, περιμένοντας στήν καρδιά σας ἀπαντήσεις καί νουθεσίες. Αὐτά τά λίγα λεπτά θά σᾶς διδάξουν πολλά. Αὐτό θά δυναμώσει τήν ἀδιάλειπτη προσευχή σας καί τήν ἀπάρνηση τοῦ θελήματός σας καί θά σᾶς δώσει τή δίψα νά ἀποκτήσετε στήν καρδιά σας τό Πνεῦμα τό Ἅγιο.
με΄ Κατά τίς καθημερινές σας συνομιλίες πρέπει μέσα στήν καρδιά σας νά κρατᾶτε τήν προσευχή καί νά θυμᾶστε ὅτι ὁ Οὐράνιος Πατέρας μας ὅλα τά βλέπει εὐρισκόμενος ἐδῶ. Δέν πρέπει ποτέ νά λησμονοῦμε τήν πανταχοῦ παρουσία τοῦ Θεοῦ.
μστ΄ Χωρίς τήν προσευχή ὁ ἄνθρωπος δέ ζεῖ, ἀλλά πεθαίνει ἄν κι αὐτό δέν τό συναισθάνεται.
μζ΄ Μέ βιάζεσθε κατά τήν προσευχή. Κάθε ἅγιος λόγος εἶναι μιά μεγάλη δημιουργική δύναμη΄ κάθε λόγος πορσευχῆς μᾶς φέρει ἐγγύς τοῦ Θεοῦ. Ἐμεῖς ἐρημώνουμε τούς λόγους μας, ὅταν τούς ἀποσπαστοῦμε ἀπό τόν Κύριο μας.
μη΄ Κατά τήν προσευχή κράτησε αὐτόν τόν κανόνα: Εἶναι καλύτερο νά πεῖς πέντε λόγους μέ τό νοῦ σου ἤ μυρίους μέ τή γλῶσσα σου.
μθ΄ Ὅταν παρατηρεῖς ὅτι ἡ καρδιά σου εἶναι ψυχρή και εἶσαι ἀπρόθυμος νά προσευχηθεῖς, στάσου καί θέρμανέ την μέ κάποια ζωντανή εἰκόνα, π.χ. τῆς ἁμαρτωλότητάς σου, τῆς πνευματικῆς πτωχείας σου, τῆς ἀθλιότητας καί τῆς τυφλώσεώς σου, ἤ μέ τήν εἰκόνα τῶν μεγάλων, ἀδιάκοπων εὐεργεσιῶν τοῦ Θεοῦ σέ σένα καί τό ἀνθρώπινο γένος.
ν΄ «Ἰδοῦ ἕστηκα ἐπί τήν θύραν καί κρούω». Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Κύριος βρίσκεται συνεχῶς ἐνώπιον τῆς θύρας τῆς καρδιᾶς μας, ἀμπαρωμένης καί κλειδωμένης γι’ Αὐτόν λόγῳ τῶν ἁμαρτιῶν καί τῶν ποικίλων παθῶν μας. Ἐσεῖς προσεύχεσθε καί Αὐτός στέκεται κοντά στήν καρδιά σας καί προσέχει κάθε κίνησή της, κάθε αἴσθημά της.
ΣΤΑΡΕΤΣ ΣΑΒΒΑΣ – Ο ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΗΣ
Μετάφραση ἀπό τη ρωσική γλῶσσα:
Πρωτοπρεσβύτερος Ἰωάννης Φωτόπουλος
Διδαχές τοῦ στάρετς Σάββα
Ἀποσπάσματα πού ἐλήφθησαν ἀπό τά κηρύγματά του (294-303)
Μέρος Β'
Κεφάλαια περί προσευχῆς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου