Η Παναγία των Ελλήνων!

Ο Αύγουστος για τoν Ελληνισμό είναι ο μήνας της Παναγίας, καθώς θυμάται και τιμά την Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου. 

 
Η γιορτή της Παναγίας, θεωρείται από τις κορυφαίες της Χριστιανοσύνης, ενώ η προετοιμασία των πιστών, που αρχίζει από την 1η Αυγούστου με τη νηστεία, διαρκεί 15 ολόκληρες ημέρες, μέχρι τον ευλογημένο Δεκαπενταύγουστο.

Σε ολόκληρη την Ελλάδα όπως και στις χώρες της διασποράς, όπου διαμένουν οι απόδημοι Έλληνες, τιμάται με τον δυνατόν καλύτερο η μνήμη της Θεομήτορος και η μετάστασή της από την γη στον ουρανό.

Κατά τον συναξαριστή, τη μετάσταση της Παναγίας ανήγγειλε στην ίδια ο Άγγελος τρεις μέρες πριν την πραγμάτωσή της. Εκείνη με χαρά δέχτηκε το άγγελμα αφού θα συναντούσε τον πολυαγαπημένο και μονάκριβο γιο της στην Άνω Ιερουσαλήμ, στη θριαμβεύουσα Εκκλησία Του.

«Κάλεσε στο σπίτι της συγγενείς και γείτονες, τους ανακοίνωσε το επίκεντρο μεγάλο ταξίδι «σαροϊ την οικίαν, ετοιμάζει την κλίνη και
πάντα τα προς ταφήν επιτήδεια».

Οι γυναίκες καθώς άκουσαν για την αναχώρηση από την παρούσα ζωή της Θεομήτορος, «μετ’οιμωγής ωλοφύροντο». Η Παναγία τις διαβεβαίωσε πως δεν θα παύσει να φροντίζει για όλον τον κόσμο και μετά την μετάσταση. Θα γίνει η μεσίτρια στον Υιό της  για τη σωτηρία του κόσμου. Υπόσχεση που τηρεί μέχρι σήμερα. Και θα τηρεί ως τη συντέλεια του κόσμου.

Εμείς οι Έλληνες και ως έθνος έχουμε πολλές φορές βεβαιωθεί για την τήρηση της μεγάλης αυτής υπόσχεσης. Η Παναγία είναι η Μάνα η δική μας και του έθνους μας.

Ο Αύγουστος είναι όπως είπαμε ο μήνας της Παναγίας, της Μάνας που αγκαλιάζει όλο τον κόσμο. Και μεσιτεύει στον υιό της για τη σωτηρία της ανθρωπότητας. 

Έτσι, περισσότερο από κάθε άλλο ιερό πρόσωπο, ο λαός μας τιμά και σέβεται την Παναγία, την οποία επικαλείται σε κάθε δύσκολη στιγμή της ζωής του.

Εκκλησίες της βρίσκονται πολυάριθμες σε ολόκληρο τον ελληνικό χώρο, ιδιαίτερα το νησιωτικό, ορισμένες δε, όπου υπάρχουν θαυματουργικές εικόνες της, αποτελούν πανελλήνια θρησκευτικά προσκυνήματα, όπως η Παναγία της Τήνου.

Η ομορφιά της Παναγίας 

Είναι συγκλονιστική η “Κοίμηση της Θεοτόκου”, στη βυζαντινή αγιογραφία, όπου φαίνεται να κοιμάται η Παναγία με τη γαλήνη απλωμένη στη μορφή της σε απόλυτη εναρμόνιση με την ψυχική της ομορφιά. Μια ομορφιά που διακρίνει κατεξοχήν την Παναγία με την “ωραιότητα της παρθενίας” της και το “υπέρλαμπρον το της αγνείας” της.

Αυτή η ομορφιά που θα γίνει ακόμα πιο αισθητή τη βραδιά του Δεκαπενταύγουστου, κατά τη μεγάλη γιορτή της “Πλατυτέρας των Ουρανών” που θα  λάμψει αυτή τη νύχτα στον ουρανό, σκορπίζοντας το γαλάζιό της φως παντού πάνω στη γη.

Παναγία – Προσωνυμία της Θεοτόκου Μαρίας, από τον  3ο αιώνα ως την αγιώτατη από όλους τους αγίους.

Στον ελληνικό λαό η επωνυμία Παναγία έχει καθιερωθεί ως η συνηθέστερη επίκληση της Θεοτόκου, η οποία συνδυάζεται πολλές φορές και με άλλες προσωνυμίες προς την Κεχαριτωμένη Βασίλισσα του Κόσμου.

Οι επωνυμίες προς τη Θεοτόκο προέρχονται
από διάφορες αιτίες:
 

α) Από τον εικονογραφικό τύπο παραστάσεως της Παναγίας:Βρεφοκρατούσα, Γλυκοφιλούσα, Γαλατούσα, Μεγαλομάτα, Θρηνούσα κ.α.

β) από ιδιότητες της Παναγίας: Ελεούσα, Κυρία, Μεγαλόχαρη, Σωτήρα, Βοήθεια, Οδηγήτρια, Φανερωμένη κ.α.

γ) από την παλαιότητα της εικόνας της: Μαυριώτισσα, Μαχαιρωμένη, Γερόντισσα κ.α.

δ) από τον τρόπο εύρεσης της εικόνας της ή από θαύμα της: Θεοσκέπαστη, Σπηλαιώτισσα, Τρυπητή, Πλατανιώτισσα, Πορταϊτισσα, Μυρτιδιώτισσα, Φιδού κ.α.

ε) από τον τόπο προέλευσης της εικόνας της: Σουμελά, Αθηνιώτισσα, Πολίτισσα, Χρυσοκαστριώτισσα κ.α.

στ) από ιδιάζοντα χαρίσματά της: Αμπελακιώτισσα, Δαμάσια, Παλατιανή, Ολυμπιώτισσα, Υψηλή κ.α.

ζ) από τον κτήτορα του ναού της: Λυκοδήμου, Καλιγού, Περλιγού, Στεφάνα κ.α.

η) από το χρόνο του εορτασμού της ή από την εποχή των αγροτικών εργασιών με τις οποίες συμπίπτει η εορτή της: Φλεβαριανή, Μεσπορίτισσα, Πολυσπορίτισσα, Ακαθή (εκ του Ακάθιστου Ύμνου) κ.α.

Η Παναγία της Σιάτιστας 

Ιδιαίτερα επιβλητικός και γραφικός είναι ο γιορτασμός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Μικροκάστρου στη Σιάτιστα.

Στο μοναστήρι αυτό εκατοντάδες πιστοί από όλη την Δυτική Μακεδονία προσκυνούν κάθε χρόνο την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που 
χρονολογείται από το 1603. 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτελεί η αναβίωση του εθίμου των προσκυνητών καβαλάρηδων Σιατιστινών οι οποίοι με τα στολισμένα άλογα τους κατεβαίνουν στο μοναστήρι της Παναγίας και ύστερα επιστρέφουν στη Σιάτιστα όπου και γίνεται μεγαλοπρεπής η υποδοχή τους από τις αρχές και το λαό.

Το έθιμο έχει τις ρίζες του στα χρόνια της τουρκοκρατίας όταν το πανηγύρι του μοναστηριού στις15 Αυγούστου έδινε την ευκαιρία στους κατοίκους της περιοχής να ζήσουν μια μέρα ελευθερίας.

Οι αδούλωτοι Σιατιστινοί τότε έβρισκαν την ευκαιρία, έφιπποι, με στολισμένα τα άλογα τους κάτω από τα μάτια των Τούρκων, να δείξουν την λεβεντιά τους και να διατρανώσουν την ελπίδα για την αποτίναξη του ζυγού της δουλείας.

Παναγία Σουμελά: Το σύμβολο της ποντιακής πίστης

Μια ιστορία, μια παράδοση και ένας θρύλος αγκαλιάζουν το σύμβολο του Πόντου, την Παναγία Σουμελά. Ο Νεόφυτος Καυσικαλυβίτης μας πληροφορεί ότι ο Ευαγγελιστής Λουκάς χάραξε τη μορφή της Παναγίας πάνω σε ξύλο. Την εικόνα της Σουμελά, έφερε στην Αθήνα, μετά το θάνατο του Λουκά, ο μαθητής του Ανανίας και την τοποθέτησαν σε περικαλλή ναό της Θεοτόκου. Για αυτό το λόγο, αρχικά είχε ονομαστεί ως η Παναγία η Αθηνιώτισσα.

Στο τέλος του 4ου αιώνα (380- 386) ιδρύθηκε στο όρος Μελά της Τραπεζούντας, το μοναστήρι της  Παναγίας Σουμελά, από τους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο (κατά κόσμο Βασίλειος και Σωτήρχος,
θείος και ανιψιός, κάτοικοι και οι δυο Αθηνών).

Η παράδοση λεει ότι οι μοναχοί, ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της Παναγίας, ακολούθησαν την πορεία της εικόνας της που πέταξε ως τον Πόντο. Πέρασαν από τα Μετέωρα, τη Χαλκιδική και από την παραλία της μονής Βατοπεδίου, ένας άγνωστος τους πήρε με το καράβι του και τους πήγε ως τη Μαρώνεια. Από κει, πεζοπορώντας πέρασαν τη Ραιδεστό, έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη και με ένα πλοιάριο πήγαν στην Τραπεζούντα.

Εκεί, τους εμφανίσθηκε και πάλι η Παναγία, πληροφορώντας τους ότι η εικόνα της προπορεύεται στο όρος Μελά. Συνέχισαν αγόγγυστα το ταξίδι τους.

Με πυξίδα τον Πυξίτη ποταμό, ανηφόρησαν προς το όρος Μελά. Εκεί, βρέθηκαν μπροστά σε μια σπηλιά από την είσοδο της οποίας παρατήρησαν μια χρυσαφένια λάμψη. Ήταν το φως της Εικόνας της Αθηνιώτισσας.

Γονατιστοί και δακρυσμένοι, ευχαρίστησαν την Παναγία και της υποσχέθηκαν ότι στο σημείο, θα χτίσουν προς τιμήν της ναό.
Με μοναδικά εφόδια την πίστη, την επιμονή και την εργατικότητα, οι δυο ερημίτες μοναχοί, κατόρθωσαν να χτίσουν την εκκλησία της Σουμελιώτισσας, σκαλιστή μέσα στο βουνό. Από τότε έγινε γνωστή ως ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ (Εις του Μελά-στου Μελά-Σουμελά).

Μέχρι το 1922, υπήρξε ο οδηγός, ο παρηγορητής, ο συμπαραστάτης, το καταφύγιο και ο εμψυχωτής των ποντίων. Υπήρξε επίσης ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες διατήρησης της ελληνικής γλώσσας και ταυτότητας, καθώς και της αναζωπύρωσης της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης των πιστών.

Ο αναπάντεχος ξεριζωμός, ερήμωσε μαζί με τον αλησμόνητο Πόντο και τη Βίγλα της Σουμελιώτισσας. Με την ανταλλαγή, τα ιερά κειμήλια παραχωρήθηκαν, και το 1931 τα ξέθαψε και τα έφερε στην Ελλάδα, ο Αμβρόσιος ο Σουμελιώτης προς την τουρκική κυβέρνηση του Ισμέντ Ινονού.
Από το 1952, αρχίζει μια νέα περίοδος. Η ελλαδική ιστορία της Παναγίας Σουμελά.

Από το 1952 που χτίστηκε ο  ναός, η Εικόνα θρονιάστηκε στο νέο της θρόνο. Σκοπός της ανέγερσης της Μονής δεν ήταν η ίδρυση στον ελλαδικό χώρο, ακόμη ενός μοναστηριού, αλλά η ανέγερση ενός προσκυνήματος που θα αποτελούσε σύμβολο και φάρο.

Παναγία της Εκατονταπυλιανής 

Ο ναός της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής βρίσκεται στην Παροικία, πρωτεύουσα της νήσου Πάρου.

Yπάρχουν δύο ονομασίες γι' αυτό το ναό: " Καταπολιανή " και " Εκατονταπυλιανή".

Μέχρι πριν λίγα χρόνια, επικρατούσε η άποψη ότι το πραγματικό όνομα του ναού είναι το πρώτο, και τούτο γιατί βρισκόταν "κατά την πόλιν", προς το μέρος δηλαδή της αρχαίας πόλης, και ότι το δεύτερο είναι δημιούργημα των λογίων του 17ου αιώνα, που θέλησαν να δώσουν μ' αυτό περισσότερη μεγαλοπρέπεια στο ναό. 

Νεώτερες όμως έρευνες στις πηγές απέδειξαν ότι και οι δύο αυτές ονομασίες είναι σύγχρονες και βρίσκονταν σε παράλληλη χρήση από τα μέσα του 16ου αιώνα. Σήμερα η επίσημη ονομασία του ναού είναι Εκατονταπυλιανή.

Η παράδοση που διασώζεται μέχρι σήμερα σχετικά με την ονομασία Εκατονταπυλιανή έχει ως εξής: "Ενενήντα εννέα φανερές πόρτες έχει η Καταπολιανή. Η εκατοστή είναι κλειστή και δεν φαίνεται. Θα φανεί η πόρτα αυτή και θα ανοίξει, όταν οι Έλληνες πάρουν την Πόλη"... 

Πολλές παραδόσεις αναφέρονται στην ίδρυση της Εκατονταπυλιανής. Η πρώτη μας πληροφορεί ότι, όταν    η Αγία Ελένη μητέρα του πρώτου χριστιανού αυτοκράτορα Κων/νου του Μεγάλου, πήγαινε στην Παλαιστίνη για να βρει τον Τίμιο Σταυρό , ήλθε με το πλοίο της στην Πάρο. Κοντά στο λιμάνι, στη θέση που βρίσκεται η Εκατονταπυλιανή, υπήρχε τότε ένας μικρός ναός. Σ' αυτό το ναό προσευχήθηκε κι έκανε ένα τάμα:

Αν βρει τον Τίμιο Σταυρό, να κτίσει στη θέση αυτή έναν μεγάλο ναό. 
Η προσευχή της εισακούστηκε, βρήκε τον Τίμιο Σταυρό
και, πραγματοποιώντας το τάμα της, ανήγειρε αυτόν τον μεγαλόπρεπο ναό.

Μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι η Αγ. Ελένη δεν πρόφτασε να πραγματοποιήσει την υπόσχεσή της. Έδωσε όμως εντολή στον γιο της, τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο, ο οποίος πραγματοποίησε το τάμα της μητέρας του, κτίζοντας αυτόν το ναό.

Τα φίδια της Κεφαλονιάς 

Στη νότια Κεφαλονιά, κοντά στο χωριό Μαρκόπουλο, συναντάμε την εκκλησία της Κοιμήσεως.
Εκεί κάθε Δεκαπενταύγουστο συμβαίνει κάτι περίεργο και θαυμαστό. Από την εορτή της Μεταμορφώσεως εμφανίζονται μέσα κι έξω από τον ναό φίδια. Είναι τα λεγόμενα «φίδια της Παναγίας».

Στο μέρος αυτό, λεει η μνήμη του λαού, υπήρχε ένα παλιό μοναστήρι της Παναγιάς , μεγάλο και πλούσιο. Το έζωναν τείχη ψηλά και στην καρδιά του το υπηρετούσαν πολλές καλόγριες. Φθονερό και πεινασμένο το μάτι του πειρατή και κουρσάρου που θέριζε το Ιόνιο , έβαλε σκοπό να γυμνώσει το μοναστήρι.Στον αγώνα της λευτεριάς και στο κράτημα της πίστης οι καλόγριες δεν το παρέδωσαν… 

Μη μπορώντας όμως να κάνουν αλλιώς, αφού ο αγώνας των όπλων και της βολής έλλειπε, όταν κυκλώθηκαν από τις πύρινες γλώσσες της φωτιάς των επιδρομέων, συγκεντρώθηκαν όλες τριγύρω από την Αγία Τράπεζα για μια τελευταία έκκληση προς το Θείο, για την ύστατη προσευχή σωτηρίας!Κύκλος πίστης, κύκλος χρόνου, κύκλος Γιορτής, ζήτησαν από την Παναγιά Προστάτη τους να τις κάνει πουλιά ή φίδια, να φύγουν, να πετάξουν, τα σώματά τους αγνά και αμόλυντα να μείνουν…

Έτσι σαν φίδια Ιερά πλέον γυρίζουν και δίνουν το παρόν, ελέγχουν την πίστη και παρακολουθούν την ορθή πορεία μας στο δρόμο που αυτές χάραξαν, εκεί στην Παναγία την Φιδούσα στο Μαρκόπουλο.Όσο περνούν οι μέρες πληθαίνουν κι αυτά, και την παραμονή της Κοιμήσεως αυξάνονται υπερβολικά. Από που βγαίνουν, αλλά και που κρύβονται μετά την εορτή, κανείς δεν γνωρίζει. Παραμένει ένα μυστήριο.

Την ώρα του εσπερινού κυκλοφορούν ελεύθερα ανάμεσα στους πιστούς, στα προσκυνητάρια και στα στασίδια, χωρίς να φοβούνται κανένα.

Φεύγοντας η 15η Αυγούστου, αναχωρούν και τα φίδια. Γερμανοί φυσιοδίφες τα εξέτασαν, αλλά δεν μπόρεσαν να τα κατατάξουν σε κανένα από τα γνωστά είδη.

Είναι γκρίζα, λεπτά, και δεν περνούν το μέτρο.

Όταν τα χαϊδεύεις, νιώθεις το δέρμα τους βελούδινο και βλέπεις δυο ματάκια σπινθηροβόλα. Στο πλατύ τους κεφάλι σχηματίζεται ένας μικρός σταυρός, καθώς επίσης και στην άκρη της λεπτής γλώσσας τους.

Αν κάποια χρονιά τα φίδια δεν παρουσιασθούν, είναι κακό σημάδι. Αυτό συνέβη το 1940, καθώς και το 1953, οπότε δοκιμάσθηκε το νησί από τους σεισμούς.

Η Παναγία των Ελλήνων

Με μεγάλες τιμές εορτάζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, αλλά και στο εξωτερικό, σε χώρες με συμπαγή παρουσία Ελλήνων Ορθοδόξων. Πάσχα του καλοκαιριού ονομάζει ο λαός το Δεκαπενταύγουστο, καθώς η «Παρθένος Μαρία» θεωρείται το ιερότερο πρόσωπο της Ορθοδοξίας.

Στην Τήνο, την Παναγία Σουμελά, το Άγιον Όρος, στα νησιά μας και σε κάθε άλλη γωνιά της χώρας, πλήθος κόσμου προσέρχεται στις εκκλησίες για να ακολουθήσει τις περιφορές της εικόνας της Μεγαλόχαρης. Αυτή είναι και η πιο γνωστή ονομασία της Παναγιάς-προς τιμήν των θαυμάτων- αλλά και Φανερωμένη, χάρη στις εικόνες οι οποίες φανερώθηκαν στους πιστούς στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, κυρίως σε βράχους ή σπήλαια. Τόσο μεγάλη ήταν η χαρά όταν βρισκόταν μια εικόνα, ώστε χτιζόταν αμέσως ένα εξωκλήσι στο όνομα της Παναγίας και από τότε, κάθε χρόνο, τελούσαν σειρά εκδηλώσεων στη μνήμη της, την ίδια πάντα μέρα. 

Λόγω της τοποθεσίας που βρέθηκε η εικόνα της ή όπου υπάρχει ο ναός της, της δίδονται επίθετα όπως, Παναγία η Σουμελά (στο όρος Μελά), Παναγία η Μελικαρού (στη Σκύρο), Παναγία η Φοδελιώτισσα (στο Φόδελε Ηρακλείου), Παναγία η Θαλασσινή, (στην Άνδρο, σε βράχο μέσα στη θάλασσα), Παναγία η Ανέμη, (στη Σαμοθράκη, επειδή φυσά δυνατός άνεμος στο ξωκλήσι της) κ.ά.

Η Κοίμηση της Θεοτόκου ισοδυναμεί με τη μεγαλύτερη γιορτή του καλοκαιριού στην Ελλάδα, μιας και κάθε νομός ή μικρή επαρχία έχει τη δική της θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Ανάλογα με τα τοπικά έθιμα και τα παραδοσιακά προϊόντα της κάθε περιοχής, τα πανηγύρια ποικίλουν ως προς τον πλούτο και το είδος των εκδηλώσεων. 

• Η Μεγαλόχαρη της Τήνου

Στην Τήνο η Μεγαλόχαρη αποτελεί κάθε χρόνο πανελλήνιο προσκύνημα, καθώς χιλιάδες προσκυνητές κατακλύζουν το νησί αυτή την περίοδο και ανηφορίζουν με κατάνυξη προς την εκκλησία της Θεοτόκου προκειμένου να εκπληρώσουν το τάμα τους. Δεν είναι λίγοι αυτοί που διανύουν ολόκληρη την απόσταση από το λιμάνι μέχρι την είσοδο της εκκλησίας γονατιστοί, περνώντας κάτω από τον επιτάφιο με την εικόνα της Μεγαλόχαρης...

Το αποκορύφωμα της γιορτής είναι η λιτάνευση της εικόνας της Θεοτόκου σε όλη την πόλη αμέσως μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας.

Στην Τήνο το Δεκαπενταύγουστο τιμώνται και τα θύματα του υποβρύχιου Έλλη που τορπιλίστηκε από Ιταλικές δυνάμεις ανήμερα της εορτής, μέσα στο λιμάνι.

• Ιερά μονή Παναγίας Σουμελά

Στις πλαγιές του Βερμίου, κοντά στο χωριό Καστανιά, βρίσκεται το πνευματικό κέντρο του Ποντιακού Ελληνισμού, η Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά. Η παράδοση αναφέρει ότι ο Ευαγγελιστής Λουκάς ήταν αυτός που χάραξε τη μορφή της Παναγίας πάνω σε ξύλο. Στο τέλος του 4ου αιώνα (380- 386) ιδρύθηκε στο όρος Μελά της Τραπεζούντας, το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, από τους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο, με μοναδικά εφόδια την πίστη, την επιμονή και την εργατικότητα.

Μέχρι το 1922, υπήρξε ο οδηγός, ο παρηγορητής, ο συμπαραστάτης, το καταφύγιο και ο εμψυχωτής των Ελληνοποντίων. Υπήρξε επίσης ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες διατήρησης της ελληνικής γλώσσας και ταυτότητας, καθώς και της αναζωπύρωσης της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης των πιστών.

Ο αναπάντεχος ξεριζωμός, ερήμωσε μαζί με τον αλησμόνητο Πόντο και τη Βίγλα της Σουμελιώτισσας. Με την ανταλλαγή, τα ιερά κειμήλια παραχωρήθηκαν, και το 1931 τα ξέθαψε και τα έφερε στην Ελλάδα, ο Αμβρόσιος ο Σουμελιώτης, ύστερα από ενέργειες του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου προς την τουρκική κυβέρνηση του Ισμέτ Ινονού.

Από το 1952, αρχίζει η ελλαδική ιστορία της Παναγίας Σουμελά. Το 1951-1952 η εικόνα παραχωρείται στο σωματείο «Παναγία Σουμελά» Θεσσαλονίκης, το οποίο και άρχισε την ανέγερση της Μονής, σε ένα επίπεδο του Βερμίου, πάνω από το χωριό Καστανιά, που είχε παραχωρήσει δωρεάν 500 στρέμματα για την ανέγερση του Προσκυνήματος. 

Από τότε μέχρι σήμερα κάθε χρόνο, το τριήμερο του 15Αύγουστου, είναι πρωτοφανής η συρροή χιλιάδων προσκυνητών απ΄ όλα τα διαμερίσματα της χώρας και το εξωτερικό. Η περιφορά της Εικόνας, μέσα στο χώρο του ιερού προσκυνήματος, γίνεται με βυζαντινή μεγαλοπρέπεια και σύμφωνα με την Ορθόδοξη παράδοση, είναι μια από τις πιο συγκινητικές και κατανυκτικές ακολουθίες.

• Το περιβόλι της Παναγίας

Οι καλόγεροι της μοναχικής πολιτείας του Άθω ονομάζουν το Άγιον Όρος «κλήρον ίδιον της Θεοτόκου» και «περιβόλι της Παναγίας». Σύμφωνα με τις μοναχικές παραδόσεις, η Θεοτόκος επισκέφθηκε το Όρος, όταν, πλέοντας για την Κύπρο μαζί με τον Ιωάννη τον Ευαγγελιστή για να επισκεφθούν τον Λάζαρο, αναγκάστηκαν εξαιτίας μιας μεγάλης τρικυμίας, από τις συνηθισμένες στη βορειοανατολική πλευρά του Άθω, να προσορμιστούν στη θέση όπου αργότερα ιδρύθηκε η Μονή των Ιβήρων.

Στην περιοχή τότε δεν υπήρχαν άλλοι οικισμοί παρά τα ερείπια ενός ναού του Απόλλωνος. Η Παναγία, κατά την παράδοση, ενθουσιάστηκε με το μοναδικό τοπίο του Άθω και ζήτησε από τον Γιο της να της δωρίσει τη χερσόνησο. Τότε, σύμφωνα με την παράδοση, ακούστηκε η φωνή του Χριστού, που αφιέρωνε αιώνια τον Άθω στην Παναγία: «Έστω ο τόπος ούτος κλήρος σος και περιβόλαιον σον και παράδεισος, έτι δε και λιμήν σωτήριος των θελόντων σωθήναι». Από τότε αφιερώθηκε το Όρος ως «κλήρος και περιβόλι της Παναγίας».  Εικόνα της Παναγίας ως Ηγουμένης του Άθωνα (Αγ. Όρους)].

• Παναγία Κοσμοσώτειρα

Στο νοτιοανατολικό άκρο του Νομού Έβρου, δίπλα στον ομώνυμο ποταμό και το Δέλτα του, δεσπόζει η σημερινή πόλη των Φερών με το ναό της Παναγίας Κοσμοσώτειρας, σύμβολο της τέχνης και του πολιτισμού της Βυζαντινής Θράκης. Ο ναός έχει ανακηρυχθεί προστάτιδα των απανταχού Θρακιωτών και προσκυνηματικό τους κέντρο.

Το μοναστήρι της Παναγίας Κοσμοσώτειρας χτίστηκε το 1151-52 από τον Σεβαστοκράτορα Ισαάκιο Κομνηνό, γιο του αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού. Ο αρχιτεκτονικός ρυθμός του ναού είναι σταυροειδής με τρούλο, σε μια - σπανιότατη - παραλλαγή του δικιονίου.

• Παναγία Εικοσιφοίνισσα

Εικοσιφοίνισσα

Κτισμένη στις βόρειες παρυφές του όρους Παγγαίου (Δράμας) σε υψόμετρο 753μ., η μονή ιδρύθηκε από τον Άγιο Γερμανό το 518 μ.Χ. σε απόσταση 50μ. από το μοναστικό οικισμό που είχε ιδρύσει στη θέση Βίγλα γύρω στο 451 μ.Χ. ο επίσκοπος Φιλίππων Σώζων. Το όνομά της εικάζεται ότι προήλθε από παραφθορά της έκφρασης «εικών φοινίσσουσα», διότι η αχειροποίητος εικόνα της Παναγίας λέγεται ότι εξέπεμπε ερυθρωπό φως (φοινικούν χρώμα).

Η ιστορία της μονής παραμένει άγνωστη μέχρι τον 11ο αι., οπότε ανακηρύχθηκε σταυροπηγιακή και κτίστηκε νέος καθολικός ναός. Από το 1472 η μονή γνώρισε περίοδο ακμής μέχρι το 1507. Η δράση των μοναχών στην ευρύτερη περιοχή προκάλεσε την οργή των Τούρκων, οι οποίοι τους θανάτωσαν, χωρίς όμως να καταστρέψουν το κτιριακό συγκρότημα της μονής. Έπειτα από παρέμβαση του Πατριαρχείου στη σουλτανική αυλή, η μονή επανακατοικήθηκε από μοναχούς του Αγίου Όρους γύρω στο 1510-1520 και με τα χρόνια μετατράπηκε σε σημαντικό πνευματικό κέντρο.

Μετά την πυρκαγιά του 1854 που αποτέφρωσε τη δυτική πλευρά της, την επιδημία χολέρας το 1864 που αποδεκάτισε τους μοναχούς, τις λεηλασίες των Βουλγάρων το 1917 και το 1943, η Μονή Παναγίας Εικοσιφοίνισσας άρχισε να επαναλειτουργεί το 1965 με αδελφές-μοναχές.

Σήμερα μέσα στον περίβολο της μονής βρίσκονται η επιβλητική εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, τα κελιά των μοναχών, το ηγουμενείο, το αρχονταρίκι, παρεκκλήσι αφιερωμένο στην αγία Παρασκευή, όπου αναβλύζει το αγίασμα, καθώς και μουσείο.

• Το «Πάσχα του Καλοκαιριού» στα Γρεβενά

Η "Κοίμηση" του Δ. Θεοτοκόπουλου, στη Σύρο

Λαμπρές είναι οι γιορτές του Δεκαπενταύγουστου στην περιοχή των Γρεβενών, όπου ξενιτεμένοι από κάθε γωνιά της γης μαζεύονται και ξεκινούν ένα ατελείωτο γλέντι που κάνει τους αγαπημένους συγγενείς να ξανασμίξουν. Χωριά που το χειμώνα κατοικούνται από 100 το πολύ 200 κατοίκους, την εποχή του Δεκαπενταύγουστου φτάνουν να φιλοξενούν έως και δυο και τρεις χιλιάδες πιστούς.

Το επίκεντρο της γιορτής φυσικά είναι συγκεντρωμένο στο ψηλότερο χωριό της Ελλάδας, τη δοξασμένη και πολυτραγουδισμένη Σαμαρίνα, αφού χιλιάδες προσκυνητές καταφθάνουν στη Μεγάλη Παναγιά για να πανηγυρίσουν σε ένα γλέντι που κρατάει τρεις ολόκληρες ημέρες.

• Παναγία η Εκατονταπυλιανή

Στην Πάρο γιορτάζει η Παναγία η Εκατονταπυλιανή, ένα από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας, που έχει συμπληρώσει 17 αιώνες ζωής. Οι εορταστικές εκδηλώσεις κορυφώνονται το βράδυ του Δεκαπενταύγουστου με παραδοσιακούς παριανούς χορούς και καύση πυροτεχνημάτων.

• Ο Επιτάφιος της Παναγίας στα νησιά

Σε ορισμένα νησιά της Ελλάδας, όπως για παράδειγμα στην Κασσιόπη της Κέρκυρας ή την Πάτμο και την Ικαρία, οι πιστοί ακολουθούν τα πρότυπα της νεκρώσιμης πομπής που συναντάμε και τη Μεγάλη Παρασκευή.

Στην Κασσιόπη της Κέρκυρας στολίζουν τον επιτάφιο της Παναγίας και ακολουθούν τη λιτανεία με αναμμένα κεριά. Στην Ικαρία μάλιστα, και πιο συγκεκριμένα στον Καμαρόκαμπο στο ξωκλήσι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, υπάρχει ένας μικρός σε μέγεθος επιτάφιος και κάθε χρόνο την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου ο ψάλτης τον παίρνει στους ώμους του, για να τον μεταφέρει στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας. 

Εκεί ξεκινούν να χτυπούν οι καμπάνες και γυναίκες κάθε ηλικίας τον στολίζουν με λεβάντες και γαρύφαλλα ψάλλοντας προσευχές, μέχρι τα ξημερώματα. Μόλις χαράξει οι καμπάνες χτυπούν καλώντας τους πιστούς να προσέλθουν με αναμμένα κεριά, όπου ξεκινά μια μεγάλη πομπή με προορισμό και πάλι τον Καμαρόκαμπο.

• Δεκαπενταύγουστος στα Δωδεκάνησα

Στα Δωδεκάνησα πιο γνωστή είναι η Παναγία η Καβουριανή στη Λέρο. Βρίσκεται κοντά στον οικισμό Ξηρόκαμπος. Το γραφικό εκκλησάκι ονομάζεται και της Καβουράδαινας, διότι στη θέση που είναι, κατά την παράδοση, ένας ψαράς που έψαχνε για καβούρια βρήκε μέσα σε σχισμή την εικόνα της Παναγίας.

Για τη μοναδικότητά της ξεχωρίζει η Παναγία του Χάρου στους Λειψούς. Είναι η μοναδική εικόνα της Παναγίας που δεν κρατά το Θείο Βρέφος, αλλά τον Εσταυρωμένο Χριστό. Όσο και αν ακούγεται παράξενο το όνομά της, εδώ και εκατοντάδες χρόνια, ευλογεί το πεντάμορφο νησί. Η Παναγία του Χάρου πήρε το όνομά της, από το γεγονός ότι ο νεκρός Χριστός στον σταυρό του μαρτυρίου και ο Χάρος σχετίζονται μεταξύ τους εννοιολογικά. Το μοναστήρι της Παναγίας βρίσκεται ένα χιλιόμετρο έξω από το βασικό οικισμό των Λειψών. Τόσο το εξωμονάστηρο, όσο και η εικόνα χρονολογούνται από το 1600 μ.Χ., όταν έφτασαν στο νησί δύο μοναχοί από την Πάτμο.

Η Παναγία του Χάρου γιορτάζει στις 23 Αυγούστου (εννιάμερα της Παναγίας) και στους Λειψούς στήνεται μεγάλο πανηγύρι. Από το 1943 μέχρι σήμερα τη θαυματουργή εικόνα κοσμούν τα περιώνυμα «κρινάκια της Παναγίας». Τα λουλούδια τοποθετούνται στην εικόνα την άνοιξη, στη συνέχεια ξεραίνονται και στη γιορτή της, κατακαλόκαιρο, ανθίζουν βγάζοντας μοσχομυριστά μπουμπούκια.

• Η Παναγία η Σπηλιανή

Στη Νίσυρο μέσα στο κάστρο των Ιπποτών αναγέρθηκε η Παναγία η Σπηλιανή. Το όνομα έλαβε εξαιτίας του φυσικού χώρου του σπηλαίου στο οποίο βρίσκεται από το 1600 μ.Χ. Η Μονή επί τουρκοκρατίας κυκλοφόρησε χάρτινα νομίσματα με ελληνικά γράμματα για τις συναλλαγές των κατοίκων. Ναυτικοί, κάτοικοι του νησιού, προσκυνητές έχουν κάτι να διηγηθούν για τη βοήθεια που έλαβαν από τη Μεγαλόχαρη.

• Η Παναγία η Διασώζουσα

Στην Πάτμο η Παναγία η Διασώζουσα, πίσω από τη Μονή του Θεολόγου, η εκκλησία της Παναγιάς του Γράβα στη Χώρα, το κάθισμα της Παναγίας του Απόλου στον Κάμπο, το μοναστήρι της Παναγίας στο Λιβάδι, η Παναγία η Κουμάνα στη Σκάλα είναι μερικές μόνο από τις υπάρχουσες στο νησί. Στην κορυφή της χερσονήσου Γερανού δεσπόζει η Παναγία του Γερανού. Στις 14 Αυγούστου τελείται εσπερινός και την επομένη γίνεται λειτουργία με λαϊκό πανηγύρι που διαρκεί όλη τη νύχτα.

• Οι Παναγιές της Καλύμνου

Στην Κάλυμνο οι Παναγίες δίνουν το δικό τους τόνο στη μεγάλη γιορτή του καλοκαιριού. Η Παναγία των Τσουκχουών, η Παναγία η Κυραψηλή, η Παναγία των Αργινωντών, της Τελένδου, της Ψερίμου και των Βοθυνών είναι οι ναοί που ανοίγουν τις πόρτες τους στους πιστούς που αισθάνονται την ανάγκη ν’ ανάψουν ένα κερί στη χάρη Της. Το ελαιοτριβείο της Παναγίας με τα τσούκχουα (το γνωστό πυρήνα των ελιών) υπήρξε η αιτία για το προσωνύμιο που δόθηκε. Στον Αργινώντα προσφέρονται λουκουμάδες και άλλοι μεζέδες, στους Βοθύνους ψήνονται ρεβίθια στους φούρνους και στην Κυρά Ψηλή μετά τον εσπερινό ακολουθεί γλέντι με μοούρι και τσαμπούνες.

• Αστυπάλαια

Στην Αστυπάλαια εκτός από την Παναγία του Κάστρου, υπάρχει η Πορταϊτισσα. Ιδρύθηκε από τον όσιο Άνθιμο στα μέσα του 18ου αιώνα. Έχει ξυλόγλυπτο εικονοστάσι ντυμένο με λεπτό φύλλο χρυσού. Επίσης, υπάρχει το μοναστήρι της Παναγίας της Βλεφαριώτισσας, μέσα σε σπηλιά και στο Καστελάνο το μοναστήρι της Παναγίας της Πουλαριανής

• Παναγία η Γοργοεπήκοος

H Παναγία η Γοργοεπήκοος βρίσκεται κοντά στην ακτή Μιαούλη στην πόλη της Κω. Ο κυρίως ναός χωρίζεται από το Ιερό Βήμα με ένα θαυμάσιας τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο, ίσως του 18ου αιώνα. Στις τέσσερις γωνίες της στέγης του ναού και στη μία της αψίδας υπάρχουν παλαιοχριστιανικά επιθήματα από διαχωριστικά αμφικιονίσκων με διάκοσμο από σταυρούς. Είναι κτισμένη κατά τον 15ο αιώνα.

• Ρόδος

Στο Ασκληπιό της Ρόδου ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι του 11ου αιώνα μ.Χ. και στο πανηγύρι που γινόταν οι τσοπάνηδες προσέφεραν στην εκκλησία νωπό τυρί, το οποίο αφού αγιάζονταν το μοίραζε ο παπάς στους πιστούς μετά τον εσπερινό της Ανάστασης. Το ίδιο γινόταν και τον Δεκαπενταύγουστο, αλλά αντί τυρί μοίραζαν σταφύλια.Στο Μεσαναγρό η Κοίμηση της Θεοτόκου ανεγέρθηκε αρχές του 13ου αιώνα και εκτός από τις αγιογραφίες διασώζεται μεγάλη μαρμάρινη παλαιοχριστιανική κολυμπήθρα με επιγραφή. Στη θέση «Έβγαλες» 4,5 χιλιόμετρα από το Μεσαναγρό υπάρχει η Παναγία η Πλημμυριανή, μοναστηράκι του 17ου αιώνα. Λίγα μέτρα βορειοδυτικά υπάρχει πηγή, το νερό της οποίας περνά κάτω από το μοναστήρι και θεωρείται αγίασμα.

Στην Κοιλάδα των Πεταλούδων η Παναγία η Καλόπετρα υπάρχει από το 1489. Κατέρρευσε το 1779 και ξανακτίστηκε το 1782 από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας και πρωταγωνιστή της Επανάστασης του 1821. Το μοναστήρι έχει ξυλόγλυπτο τέμπλο με παλαιές εικόνες και δάπεδο βοτσαλωτό. Διασώζονται εκκλησιαστικά βιβλία τυπωμένα το 1745 στη Βέρνη και στη Βενετία.

Στη Λίνδο η εκκλησία της Παναγίας είναι του 15ου αιώνα με ενδιαφέρουσες αγιογραφίες, έργα του ζωγράφου Γρηγόρη, από τη Σύμη στα 1779, όπως αναφέρει η επιγραφή πάνω από την πόρτα.

Στο Σκιάδι, 90 χιλιόμετρα από τη Ρόδο, υπάρχει η Παναγία η Σκιαδενή. Οφείλει το όνομά της στο «σκιάδιον» (=σκιερό, ιερό τοπίο). Στη θέση της υπήρχε αρχαιοελληνικό ιερό της Αρτέμιδας. Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα της Παναγίας είναι μια από τις τέσσερις που ιστόρησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. 

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας υπήρξε από τους σπουδαιότερους λατρευτικούς τόπους της Ρόδου. Λέγεται ότι Τούρκος αξιωματούχος που θέλησε να προσβάλει τους χριστιανούς κάρφωσε με το ξίφος του το εικόνισμα και τρύπησε το δεξί μάγουλο της Παναγίας, απ’ όπου βγήκε αίμα και νερό. Τότε το χέρι του Τούρκου παρέλυσε και μετά τρεις μέρες, αφού μετάνιωσε, η Παναγία τον θεράπευσε. Η Παναγία η Σκιαδενή πανηγυρίζει 8 Σεπτεμβρίου.

Κλείνοντας με τις Παναγίες της Ρόδου πρέπει ν’ αναφερθεί και η Παναγία Φανερωμένη. Λέγεται και Λουβιαρίτσα επειδή στα κελιά της έμεναν οι λουβιάρηδες (λεπροί) του νησιού.

• Η «Αγία Σιών» στην Αγιάσο της Λέσβου

Στην Αγιάσο της Λέσβου, που είναι η πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας του νησιού, έχει βρεθεί η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας με την ονομασία «Αγία Σιών», την οποία σύμφωνα με μια παλιά παράδοση, κουβάλησε μαζί του από την Ιερουσαλήμ ο ιερέας Αγάθων ο Εφέσιος, τον 9ο μ.Χ. αιώνα. Το πανηγύρι της Παναγίας ξεκινά από τις αρχές του Αυγούστου όπου οι πιστοί νηστεύουν από λάδι και κρέας και προσέρχονται για να προσευχηθούν.

• Ιερά Μονή Προυσού στην Ευρυτανία

Η Ιερά Μονή της Παναγίας στον Προυσό της Ευρυτανίας, είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου και πανηγυρίζει με κάθε θρησκευτική και εκκλησιαστική λαμπρότητα, στις 23 Αυγούστου, στην Απόδοση της προαναφερθείσης Θεομητορικής εορτής.

Η εικόνα της Παναγίας έχει πολύ μεγάλη ιστορία, λόγω της καταγωγής της από την Προύσα της Μικράς Ασίας, αλλά και πολύ μεγάλη χάρη. Εξάλλου εικάζεται ότι είναι έργο του Αγίου Ευαγγελιστού Λουκά, ο οποίος, όπως μας παραδίδεται από την ιερά παράδοση, ζωγράφισε εικόνες της Παναγίας, του Ιησού Χριστού αλλά και των Αγίων Αποστόλων. Βέβαια, ακόμα και αν δεν είναι έργο του Αγίου Λουκά, εν τούτοις επιτελεί πολλά θαύματα, όπως γίνεται με πολλές άλλες εικόνες.

Συγκεκριμένα η Ιερά Μονή Προυσού ή Πυρσού, βρίσκεται περίπου τριάντα χιλιόμετρα, από την πρωτεύουσα του νομού Ευρυτανίας, το Καρπενήσι, μέσα σε μία κατάφυτη από έλατα περιοχή. Η ιστορία της Εικόνας, και κατ’ επέκταση και της μονής, ανάγεται στην περίοδο της βασιλείας του εικονομάχου Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Θεοφίλου (829-842). Η εικόνα της Παναγίας βρισκόταν στον πιο περικαλλή ναό της Προύσας, όπου με τη χάρη του Θεού και την πίστη των χριστιανών επιτελούσε πολλά θαύματα.

Πάνω από χίλιες είναι οι ονομασίες που έχει η Παναγία. Εκατοντάδες είναι οι παραδόσεις και οι θρύλοι που ο λαός με τη βαθιά και αταλάντευτη πίστη του της έχει αποδώσει.

1 Αγγελόκτιστος 168 Ελεημονήτρια 335 Λυκοδήμου
2 Αγία Σκέπη 169 Ελαία 336 Λυκούρεσι
3 Αγιάσσου 170 Ελαιοβρύτισσα 337 Μαγαζιώτισσα
4 Αγιοδεκτινή 171 Ελειμονήτρια 338 Μαγδαληνή
5 Αγιοηλιώτισσα 172 Ελεοβρύτης 339 Μαδύτου
6 Αγιολούσαινα 173 Ελέους 340 Μακελάρια
7 Αγίου όρους 174 Ελεούσα 341 Μαλεβή
8 Αγνή 175 Ελευθερώτρια 342 Μανδαλάκη
9 Αγριδιώτισσα 176 Ελπιδοφόρα 343 Μανεδή
10 Αγριλιώτισσα 177 Ελπϊς Πιστών 344 Μαντιλούσα
11 Αειμακάριστος 178 Ελωνα 345 Μαραθούντα
12 Αειμεσιτεύουσα 179 Ενθρονη 346 Μαρία
13 Αθηνιώτισσα 180 Εξακουστή 347 Μαστών
14 Αιγύπτια 181 Εξοχική 348 Μαύρη
15 Αιματούσα 182 Επακούουσα 349 Μαυριώτισσα
16 Αιμίαλου 183 Επανωχωριανή 350 Μαυρομμάτα
17 Αιρκώτισσα 184 Επισκοπιανή 351 Μαχαιρωμένη
18 Ακαθή 185 Επουράνιος 352 Με τους κρίνους
19 Ακατάβλητος 186 Επουράνιος Πύλη 353 Μεγαλομάρτυρος
20 Ακατάφλεκτη 187 Επταβηματούσα 354 Μεγαλόχαρη
21 Ακήραση 188 Ερυπιανή 355 Μεσοσπορίτισσα
22 Ακρωτηριανή 189 Εσφαγμένη 356 Μητέρα
23 Αλανιώτισσα 190 Ευαγγελίστρα 357 Μητέρα Θεού επί τον θρόνο
24 Αλεξανδριανή 191 Ευρετή 358 Μικρά
25 Αλεξίου Κομνηνού 192 Εύσπλαχνος 359 Μογρονήσι
26 Αλεπινή 193 Ζαλακιώτισσα 360 Μολυβδοσκέβαστη
27 Αληθινή 194 Ζεραχιώτισσα 361 Μοναρκά
28 Αλλοιώτισσα 195 Ζεριχιώτισσα 362 Μυροβλύτισσα
29 Αλόχη 196 Ζερμπτίτσης 363 Μυρτενή
30 Αματίτση 197 Ζυλή 364 Μυρτιδιώτισσα
31 Αμεμπτος 198 Ζωάρκεια 365 Μυφελαιώτισσα
32 Αμετάθετος 199 Ζωήρρυτος 366 Νάπα
33 Αμολιανή 200 Ζωηφόρος 367 Νάσσα
34 Αμόλυντος 201 Ζωοδότειρα 368 Νέα
35 Αμπελακίων 202 Ζωοδότρα 369 Νέγρων
36 Αμπελοκήπισσα 203 Ζωοδόχος 370 Νεοφάνεισσα
37 Αμωμη 204 Ζωοπηγή 371 Νεροφορούσα
38 Ανασσα 205 Ζωοπόρος 372 Νικητάτου
39 Αναφωνήτρια 206 Ζωοτόκος 373 Νικοποιός
40 Αντινίτισσα 207 Ηγήτρια 374 Νταλλιανή
41 Αντιφωνήτρια 208 Ηγουμένη 375 Νυμφοτόκος
42 Ανωμερίτισσα 209 Ηδύπνους 376 Ξενοβλήτης
43 Αξιον Εστί 210 Ηλιόκαλη 377 Ξένων
44 Απείρανδρος 211 Ηλιοτόκος 378 Ξεσκλαβώτρα
45 Απειρόγαμος 212 θαλασσινή 379 Ξεσπορίτισσα
46 Απρόσιτος 213 Θαλασσίτρα 380 Ξηροκαμπίτισσα
47 Αρακιώτισσα 214 Θαλασσομάχισσα 381 Ξηρορείτισσα
48 Αράπισσα 215 θαλασσομαχούσα 382 Ξυνήγορος
49 Αρβανίτισσα 216 Θαρεινή 383 Οδηγήτρια
50 Αρειας 217 Θεάλεχτη 384 Οικειώτατη
51 Αρμενοκρατούσα 218 Θεοδίδαχτη 385 Οικονόμισσα
52 Αρσανά 219 Θεοδόξαστη 386 Ολβιόδωρος
53 Αρτάκης 220 Θεόκλητη 387 Ολυμπιώτισσα
54 Αρχαγγελιώτισσα 221 Θεοκνήτωρ 388 Ομόθεος
55 Αρχισπορίτισσα 222 Θεοκόσμητη 389 Ομονοούσα
56 Ασπραγγέλου 223 Θεόληπτος 390 Ορθοκωστά
57 Ασπροβουνιώτισσα 224 Θεομάνα 391 Οσιώτατη
58 Ασπροπαναγιά 225 Θεομητροπρεπεστέρα 392 Ουρανού και Γης
59 Ασύγκριτη 226 Θεοσκέπαστη 393 Παγγαιότισσα
60 Αυγουστιανή 227 Θεοτίμητη 394 Πάθους
61 Αφέντρικα 228 Θεοτόκος 395 Παιδεύσασα
62 Αφθορος 229 Θεουργία 396 Παλαιοκαστρίτισσα
63 Αφροδίτισσα 230 Θεόφραστος 397 Παλαιολογίνα
64 Αχειροποίητος 231 Θεόφρων 398 Παλατιανή
65 Αχραντος 232 Θερμιανή 399 Παλίνου
66 Αψιδιώτισσα 233 Θευαγέστατη 400 Παμμακάριστος
67 Βαλουκλιώτισσα 234 Θρηνούσα 401 Παναγιόχορτο
68 Βανιώτισσα 235 Θρηνωδούσα 402 Πανάχραντος
69 Βαραγγιώτισσα 236 Θωμιανή 403 Πανάχραντος
70 Βαρδιανιώτισσα 237 Ίαμα 404 Παντάνασσα
71 Βαρκού 238 Ίαση 405 Παντευλόγητη
72 Βασίλισσα 239 Ιερόβλαστος 406 Πάντιμος
73 Βασιληγενέτειρα 240 Ιερομύτης 407 Παντόχαρα
74 Βατοπεδινή 241 Ιεροσολυμιτική 408 Πάντων χαρά
75 Βατούσαινα 242 Ιεροσολυμίτισσα 409 Παραμυθία
76 Βελανιδιά 243 Ιλαρώτατη 410 Παρηγορήτρα
77 Βελεστίνου 244 Ιμερόεσσα 411 Παρθένα
78 Βελλά 245 Ισηγορία 412 Παμμακάριστος
79 Βεργουπουλιανή 246 Καγιά 413 Παυσολύπη
80 Βηματάρισσα 247 Καθαριώτισσα 414 Πειραιώτισσα
81 Βιγλιώτισσα 248 Καθαρών 415 Πελαγονίτισσα
82 Βιδιανή 249 Καθρέπτης 416 Πεπελινίτσης
83 Βιργιωμένη 250 Κακαβιώτισσα 417 Περίβλεπττος
84 Βλασαρού 251 Καλαθή 418 Περλιγού
85 Βλαχέρνα 252 Καλαμιώτισσα 419 Πετραϊδα
86 Βλέπουσα . 253 Καλάμου 420 Πλαγιά
87 Βλυχιόρικα 254 Καλιγού 421 Πλατανιώτισσα
88 Βοήθεια 255 Καλλίτοκος 422 Πλατυτέρα
89 Βορεινή 256 Καλού Νερού 423 Πολίτισσα
90 Βούλιστα 257 Καλυβιανή 424 Πολυσπορίτισσα
91 Βουναρκώτισσα 258 Καμακάρι 425 Πονολύτρια
92 Βουνογιάτρισσα 259 Καματερός 426 Πόνου
93 Βουνού 260 Καμένη 427 Πορταϊτισσα
94 Βουρνιώτισσα 261 Καμπιώτισσα 428 Πορτιανή
95 Βράχου 262 Κάμπου 429 Πουλάτη
96 Βρεσθενίτισσα 263 Κανάλα 430 Πρέσβειρα
97 Βρεφοκομούσα 264 Κανδήξη 431 Προαναγγελλομένη
98 Βρεφοκρατούσα 265 Κανταριώτισσα 432 Προπύλη
99 Βρεφουργήσασα 266 Καπνικαραία 433 Προσηγορία
100 Βρεχούσα 267 Καρδιοβαστάζουσα 434 Προσίστισσα
101 Βροντιανή 268 Καρδιώτισσα 435 Προστάτρια
102 Βρόντου 269 Καρποφορούσα 436 Προσφυγιά
103 Βροχής 270 Καρύπη 437 Προυσιώτισσα
104 Βρυσιανή 271 Καστριανή 438 Πυριότισσα
105 Γαλακτίνης 272 Κάστρου 439 Πυροβολήθεισα
106 Γαλακτοτροφούσα 273 Καστρουλέρου 440 Ραγίου
107 Γαλανή 274 Κατάκαρπος 441 Ραχοπήδη
108 Γαλανούσα 275 Καταλωνική 442 Ρόδο το Αμάραντο
109 Γαλατιανή 276 Κατάπαυση 443 Ρόμβη
110 Γαλατούσα 277 Καταπολιανή 444 Ρουμελιώτισσα
111 Γαλαχτοτροφία 278 Καταφυγή 445 Σαμακιώτισσα
112 Γαλαχτοφορούσα 279 Καψοδερματούσα 446 Σεπτεμβριανή
113 Γαλουχιότισσα 280 Κερά 447 Σημάου
114 Γενεσίου Θεοτόκου Σαβαθιανών 281 Κέρνιτσα 448 Σκάλα του Ουρανού
115 Γέννας 282 Κεχαριτωμένη 449 Σκαλωτή
116 Γερόντισσα 283 Κεχρινιώτισσα 450 Σκιαδενή
117 Γεσθημανίτισσα 284 Κηπουραίων 451 Σκοπιότισσα
118 Γηνατού 285 Κισσιώτισσα 452 Σοίριζα
119 Γηρομεριού 286 Κιτιού 453 Σοτομβριανή
120 Γιαλούσα 287 Κλειδί του Παραδείσου 454 Σουμελά
121 Γιάτρισσα 288 Κλεισούρας 455 Σπηλιώτισσα
122 Γκαβή 289 Κλεφτοπαναγιά 456 Στεφάνα
123 Γκιζιλκιζιώτισσα 290 Κοιμητηρίων 457 Σώματα
124 Γκουβερνιώτισσα 291 Κόκκινη 458 Σωτήρα
125 Γλυκιώτισσα 292 Κολοκυθιώτισσα 459 Ταξιδιάρα
126 Γλυκοκυματούσα 293 Κολυβιανή 460 Ταταρνώτισσα
127 Γλυκοφιλούσα 294 Κορκοδειλιά 461 Τήνου
128 Γλωσσά . 295 Κορυφή 462 Tης Βάτου
129 Γοιρδελάκη 296 Κορφιάτισσα 463 Τίμια Σκέπη
130 Γοργόνα 297 Κοσμοπόθητος 464 Τιμιωτέρα
131 Γοργοεπήκοος 298 Κοσμοσωτείρα 465 Τοπλoύ
132 Γουμένισσα 299 Κοσυφοίνισσα 466 Του Χάρου
133 Γουμερά 300 Κότσικα 467 Τουρλιανή
134 Γουνιώτισσα 301 Κουκουζέλισσα 468 Τριχερούσα
135 Γούντα 302 Κουμπελίδικη 469 Τροβάτου
136 Γουρλομάτα 303 Κουνοπιώτισσα 470 Τρουλή
137 Γραφιώτισσα 304 Κουρίου 471 Τρυπητή
138 Γρηγορίτσα 305 Κουροτρόφος 472 Τρυφερούσα
139 Γρηγορούσα 306 Κουτσουρώ 473 Τσαμπίκα
140 Γύψενη 307 Κουφή 474 Τσυκκώτισσα
141 Γωνιά 308 Κουφή Πέτρας 475 Υπέρμαχος
142 Δαδιού 309 Κοφινή 476 Υψηλή
143 Δαδιώτισσα 310 Κρεμαστή 477 Φανερουλιώτισσα
144 Δακρυρροούσα 311 Κρομμυδιώτισσα 478 Φανερωμένη
145 Δαμάστα 312 Κτιστή 479 Φαρμακολύτρα
146 Δέηση 313 Κτιτόρισσα 480 Φιδιότισσα
147 Δεκαπεντούσα 314 Κυκκώτισσα 481 Φιδοττοταμιανή
148 Δένδρου 315 Κυπαιότισσα 482 Φιδούσα
149 Δεξιοκρατούσα 316 Κυρά Ξένη και κυρία των Αγγέλων 483 Φίδωσα
150 Δεόμενη 317 Κώμη 484 Φλεβαριανή
151 Δερμάτα 318 Λαγουδιανή 485 Φοβερά Προστασία
152 Δέσποινα 319 Λαμπρότατη 486 Χαιρετισμών
153 Δημοκράνια 320 Λαμπροφορία 487 Χαλκοπρατειών
154 Διακονούσα 321 Λαοδηγήτρια 488 Χελιδονού
155 Διασώζουσα 322 Λαού 489 Χιλιονοματούσα
156 Δικαιόκριτος 323 Λαρνιώτισσα 490 Χοζοβιώτισσα
157 Δικαιότατη 324 Λαυριώτισσα 491 Χρυσαφίτισσα
158 Διότισσα 325 Λάχνη 492 Χρυσοβαλάντη
159 Δόβρα 326 Λεσινιώτισσα 493 Χρυσογαλούσα
160 Δομνιανίτισσας 327 Λεφένα 494 Χρυσοδαφνιώτισσα
161 Δοξάρισσα 328 Λεχούσα 495 Χρυσοκαστριώτισσα
162 Δουβέργαινα 329 Λιβαδιώτισσα 496 Χρυσοκελλαριά
163 Δακρύβρεχτος 330 Λιόσα 497 Χρυσοπηγή
164 Εγγυήτρια 331 Λιόσα 498 Χρυσοσκαλίτισσα
165 Εκατονταπυλιανή 332 Λογκοβάρδα 499 Χρυσοσπιλιώτισσα
166 Εκκλησιάρχουσα 333 Λοιμιώτισσα 500 Ψυχοσώστα
167 Εικονίστρια 334 Λουβαρά 501 Ψυχοσώτρια

Θεοτοκονύμια

Παναγία η Παραμυθία (Παρηγοριά)

Οι επωνυμίες προς τη Θεοτόκο προέρχονται από διάφορες αιτίες:

α) Από τον εικονογραφικό τύπο παραστάσεως της Παναγίας: Βρεφοκρατούσα, Γλυκοφιλούσα, Γαλατούσα, Μεγαλομάτα, Θρηνούσα κ.α.
β) από ιδιότητες της Παναγίας: Γιάτρισσα, Ελεούσα, Κυρία, Μεγαλόχαρη, Σωτήρα, Βοήθεια, Οδηγήτρια, Φανερωμένη κ.α.
γ) από την παλαιότητα ή την κατάσταση της εικόνας της: Μαυριώτισσα, Εσφαγμένη, Μαχαιρωμένη, Γερόντισσα κ.α.
δ) από τον θέση και τον τρόπο εύρεσης της εικόνας της: Φοδελιώτισσα, Θεοσκέπαστη, Σπηλαιώτισσα, Τρυπητή, Πλατανιώτισσα, Μυρτιδιώτισσα κ.α.
ε) από θαύμα: Πορταΐτισσα, Φιδούσα κ.α.
στ) από τον τόπο προέλευσης της εικόνας της: Σουμελά, Αθηνιώτισσα, Πολίτισσα, Μελικαρού, Χρυσοκαστριώτισσα κ.α.
ζ) από την τοποθεσία όπου βρίσκεται η εκκλησία της: Θαλασσινή, Ανέμη κ.α.
η) από ιδιάζοντα χαρίσματά της: Αμπελακιώτισσα, Δαμάσια, Παλατιανή, Ολυμπιώτισσα, Υψηλή κ.α.
θ) από τον κτήτορα του ναού της: Λυκοδήμου, Καλιγού, Περλιγού, Στεφάνα κ.α.
ι) από το χρόνο του εορτασμού της ή από την εποχή των αγροτικών εργασιών με τις οποίες συμπίπτει η εορτή της: Φλεβαριανή, Μεσπορίτισσα, Πολυσπορίτισσα, Ακαθή (εκ του Ακάθιστου Ύμνου) κ.α.
ια) Προσωνυμίες της δίδονται επίσης, λόγω της ημερομηνίας που γιορτάζει. Έτσι στην Σίφνο, βρίσκεται η Παναγιά η Δεκαπεντούσα, (γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο), στη Σαντορίνη η Τριτιανή (γιορτάζει την τρίτη μέρα του Πάσχα), στη Σαμοθράκη η Εικοσπενταρούσσα ( γιορτάζει της Μεσοπεντηκοστή).
Ιδιαίτερα γνωστά είναι επίσης τα επίθετα Μεγαλόχαρη και Φανερωμένη. Η δεύτερη προσωνυμία, αποδίδεται σε εικόνες που φανέρωσαν την ύπαρξη τους με κάποιο θαύμα. Πολλές φορές, αυτό γίνεται μέσω κάποιου οράματος, όπως η εμφάνιση της Παναγίας, στη μοναχή Πελαγία και η εν συνεχεία ανεύρεση της εικόνας της στις 30 Ιανουαρίου του 1823.

Επίθετα της Θεοτόκου
 

Ἡ Ἁγία Ζώνη
Ἡ Ἁγία Σκέπη
Ἡ Θεοτόκισσα (Τῆλος)
Ἡ Κυρία τῶν Ἀγγέλων
Ἡ Μεγάλη Παναγία (Πάτμος)
Ζωοδόχος Πηγή
Θεομήτωρ
Μεγάλη Παναγία Σαμαρίνας (Γρεβενά)
Μεγαλόχαρη
Νέα Παναγία (Θεσσαλονίκη)
Παναγία ἡ Αἱματοῦσα (Κύπρος)
Παναγία ἡ Βατοπαιδινή
Παναγία ἡ Βελλᾶ
Παναγία ἡ Βηματάρισσα
Παναγία ἡ Βηματάρισσα (Ἱερὰ Μονὴ Βατοπαιδίου, Ἅγιον Ὄρος)
Παναγία ἡ Βλαχαρνέα
Παναγία ἡ Βλεφαριώτισσα (Ἀστυπάλαια)
Παναγία ἡ Βοήθεια
Παναγία ἡ Βρεσθενίτισσα
Παναγία ἡ Βρεφοκρατοῦσα (Σινᾶ)
Παναγία ἡ Βρυούλων
Παναγία ἡ Βρυσιανή (Κάρπαθος)
Παναγία ἡ Γαλαξᾶ ἢ Θαλασσοκρατοῦσα
Παναγία ἡ Γαλατιανή (Κάλυμνος)
Παναγία ἡ Γαλατοῦσα (Ῥόδος) (βοηθὸς στὶς λεχωΐδες μὲ πρόβλημα στὸ θηλασμό)
Παναγία ἡ Ἀγγελόκτιστη (Κίττιον, Κύπρος)
Παναγία ἡ Γενεσιουργός
Παναγία ἡ Γεράνου (Πάτμος)
Παναγία ἡ Γερόντισσα
Παναγία ἡ Γερόντισσα (Ἱερὰ Μονὴ Παντοκράτορος, Ἅγιον Ὄρος)
Παναγία ἡ Γεωργάνικη (τῶν Μαυρομιχαλαίων)
Παναγία ἡ Γιάτρισσα (Μανῇ, λόγῳ θεραπευτικῶν ἰδιοτήτων)
Παναγία ἡ Ἁγιογαλοῦσα
Παναγία ἡ Ἁγιοσορίτισσα
Παναγία ἡ Ἁγιοσορίτισσα
Παναγία ἡ Γκουμπελίδικη (Καστοριά)
Παναγία ἡ Γλυκοφιλοῦσα (Ι.Μ. Φιλοθέου, Ἅγιον Ὅρος)
Παναγία ἡ Γλυκοφιλοῦσα (Λέσβος)
Παναγία ἡ Γοργοεπήκοος
Παναγία ἡ Γοργοεπήκοος (Ἱερὰ Μονὴ Δοχειαρίου, Ἅγιον Ὄρος)
Παναγία ἡ Γοργόνα (Λέσβος)
Παναγία ἡ Γουρλομάτα
Παναγία ἡ Γουρλομάτα (Λέρος)
Παναγία ἡ Γρηγοροῦσα
Παναγία ἡ Ἀγρυπνιώτισσα (Ι.Ν. Μεταμορφώσεως, Ξανθή. Ὀρθή, σταυροειδὴς στάση)
Παναγία ἡ Δαμασιά
Παναγία ἡ Δαμάστα
Παναγία ἡ Δεκαπεντοῦσα (Σίφνος) ( ἐπειδὴ γιορτάζει τὸν δεκαπενταύγουστο)
Παναγία ἡ Δεομένη
Παναγία ἡ Ὁδηγήτρια
Παναγία ἡ Διασώζουσα (Πάτμος)
Παναγία ἡ Διμιοβίτισσα (Μεσσηνία)
Παναγία ἡ Διώτισσα (Κεφαλονιά)
Παναγία ἡ Δομιαμίτισσα (Καρπενήσι)
Παναγία ἡ Δουπιανή (Μετέωρα)
Παναγία ἡ Δοχειάρισσα (Ἄθως)
Παναγία ἡ Δροσιανή (Νάξος)
Παναγία ἡ Δυοχούσαινα (Ψαρά)
Παναγία ἡ Εὐαγγελίστρια (Τῆνος)
Παναγία ἡ Εὐθριανή
Παναγία ἡ Εἰκονίστρια (Σκιάθος)
Παναγία ἡ Εἰκοσιφοίνισσα (Πάγγαιο Ὅρος)
Παναγία ἡ Εἰκοσπενταροῦσα (Σαμοθράκη, ἑορτάζει τὴν Μεσοπεντηκοστή)
Παναγία ἡ Ελευθερώτρια (Ἀθῆναι)
Παναγία ἡ Ἱεροσολυμίτισσα (Ἱερουσαλήμ)
Παναγία ἡ Εἰσοδίτισσα (Αἴγιον)
Παναγία ἡ Ζερβάτι (Βόρειος Ἤπειρος)
Παναγία ἡ Θαλασσινή (Ἄνδρος, Ναὸς ἐπάνω σὲ βράχο στὴ θάλασσα)
Παναγία ἡ Θαλασσομαχοῦσα
Παναγία ἡ Θεοσκέπαστη (Ἄνδρος)
Παναγία ἡ Ἀθηνιώτισσα
Παναγία ἡ Θρηνοῦσα
Παναγία ἡ Καβουριανή (Λέρος)
Παναγία ἡ Ἀκαθή (Ἀκαθίστου Ὕμνου)
Παναγία ἡ Κακαβιώτισσα (Λῆμνος)
Παναγία ἡ Κακοπερατοῦ (Μαραθόκαμπος)
Παναγία ἡ Καλιγοῦ
Παναγία ἡ Καλοπέτρα (Ῥόδος)
Παναγία ἡ Καλυβιανή (Ἠράκλειο)
Παναγία ἡ Καμαριώτισσα (Σαμοθράκη)
Παναγία ἡ Κανάλα
Παναγία ἡ Καρδιανή (Σύρος)
Παναγία ἡ Καρδιώτισσα (Κρήτη)
Παναγία ἡ Κασσιωπία (Κέρκυρα)
Παναγία ἡ Καταφυγή
Παναγία ἡ Ἐκατονταπυλιανή (Πάρος)
Παναγία ἡ Κατοπολιανή (Ἀμοργός)
Παναγία ἡ Καψοδεματοῦσα ἢ Τζιλά (τιμωρεῖ ὅσους ἐργάζονται τὴν ἡμέρα τῶν ἑορτῶν της)
Παναγία ἡ Κερά (Κρήτη)
Παναγία ἡ Κεριώτισσα (Ζάκυνθος)
Παναγία ἡ Κεχριά (Σκιάθος)
Παναγία ἡ Κισσιώτισσα
Παναγία ἡ Κορυφινή
Παναγία ἡ Κορφιώτισσα
Παναγία ἡ Κοσμοσωτῆρα (Φέρες, Ἔβρος)
Παναγία ἡ Κουκουζέλισσα (Ἱερὰ Μονὴ Μεγίστης Λαύρας, Ἅγιον Ὄρος)
Παναγία ἡ Κουμάνα (Πάτμος)
Παναγία ἡ Κουφή (Σαμοθράκη, θεραπεύει προβλήματα ἀκοῆς)
Παναγία ἡ Κόχη (Σίφνος)
Παναγία ἡ Κρεμαστή (Ῥόδος)
Παναγία ἡ Κρηνᾶ
Παναγία ἡ Ἀκρωτηριανή
Παναγία ἡ Κυκκώτισσα
Παναγία ἡ Κυπαρισσιώτισσα
Παναγία ἡ Κυρά (Λέρος)
Παναγία ἡ Κυρά-Χωστή (Κάλυμνος)
Παναγία ἡ Κυρά-Ψηλή (Κάλυμνος)
Παναγία ἡ Λαγουδιανή (Θεσσαλονίκη)
Παναγία ἡ Λαρνιώτισσα (Κάρπαθος)
Παναγία ἡ Ἐλεοῦσα (Ἀγρίνιον)
Παναγία ἡ Ἐλεοῦσα (Ἱερὰ Μονὴ Κύκκου, Κύπρος)
Παναγία ἡ Λεσινιώτισσα
Παναγία ἡ Ἐλευθερώτρια (Σαλαμῖνα)
Παναγία ἡ Λεχοῦσα (Σέρρες, ἐπειδὴ προστατεύει τις λεχῶνες)
Παναγία ἡ Λιθινιώτισσα (Λιθίνες Σιτείας)
Παναγία ἡ Λιμνιά (Σκιάθος)
Παναγία ἡ Ἠλιόκαλη
Παναγία ἡ Λογγοβάρδα (Πάρος)
Παναγία ἡ Λουβιαρίτισσα (Ῥόδος· στὰ κελιά της διέμεναν λουβιάρηδες (λεπροί)
Παναγία ἡ Λυκοδήμου
Παναγία ἡ Ὀλυμπιώτισσα
Παναγία ἡ Ἔλωνα ( Κυνουρία)
Παναγία ἡ Μακρυνή (Μαραθόκαμπος)
Παναγία ἡ Μαλεβή 

Παναγία ἡ Μαντηλοῦσα
Παναγία ἡ Ἁμαρτωλῶν Σωτηρία (Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίας Λαύρας, Καλάβρυτα)
Παναγία ἡ Ἀμαστή (ἰαματική)
Παναγία ἡ Μαυριώτισσα
Παναγία ἡ Μαυρομωλίτισσα (Φανάρι)
Παναγία ἡ Μαχαιρωμένη
Παναγία ἡ Μεγαλομάτα
Παναγία ἡ Μεγαλοσπηλαιώτισσα (Ἱερὰ Μονὴ Μεγάλου Σπηλαίου, Καλάβρυτα)
Παναγία ἡ Μελαχρινή
Παναγία ἡ Μεσίτρια
Παναγία ἡ Μεσοσπορίτισσα
Παναγία ἡ Ἀμίαντος
Παναγία ἡ Ἄμμωμος
Παναγία ἡ Ἀμόλυντος (Σίφνος)
Παναγία ἡ Μοναχή (Σίφνος)
Παναγία ἡ Μπαλουκλιώτισσα (Προσκύνημα Μπαλουκλῆ, Κωνσταντινούπολις)
Παναγία ἡ Μπαλουκλιώτισσα
Παναγία ἡ Ἀμπελακιώτισσα
Παναγία ἡ Μπόρια (Κορυτσά)
Παναγία ἡ Μυροβλύτισσα
Παναγία ἡ Μυρσινιώτισσα (Λέσβος)
Παναγία ἡ Μυρτιδιώτισσα (Κύθηρα)
Παναγία ἡ Μυρτιώτισσα (Κάλυμνος)
Παναγία ἡ Ναυπακτιώτισσα (Ναύπακτος)
Παναγία ἡ Ἀνέμη (Σαμοθράκη, ἐπειδὴ φυσᾷ δυνατὸς ἄνεμος στο ξωκλήσι τῆς)
Παναγία ἡ Νεραντζιώτισσα
Παναγία ἡ Νιαμονίτισα
Παναγία ἡ Νικοποιός
Παναγία ἡ Ἀντιφωνήτρια
Παναγία ἡ Ξενία (Ἱερὰ Μονὴ Ξενιᾶς, Μαγνησία)
Παναγία ἡ Ξενοπούλα
Παναγία ἡ Ξεσκλαβώστρα
Παναγία ἡ Ξεσπορίτισσα
Παναγία ἡ Οἰκονόμισσα (Ἱερὰ Μονὴ Μεγίστης Λαύρας, Ἅγιον Ὄρος)
Παναγία ἡ Οὐρανοφόρα
Παναγία ἡ Παλαιοκαστρίτσα (Κέρκυρας)
Παναγία ἡ Παλατιανή
Παναγία ἡ Πανάμωμος
Παναγία ἡ Πανάχραντος (Ἄνδρος)
Παναγία ἡ Παντάνασσα (Μυστρᾶς)
Παναγία ἡ Παντάνασσα (Ἀρκίους)
Παναγία ἡ Παντάνασσα (Ἱερὰ Μονὴ Βατοπαιδίου, Ἅγιον Ὄρος)
Παναγία ἡ Παντοβασίλισσα (Ἱερὸς Ναὸς Γενέσιον τῆς Θεοτόκου, Ῥαφήνα)
Παναγία ἡ Παντοβλεποῦσα (Θάσος)
Παναγία ἡ Πάντων Χαρά
Παναγία ἡ Παραμυθία (Ἱερὰ Μονὴ Βατοπαιδίου, Ἅγιον Ὅρος)
Παναγία ἡ Παρηγορίτισσα
Παναγία ἡ Παρηγορήτρια
Παναγία ἡ Ὑπάρχουσα (Ἱεροσόλυμα)
Παναγία ἡ Ἀπείρανδρη
Παναγία ἡ Πελαγιανή
Παναγία ἡ Πελαγονήτισσα
Παναγία ἡ Περγιλοῦ
Παναγία ἡ Ὑπέρμαχος
Παναγία ἡ Πλατανιώτισσα (Καλάβρυτα)
Παναγία ἡ Πλημμυριανή (Ῥόδος)
Παναγία ἡ Πολίτισσα
Παναγία ἡ Πολυσπορίτισσα
Παναγία ἡ Πονολύτρια
Παναγία ἡ Πορταΐτισσα (Ἱερὰ Μονὴ Ἰβήρων, Ἅγιον Ὄρος)
Παναγία ἡ Ποταμίτισσα (Κάσος)
Παναγία ἡ Προυσιώτισσα (Ἱερὰ Μονὴ Πυρσοῦ, Προυσσὸς Εὐρυτανίας)
Παναγία ἡ Πρωτόθρονη
Παναγία ἡ Ἀρακά
Παναγία ἡ Ὀρθοκώστα
Παναγία ἡ Ἀρκουδιώτισσα (ἐπειδὴ μαρμάρωσε μία ἀρκούδα που πήγαινε να πίει τὸ νερὸ τῶν μοναχῶν)
Παναγία ἡ Ἀρμενοκρατοῦσα (προστατεύει τις λεχῶνες ἀπὸ τὸ «ἀρμένισμα», τὸν ἐπιλόχειο πυρετό)
Παναγία ἡ Ἀρχαγγελιώτισσα (Ξάνθη)
Παναγία ἡ Ἀρχισπορίτισσα
Παναγία ἡ Σαραντασκαλιώτισσα (Μαραθόκαμπος)
Παναγία ἡ Σκαφιδιά ( Ἠλεία)
Παναγία ἡ Σκεπαστή (Αἴγιον)
Παναγία ἡ Σκιαδενή (Ῥόδος) (εἰκόνα τοῦ Εὐαγγελιστῇ Λουκᾷ)
Παναγία ἡ Σκοπιώτισσα (Ζάκυνθος, βρίσκεται στο χωριὸ Morsbach στην Ῥωμαιοκαθολικὴ ἐκκλησία τῆς St. Gertud τῆς Γερμανίας κατόπιν θαύματος)
Παναγία ἡ Σπηλιανή (Νίσυρος)
Παναγία ἡ Ἄσπιλη
Παναγία ἡ Στεφανᾶ
Παναγία ἡ Συνεμπάστρα (Κεφαλονιά)
Παναγία ἡ Συντριανή (Κέα)
Παναγία ἡ Ἐσφαγμένη
Παναγία ἡ Σωτῆρα
Παναγία ἡ Ταρτάνα (Ἱερὰ Μονὴ Τατάρνας, Καρπενήσι, Εὐρυτανία)
Παναγία ἡ Τουρλιανή (Μῆλος)
Παναγία ἡ Τριτιανή (Σαντορίνη· ἐπειδὴ γιορτάζει τὴν Τρίτη ἡμέρα τοῦ Πάσχα)
Παναγία ἡ Τριχεροῦσα (Ἵερὰ Μονὴ Χιλανδαρίου, Ἅγιον Ὅρος)
Παναγία ἡ Τρουλωτή (Λέσβος)
Παναγία ἡ Τρυπητή (Αἴγιον)
Παναγία ἡ Τσαμπίκα (Ῥόδος)
Παναγία ἡ Τσιπιώτισσα
Παναγία ἡ Φανερωμένη (Λευκάδα)
Παναγία ἡ Φανερωμένη (Σαλαμῖνα)
Παναγία ἡ Φανερωμένη (Αἴγιον)
Παναγία ἡ Φιδοῦσα (Κεφαλονιά)
Παναγία ἡ Φλεβαριανή
Παναγία ἡ Φοδελιώτισσα (Φόδελε Ἠραλείου Κρήτης)
Παναγία ἡ Χαρδακιώτισσα (Κυθραία)
Παναγία ἡ Χαριτωμένη (Κάλυμνος)
Παναγία ἡ Χελιδονοῦ
Παναγία ἡ Ἀχιβάδενα
Παναγία ἡ Χοζοβιώτισσα ἣ Κυνηγημένη (Ἀμοργός)
Παναγία ἡ Χοτάσια
Παναγία ἡ Ἄχραντος
Παναγία ἡ Χρυσαλινιώτισσα (Κύπρος)
Παναγία ἡ Χρυσαφίτισσα (Μονεμβασιά)
Παναγία ἡ Χρυσογαλατοῦσα
Παναγία ἡ Χρυσοκαστριώτισσα (Πλάκα)
Παναγία ἡ Χρυσολεόντισσσα (Αἴγινα)
Παναγία ἡ Χρυσολεοῦσα
Παναγία ἡ Χρυσομαλλοῦσα (Λέσβος)
Παναγία ἡ Χρυσοπαντάνασσα
Παναγία ἡ Χρυσοπηγή (Καπανδρίτι)
Παναγία ἡ Χρυσοπολίτισσα (Νάξος)
Παναγία ἡ Χρυσοσπηλιώτισσα (Ἀθῆναι)
Παναγία ἡ Χώρα τοῦ Ἀχωρήτου
Παναγία Ῥόδον τὸ Ἀμάραντον
Παναγία στὸ Λιβάδι (Πάτμος)
Παναγία στὴν Μάκρη (Ἀλεξανδρούπολη)
Παναγία τὸ Ἄξιόν ἐστι (Πρωτᾶτον, Καρυαί, Ἅγιον Ὄρος)
Παναγία τῶν Αἰμυαλῶν (Δημητσάνα)
Παναγία τῶν Βλαχερνῶν (Κωνσταντινούπολις)
Παναγία τῶν Βουθυνῶν (Κάλυμνος)
Παναγία τῶν Καστριανῶν (Κῶς)
Παναγία τῶν Παθῶν ( Χῖος)
Παναγία τῶν Ἀργινωντῶν (Κάλυμνος)
Παναγία τῶν Σταυροφόρων
Παναγία τῶν Τσουκχουῶν (Κάλυμνος)
Παναγία τῶν Χαλκέων (Θεσσαλονίκη)
Παναγία τῶν Ἀχαρνῶν
Παναγία τοῦ Γενάτου (Κύπρος)
Παναγία τοῦ Γραβᾶ στὴ Χώρα (Πάτμος)
Παναγία τοῦ Δομανδρίου (Λέσβος)
Παναγία τοῦ Κήπου (Μῆλος)
Παναγία τοῦ Κύκκου (Ἱερὰ Μονὴ Κύκκου, Κύπρος)
Παναγία τοῦ Μακρυμάλλη (Ψαχνὰ Εὐβοίας)
Παναγία τοῦ Μελικαροῦ (Σκύρος, τόπος ὅπου εὑρέθη)
Παναγία τοῦ Μπαλῆ (Σίφνος)
Παναγία τοῦ Μπαφέρου (Στεμνίτσα)
Παναγία τοῦ Πάθους
Παναγία τοῦ Παπαμελέτιου (Σκόπελος)
Παναγία τοῦ Ἀπωλλοῦ στον Κάμπο (Πάτμος)
Παναγία τοῦ Σουμελᾶ (Βέρμιον, ἐπειδὴ βρέθηκε στο ὅρος {στου}Μελᾶ, στον Πόντο)
Παναγία τοῦ Σταυροῦ (Πάτμος)
Παναγία τοῦ Χάρακα (Κρήτη)
Παναγία τοῦ Χάρου (Λειψοὶ Ἰκαρίας)
Παναγία τῆς Ἁγίας Σιὼν (Παναγία τῆς Ἁγιάσου, Λέσβος)
Παναγία τῆς Διαρκοῦς Προστασίας (Κρήτη)
Παναγία τῆς Κάσσου
Παναγία τῆς Ἄμμου (Σίφνος)
Παναγία τῆς Ἀποκουῆς (Σύμη)
Παναγία τῆς Σιάτιπας (Μακεδονίας)
Παναγία τῆς Σκριποῦς
Παναγία τῆς Τελένδου (Κάλυμνος)
Παναγία τῆς Τήνου
Παναγία τῆς Ψερίμου (Κάλυμνος)
Πλατυτέρα τῶν Οὐρανῶν
Τιμιωτέρα τῶν Χερουβεὶμ
Τῶν Πάντων Προστασία
Φοβερὰ Προστασία (Ἱερὰ Μονὴ Κουτλουμουσίου, Ἅγιον Ὅρος) 

Προσωνυμίες (μερικές από τις 6000 περίπου!!!) που έδωσε στην Παναγία ο ευσεβής λαός του Θεού.

Παναγία Χαρακιανή (=των Βράχων), Ρέθυμνο

«Ιδού, εις αιώνα μακαρίζουσί Σε πάσαι αι γενεαί, Υπερευλογημένη και Κεχαριτωμένη.»
Άξιον Εστίν - Αντιφωνήτρια Άθως, Αγιασώτισσα - Ακλειδιού Λέσβος, Αγία - Αγιογαλούσαινα Άνδρος, Αγγέλων - Αθηνιώτισσα Αθήνα, Αγιοδεκτινή - Ανάληψις – Αρβανίτισσα - Αγρελοπούσαινα Χίος, Αγισηλιώτισσα - Αύλακια - Αρβανιτών Σάμος, Αγιοσωρείτισσα Σινά, Αγριλιώτισσα -Αγρινιώτισσα Κεφ/νία, Αγρού - Αμαλφίτών – Αμουρίου – Αντιφωνήτισσα – Αχειροποίητος - Αγία Σκέπη Κων/πολη, Αερική -Αθηναιώτισσα Σιάτιστα, Αιμιαλών Δημητσάνα, παρά τον Αρτακηνόν κόλπον, Ακρωτηριανή - Αγκαράθου Κρήτη, Αλανιώτισσα Σμύρνη, Αλεθινή Σύμη, Αλινδά εξωκκλήσιον των Βυζαντινών χρόνων, Αρχόντισσα, Αμαρτωλών Σωτηρία Αγία Λαύρα Καλαβρύτων, Αμόλυντος Σίφνος, Αμπελοκήπισσα Λοιδωρίκι, Αμπελακιώτισσα Αρκαδία, Αναφωνήτρια Ζάκυνθος, Άνθος το Αμάραντον Καστελλόριζο, Αντιβουνιώτισσα Κέρκυρα, Ανωμερίτισσα Μακεδονία, Απουτίγιε Απούϊ Παλαιστίνη, Αρμάδας Σπέτσες, Αρείας - Αρεοβίνδου Πελοπόννησος, Αριστεροκρατούσα, Αράπισσα Τρίγλια, Αρμενοκρατούσα Σέρρες, Αρχαγγελιώτισσα Ξάνθη, Αρωμάτων - Ή εν Ασγορίω Κυνουρία, Ασένης - Ασπραγγέλου - Ασπροβουνιώτισσα Αφέντρικα - Αφροδίτισσα – Αχερά – Αράκου - Αψιδιώτισσα - Αψιούς - Αγία Νάπα – Άρσους – Αρτάκης- Αγγελόκτιστος – Αγάπη – Αμαπγού - Ασπροπαναγιά – Ασπροποτάμου – Αιματούσα - Ασπροφορούσα - Αιρκώτισσα - Αιτωλικού - Ακάθιστος – Αμηρού - Αλινιώτισσα Κύπρος, Αλεύρου Μύκονος, Αργοκοιλιώτισσα – Ακαδημιώτισσα - Απειραθίτισσα Νάξος, Αγορίτσα Βόλος, Αχιβάδενα, Αρδευούσα Αλβανία.

Βηθλεεμίτισσα Ιεροσόλυμα, Βηματάρισσα - Βρεφοκρατούσα Άθως, Βαγγελίστρα Μύκονος, Βαλουκλιώτισσα - Βουναρκώτισσα Κύπρος, Βαραγγιώτισα - Βεβαία Έλπίς – Βλαχερνών Κων/πολη, Βαρδιανιώτισσα - Βορειάτισσα Κεφ/νία, Βαρκού Ιθάκη, Βαρνακώβα Δωρίδα, Βασίλισσα Ουρανού και γης Πόρος, Βατοπεδιανή - Βάτος Γαλάζιο, Βατούσαινα Ψαρά, Βελανιδιά - Βουλκάνου Μεσσηνία, Βέργη - Βουργάρα Άνδρος, Βιγλιώτισσα – Βιδιανή – Βιργιωμένη - Βεργοπουλιανή Κρήτη, Βλαχερνίτισσα - Βλασαρού Αθήνα, Βλαχερωνίτισσα Κυδωνία, Βλαχαίρενα Κέρκυρα, Βλαχιόρινα Άρτα, Βορεινή Πεδουλάς, Βορνιώτισσα - Βλέπουσα - Βούλιστα Τήνος, Βουναριώτισσα Σύμη, Βουνάσσα Ήπειρος, Βουνιώτισσα - Βουργαρελίου Ληξούρι, Βουτσάς - Βελλάς Ιωάννινα, Βράχου πλησίον Νεμέας, Βρεφοκομούσα-Βρησάνης Άνδρος, Βροντιανή Σάμος, Βροντοχίου Μύστρας, Βρύσεως-Βυζαντινή Σίφνος, Βυτουμά Μετέωρα, Κρεμαστή Ηλεία, Βοηθούσα, Βουρλιώτισσα, Βουλανιώτισσα, Βροχής - Βουνού Ρουμανία, Βλαδιμήρσκαγια Ρωσία.

Γερόντισσα - Γλυκοφιλούσα - Γαλακτοτροφούσα – Γιαννακοπούλου - Γοργουπήκοος Άθως, Γηροκομίτισσα Πάτρα, Γαλακτινή - Γιαλούσα - Γλωσσά – Γαλατούσα – Γλυκιώτισσα - Γαλαταρκιώτισσα Κύπρος, Γάλακτος Βηθλεέμ, Γάλλου Άνδρος, Γαρδελάκη Ιθάκη, Γενάθ Ιβηρία, Γερανού - Γραβάς Πάτμος, Γηρομερίου Θεσπρωτία, Γιάτρισσα Ταΰγετος, Γιορμουτσάνισσα Λαμπεία, Γλαστριανή - Γρηά Παναγιά Μύκονος, Γαλατινή Κάλυμνος, Γκεχριονιώτιασα Ληξούρι, Γκιζιλκιζιώτισσα Σώκια, Γκιορμιώτισσα - Γριλιώτισσα Κεφ/νία, Γλυκειά Χίος, Γλυκογαλούσα Ρόδος, Γλυφαδιώτισσα Σάμος, Γοργόνα Λέσβος, Γωνιά - Γουβερνιώτισσα - Γουνιώτισσα - Γαλήνη Κρήτη, Γρηγορούσα - Γουδή Αθήνα, Γουμεράς Τραπεζούντα, Γκούρας Τρίκαλα, Γουρλομμάτα Λέρος, Γριλά Ψαρά, Γρηγορίτσα Κύζικος, Γυψένη Ρίδος, Γιάτρισσα Λουτράκι.

Δαμάστας Φθιώτιδα, Δακρυρροούσα – Δαυίδ – Δεκαπεντούσα – Δεμιρλή - Δεμίρ Καπίεν Σινά, Δένδρον Ρουμανία, Δεομένη - Δεξιά Θεσ/νίκη, Δερματά Ζάκυνθος, Δέσποινα Ικαρία, Δευτέρου -Δημακέλων - Διακόνισσα Κων/πολη, Δημοκράνια Θράκη, Δημοσιάνα Κέρκυρα, Διασώζουσα Πάτμος, Διενή Ρόδος, Διότισσα - Δρεπανιώτισσα Κεφ/νία, Δουπιανή Μετέωρα, Δοχειάρισσα Άθως, Διμιοβίτισσα Μεσσηνία, Δυοχούσαινα Ψαρά.

Εγγυήτρια Σινά, Έγκλειστριανή - η εν Έγκρικαπίω Κύπρος, Εικονίστρια Σκιάθος, Εικοσιφοίνισσα Παγγαίο, Εισοδιώτισσα Παγγαίο, Έκατοπυλιανή Πάρος, Έλαία Σύμη, Έλαιοβρύτις - Έλατος - Ελεήμων – Έπακούουσα - Εσφαγμένη - Έφορος του Αγίου Όρους - ο του Ευγενίου - ο της ευεργέτιδος - η παιδεύουσα τον Έκκλησιάρχη Άθως, Ευαγγελίστρια Τήνος, Έλεημονήτρια – Ελέους –Έλεγμών - Έλευθερούσα Πάτμος, Έλιγμότισσα – Ευρετή - Έρυθιανή Χίος, Έλευθερώτρια - Ελεούσα Κοκκιναράς, Έλπίς Κων/πολη, 'Έλωνας Αρκαδίας, Εμπορείου Κάσσος, Έξακουστή Κρήτη, Εξαπτέρου Θράκη, Εξοχική Νίσυρος, Επίσκεψις Νίσυρος, Έπανωχωριανή - Επί Σοι χαίρει Αμοργός, Επισκοπιανή, Επανωκαστρίτισσα, Ευώδες άνθος – Ελεούσα(Βίλνα) Ρωσία.

Ζερμπίτσης Λακωνίας, Ζαλακιώτισσα - Ζωοπηγή Κύπρος, Ζερών - Ζεριχιώτισσα - Ζινδγιγλή Σύμη, Ζυλή – Ζώνη - Ζωοδόχος Πηγή Ήπειρος.

Ηλιόκαλος Σαλαμίνα - Κύπρος.

Θαλασσινή Άνδρος, Θαλασσίστρα Μήλος, Θαλασσομάχισσα Θεμάτων - Θεματισσιάνα Κεφ/νία, Θεοφάνα Κέα, Θημιανή Κρήτη, Θεοσκέπαστη Κύπρος και Άνδρος, Θεοτοκά Αμοργός, Θεραπειώτισσα Κων/πολη, Θερμιανή - Θρηνωδούσσα Νίσυρος, Θρυλιδιώτισσα Λευκωσία.

Ιαματική –Ιβήρων Κύπρος, Ιεροσολυμίτισσα Ιερουσαλήμ, Ιεσσαί Σάμος, Ικεσία των χαμένων Ρωσία.

Καθαρωτάτη Καρδιά- Καγιαμπασίου - Καγιά Προύσα, Καθαρών Ιθάκη, Καθολική - Καισαριανή Ρόδος, Καμπάδενα Λέσβος, Κότσικα - Κακοπερατιανή - Καλαθή – Καλυβιανή - Καληαρμένισσα Σάμος, Καλογηριανή Τρίκαλα, Καλάμου Ξάνθη, Καμαριώτισσα - Καμπαναριώτισσα - Καμπιόνη - Καμένη Χάλκη, Καμπιώτισσα Σύμη, Κανάλα Κύθνος, Καλαμιώτισσα Ανάφη, Καρδιανή Τήνος, Κυρά των Αγγέλων - Κουμαρού Μύκονος, Κερνίτσης Αρκαδίας, Κρητικιά Μονεμβασία, Κατσικάδα Κυπαρισσία, Κανδήλη Κύνθος, Κανίστρα - Κονίστρα - Καντάρας Σκιάθος, Κάπραινα - Καρβίτζιν - Καρακονησαία Χαιρώνεια, Καρδιοφορίτισσα Γανόχωρα, Καρυονίτισσα Ρόδος, Κασσιώπη Κέρκυρα, Καρύπη - Κασσιόπεια – Καστανόλογγον - Κάστρου - Καστριώτισσα – Κασταλλιώτισσα - Καστελλόριζον, Καστριανή - Κατακεκρυμμένη- Κατακλησσεώτισσα - Καταλωνική Μήλος, Καταστάρα -Καταφυγή Ζάκυνθος, Κατεβατή Κως, Κατωπυλιανή - Καφατιανή - Καψοδερματούσα Αμοργός, Κανταριώτισσα - Καπεταγιώτισσα - Κεραυλίδενα – Κελλίου – Κερκού – Κεφαλληνού - Κεφαλαριώτισσα - Κεχαριτωμένη – Κεχρινιώτισσα - Καλορρίττισσα - Καμαριανή - Κορκοδιλιά - Κοσκινιστή Χίος, Κίρτονος - Κισσεώτισσα - Κιτιού – Κλαυθμώνος - Κλεισούρας ή Κλεισουργίων - Κλειστών Ακράγας και Φυλή, Κοιμητηρίων – Κόκκινη – Κολοκυθιώτισσα - Κηπουριώτισσα - Κουμάνας Κάμπου – Καμουχαρέας – Κλωτά - Καγακαρκάς Πάτμος, Κορονιώτεσσα – Κορφιάτισσα – Κορφυνή - Καλαβρέζα Κεφ/νιά, Κοσμοσώτηρα Θράκη, Κοσσινάσσης Καβάλα, Κουβερνιώτισσα - Κουβουκλιώτισσα – Κουδούρη – Κουκουζέλισσα – Κούλουρη - Κρουσταλλένια - Κρύπτη - Κρυφή – Καλυβιανή – Κιρμονζί - Καρδιώτισα – Κεροπολίτισσα - Καταφυγή Κρήτη, Κουμαριώτισσα Νεοχώρι, Κουμνίου – Κτιστή – Κύκκου – Κυνοσάργους - Κρομμυδιώτισσα - Κυρία των Αγγέλων – Κιβωτός - Καστελλιώτισσα Κύπρος, Κούμουλον - Κουράτορος – Κουρίου - Κουρσουνιώτισσα – Κουσουλιώτισσα – Κουρταλή - Κουτούλια – Κοφινού – Κουφή – Κοχλίου – Κρίνα - Κατασύρτης Άνδρος, Κρεμαστή Πύργος και Ρόδος, Κυπαρισιώτισσα, Κτιτόρισσα Άθως, Κύρου Κων/πολη, Καζάν Ρωσίας.

Λακκοσκητιώτισα Άθως, Λαγουδιανή Θεσ/νίκη, Λαμπηδών Πήλιο, Λαμποβίτη Κέρκυρα, Λαμπρινούσα -Λατομίτισσα-Λαύρα-Λαυρέτου - Λειβαδώτισσα – Λέμβων - Λέτσωνα Χίος, Λάχνη Πάτμος, Λεμονήτισσα Σύμη, Λέφαινα - Λευκουσιάς - Λήμνου Ικαρία, Λεμονήτρα Τήνος, Λιμνιά - Λαουτσάνισσα Εύβοια, Λιβαδιώτισσα – Λουβαρά - Λιμενιώτισσα Κύπρος, Λιμνιώτισσα Μύκονος, Λοβός Κων/πολη, Λίμνης Λέρος, Λιόσα Ζάκυνθος, Λουβιάριτσα Ρόδος, Λινοβρόχια Ιθάκη, Λογγοβάρδα - Λούμα - Λύδδης - Λυπημένη - Λυκοδήμου Πάρος, Λυμπιανή Σκύρος, Λουλουδιανή Ήράκλειο, Λουτριώτισσα - Λαμιώτισσα Κεφ/νία, Λωλο-Παναγιά Άνδρος, Λεπαβίνσκαγια Κροατία.

Μαλεβή Αρκαδίας, Μυροβλύτισσα Άθως, Μεγαλοσπηλιώτισσα Καλάβρυτα, Μολυβδοσκεπάστου Κόνιτσα, Μυρτιδιώτισσα Κήθυρα, Μυρσινιώτισσα Λέσβος, Μαγαζιώτισσα - Μούτσαινα Χίος, Μαγγάνα Κεφαλληνία, Μαγδαλινή- Μαδύτου-Μακαριώτισσα-Μακεδονίτισσα Σκόπελος, Μακρυνή Σάμος, Μακρυμάλλη Εύβοια, Μεγαλόχαρη - Μαλαματένια – Μανδαλάκη - Μανδαλούσα Τήνος, Μαραθούντα Σύμη, Μαρμαριώτισσα - Μαρινακίου – Μαρούλη – Μαρδακίου – Μαρτύρων - Μαστών - Ματαριέ Χαλάνδρι, Μαύρη Λέρος, Μαυρογιάννη Ικαρία, Μαυρομωλίτισσα - Μαχαιρώτισσα-Μαχαιρά - Μεγάλη- Μεγαλογένους - Μαυρομάτα Σώκια, Μακρινίτισσα – Μεγαλομμάτα Πήλιο, Μελαθρότισσα Άνδρος, Μελαχροινή Μάδυτος, Μέλισσες - Μερδιώτισσα - Μεσίτρια Χριστιανών - Μάννα των παίδων Κύπρος, Μερτιώτισσα Ήλιούπολις Αθηνών, Μεσοπόντισσα Μετεώρα, Μήλι-Μητροπολίτου – Μοργονήσι - Μαυροκεφάλου -Μοναστηρακίου- Μεσσαμπελίτισσα – Μανωλίτισσα - Μικρά -Μιασηνών - Μισοσπορίτισσα Κρήτη, Μηχανιώνας Θεσ/νίκη, Μισοχωριανή Σκύρος, Μούσενα – Μουχλιώτισσα - Μεγάλη Παναγία Μύκονος, Μουσταπίδαινα Αττική, Μπαλουκλιώτισσα - Μπαλίνου Κων/πολη, Μπόσκου - Μυρολαιότισσα Σαλαμίνα, Μυρτενή Ρόδος, Μελάτων Άρτα, Μαυρώτισσα Καστοριά, Μαρμαριώτισσα, Μοσχοβίτισσα.

Ναυπακτιώτισσα Ναύπακτος, Νευροκοπιώτισσα, Νικηφόρου, Νάπα - Ναυπλιώτισσα Ρόδος, Νέαν Θεσ/νίκη, Νιαμονίτισσα Χίος, Νερατζιώτισσα Αμαρούσιο, Νεοφανείσα Σαλαμίνα, Νεροφορούσα Κύπρος, Νεροχιονίτισσα - εν τω Νεωρίω - Νικητιάτου - Νίκης- Νικηφόρου-Νικοποιός - Νέα Μονή Κρήτη, Νοτική Άνδρος, Ντόλιαννη Καστοριά, Ντολορόζα Ζάκυνθος, Ντουβαριώτισσα Σμύρνη.

Ξενιά Αλμυρός, Ξένων, Ξισώτισσα, Ξιδού, Ξαρφανιώτισσα, Ξηροπηγαδιώτισα, Ξηροκαμπίτισσα.

Οδηγήτρια Άθως - Μυστράς, Οικοκυρά, Οικονόμισσα, Οικονόμου, Ολυμπιώτισσα, Ομπλού Πελοπόνησσος, Ορφανή, Ουρανών, Ουρβικίου, Οφιδιώτισσα.

Η Πορταΐτισσα

Παραμυθία - Πορταΐτισσα - Πυροβοληθείσα Άθως, Παμακάριστος Κων/πολη, Παζαργιώτισσα, Πάθους, Παλαιοκάστρου, Παλατιανή, Παλαιόχτιστη - Περλιγγού Κεφ/νιά, Παληανή – Πολίτισσα - Πισωτοιχιώτισσα Κρήτη, Παλαιοκαστρίτισσα - Πλατυτέρα Κερκύρας, Παλιοκαστρινή - Παραπορτιανή Μύκονος, Παλιουρής, ΙΙαλίνου, Παληοπαναγιά, Παλουργώτισσα, Παναγούλα, Παναγιούδα, Πετριανή Λέσβος, Παμμακάριστος, Πλατανιώτισσα Καλάβρυτα, Παναγιάριος, Περίβλεπτος - Παντάνασσα Μυστράς, Πανάχραντος, Πελαγονήτισσα Σκόπια, Προυσιώτισσα Ευρυτανία, Πυργιανή Μύκονος, Πυργιώτισσα Αθήνα, Προύσα Αχαΐα, Πυλαίισσα Καλαμάτα, Πορτοκαλεούσσα Άργος, Παναγία του Καλέ Ιεράπετρα, Παναγία Ψηλή Κάλυμνος, Παναγία των Χαλκέων Θεσ/νίκη, Παναγία του Έβρου, Παναγία Γουμένισσα Κιλκίς, Παναγία του Ακαθίστου Άθως, Παναγία με τα βέλη Ρωσία.

Ρόδον το Αμάραντον Πειραιά και Μύκονος, Ραιδιώτισσα Ιωάννινα, Ροβελίστα Άρτα, Ραχοπήδη, Ραγίου, Ραϊθού, Ροδινή, Ροιδίτισσα, Ρευματοκράτειρα, Ρόμβη, Ροχονιάτη.

Σπηλιανή - Σαραντοσκαλιώτισσα Σάμου, Σαμακιώτισσα, Σάριζα, Σεϊδανάγια, Σεντουκιώτισσα, Σερβουνιώτισσα, Σεπετιώτισσα - Σουδιώτισσα Ηλεία, Σηλυβριανή, Σπανιώτισσα Σιάτιστα, Σιδηρόπετρα, Σπιλιώτισσα Σκύρος, Σισανίου, Σώζουσα Πάτμου, Σκαλωτή, Σκουλουδού Μύκονος, Σκορδυλιανή Κρήτη, Σκαφιδιώτισσα, Σκηνιώτισσα Κίσσαμος.

Τριχερούσα Άθως, Ταξιδιάρα, Ταξιαρχών, Τοπλού Κρήτης, Τορτώσης, Τουρλιανή, Τελωναριά - Τουρλωτή Μύκονος, Τρουλωτή Λέσβος, Τουρλομάτα Λέρος, Τρανή, Τραχιάδα, Τρωχωνίτισσα – Τροοδότισσα Κύπρου, Τρεμιθιώτισσα, Τρίκκερη, Τριμάρτυρος Ήράκλειο - Μύκονος - Σκύρος, Τρέμπελη, Τρικοσυκιώτισσα, Τροοδίτισσα ή Αφροδίτισσα Κύπρος, Τρυπητή Αίγιο, Του Αγάθωνα Φθιώτιδα, Της Κόρωνας - Της Σπηλιάς Καρδίτσα, Της Σκριπούς Ορχομενού Βοιωτίας, Της Σιάτιστας Κοζάνη, Της Τήνου, Της Τατάρνης Ευρυτανία, Της Ράβου, Της Τρυφερότητος – Του Πέρα Αλβανία, Της Τσεστόχοβας Πολωνία, Του Αιγαίου, Του Χαίρε, Του Χάρου Λειψώ Δωδ/νησα, Των Λιθινών.

Υπαπαντή Καλαμάτας, Υγείας, Υπακοή, Υπέρμαχος, Υπογειώτισσα, Υποστροφή, Υψηλή.

Φανερωμένη Σαλαμίνα-Αίγιο-Αρτάκη - Λευκάδα - Λέσβος, Φαλάνδρας, Φαναράκια, Φαναριώτισσα - Φιλότισσα Νάξος, Φοβέρα Προστασία Άθως, Φανερουλιώτισσα, Φρόκαλα Σκύρος, Φαρμάκου, Φουρτούνα Σκύρος, Φάρος, Φειδού Μαρκόπουλο Κεφ/νία, Φαρμακολύτρια, Φιδοποταμιανή, Φιλέρημος Ρόδος, Φραγγαβίλλα Αμαλιάδα.

Χρυσοσπηλιώτισσα Καλάβρυτα - Αθήνα, Χιλιαρμενίτισσα – Χρυσοσκαλίστρια – Χωστή Κρήτη, Χρυσαλιθική, Xρυσαυγιώτισσα, Χρυσαφίτισσα Μονεμβασία, Χελιδονού, Χρυσοβίτζα, Χρυσιώτισσα, Χρυσοβουνώτισσα, Χρυσοδαφνιώτισσα, Χρυσογιαλιώτισσα, Χρυσοελεούσα, Χρυσοθείστρια, Χρυσοκάβα, Χρυσοκαμαριώτισσα, Χρυσοκαστριώτισσα, Χρυσοκεφάλου Πόντου, Χρυσοκελαργιά Κορώνη, Χρυσοκονουσιώτισσα, Χρυσοκουβουκλιώτισσα, Χρυσοκουλλουριώτισσα, Χρυσολάκωνα, Χρυσολλογιάτισσα, Χρυσομαλλούσα Λέσβος, Χρυσολεόντισσα Αίγινα, Χρυσονεγκωμίτισσα, Χρυσοπαντάνασσα, Χρυσοπηγή Σκύρος, Χρυσοπατερίνισσα, Χρυσοραγιώτισσα -Χρυσοπολίτισσα Κύπρος, Χρυσοποδαρίτισσα, Χοζοβιώτισσα Αμοργός.
Ψυχοσώστρα Πάνορμο Θεσσαλονίκης και Σερβίας.
Ωραία Κηπουρός κ. ά.

Ιεροσολυμίτισσα: Αγιογραφία με θεία παρέμβαση

Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, η εικόνα της Παναγίας Ιεροσολυμίτισσας αγιογραφήθηκε τον 19ο αιώνα στους Αγίους Τόπους και είναι... αχειροποίητη. Αυτό σημαίνει πως δεν αγιογραφήθηκε από το χέρι ανθρώπου, αλλά έπειτα από θεία παρέμβαση.

Σύμφωνα με την ίδια παράδοση, εκείνη την εποχή ζούσε μια αγιογράφος μοναχή που λεγόταν Τατιανή στην οποία εμφανίστηκε σε όραμα μια γυναίκα και της είπε: «Αδελφή Τατιανή, ήρθα να με ζωγραφίσεις». Η Τατιανή απάντησε: «Ευλόγησον αδελφή, αλλά εγώ είμαι αγιογράφος και όχι ζωγράφος. Και η επισκέπτρια της είπε: «Τότε να με αγιογραφήσεις». Η μοναχή που εξεπλάγη με το θάρρος της γυναίκας αποκρίθηκε: «Δεν έχω ξύλο (σανίδι), πού να σε ζωγραφίσω;» Τότε εκείνη της έδωσε ένα ξύλο και της είπε: «Ζωγράφισε!» Καθώς τη ζωγράφιζε, τα άμφιά της έγιναν χρυσά, το πρόσωπό της έλαμψε και την άκουσε να λέει: «Μακαρία Τατιανή, μετά τον ευαγγελιστή Λουκά θα με αγιογραφήσεις πάλι εσύ». Η μοναχή τότε ξύπνησε και κατάλαβε πως την επισκέφθηκε στον ύπνο της η Παναγία. Οταν πήγε στην ηγουμένη και της διηγήθηκε το όραμά της εκείνη δεν την πίστεψε και της είπε να αγιογραφήσει την άλλη μέρα μια εικόνα της Παναγίας. Επιστρέφοντας στο κελί της που ευωδίαζε είδε μαζί με την ηγουμένη να βγαίνει από μέσα φως και την εικόνα του οράματος πραγματική και αχειροποίητη!
Από τότε η εικόνα της Παναγίας Ιεροσολυμίτισσας βρίσκεται στο Ιερό Προσκύνημα του Θεομητορικού Μνήματος της Γεσθημανής στα Ιεροσόλυμα και θαυματουργεί. Λέγεται μάλιστα πως και τις τρεις φορές που πλημμύρισε ο ναός η εικόνα ανέβηκε μόνη της από το μαρμάρινο θρόνο όπου είναι τοποθετημένη και στάθηκε στο σύστημα εξαερισμού χωρίς να στηρίζεται κάπου! Η εικόνα είχε μεταφερθεί πριν από έξι χρόνια στις Μητροπόλεις Αθηνών και Θεσσαλονίκης από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων προσελκύοντας χιλιάδες προσκυνητές.

«Αξιον Εστί» με σφραγίδες απ' όλες τις μονές του Αθω

Σύμφωνα με τις μοναχικές παραδόσεις, η Παναγία επισκέφθηκε το Αγιο Ορος μαζί με τον Ιωάννη τον ευαγγελιστή. Αυτό συνέβη όταν κατά τη διάρκεια ταξιδιού τους με προορισμό την Κύπρο εξαναγκάστηκαν να προσορμιστούν στο Αγιο Ορος εξαιτίας μιας μεγάλης τρικυμίας. Στη θέση που προσορμίστηκαν ιδρύθηκε αργότερα η Μονή των Ιβήρων, ενώ η παράδοση θέλει τη Μεγαλόχαρη να ενθουσιάστηκε τόσο πολύ από το τοπίο του Αθω ώστε ζήτησε από τον Γιο της να της δωρίσει τη χερσόνησο. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που οι καλόγεροι ονομάζουν το Αγιο Ορος ως Κλήρον ίδιον της Θεοτόκου.

«Αξιον Εστί»

Μία από τις πιο γνωστές εικόνες του Αγίου Ορους είναι η εικόνα της Παναγίας, το «Αξιον Εστί». Βρίσκεται στο ναό του Πρωτάτου στις Καρυές του Αγίου Ορους και θεωρείται ως εφέστια προστάτιδα όλων των αγιορείτικων μονών, ενώ φέρει τις σφραγίδες και των είκοσι μονών του Αθω. Μάλιστα, στο παρελθόν κατασκευάστηκαν πολλά πιστά αντίγραφα της εικόνας, καθένα από τα οποία βρίσκεται σε κάθε μονή του Αθω. Αντίγραφα της εικόνας έχουν δοθεί και στον πρίγκιπα Κάρολο της Αγγλίας, στον πρώην πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν και στη βασίλισσα της Ισπανίας Σοφία. Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ελλάδα, ο Δεκαπενταύγουστος στο Αγιο Ορος συνδέεται με την αυστηρή νηστεία και τις απογευματινές συνάξεις των πιστών που ψάλλουν εναλλάξ τον Μικρό και τον Μεγάλο Παρακλητικό Κανόνα, σηματοδοτώντας στο ελληνικό ημερολόγιο την κορύφωση του καλοκαιριού.

Χοζοβιώτισσα: Την έσπασαν και ενώθηκε μόνη της

Η Παναγία η Χοζοβιώτισσα στην Αμοργό είναι ένα επιβλητικό βυζαντινό μοναστήρι χτισμένο επάνω σε βράχο ύψους 300 μέτρα από τη θάλασσα. Το κατάλευκο μοναστήρι χτίστηκε το 1017 μ.Χ. και ανακαινίστηκε 70 χρόνια αργότερα από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό, ενώ οφείλει την ονομασία του στο μικρασιατικό χωριό Χόζοβο. Σύμφωνα με την παράδοση, την εποχή των εικονομαχιών μία γυναίκα έβαλε την εικόνα της Παναγίας σε μια βάρκα που έφτασε ακριβώς σε αυτό το μέρος και μάλιστα υπό τη λάμψη θεϊκού φωτός, κάτι που προκάλεσε δέος στους κατοίκους.

Μία άλλη ιστορία αναφέρει ότι τη θαυματουργή εικόνα έφεραν μοναχοί από το μοναστήρι Χοτζεβά της Παλαιστίνης που βρίσκεται κοντά στην Ιεριχώ, οι οποίοι έφυγαν λόγω των διωγμών από τους εικονομάχους. Περνώντας από την Κύπρο οι μοναχοί έπεσαν πάνω σε ληστές που έσπασαν στα δύο την εικόνα και την έριξαν στη θάλασσα. Τα δύο τεμάχια ήρθαν με θαυματουργικό τρόπο κάτω από το βράχο της Αμοργού και κι ενώθηκαν μόνα τους.

Κάθε χρόνο τον Δεκαπενταύγουστο γίνεται γλέντι α λα ελληνικά στην εκκλησία της Παναγίας της Πανοχωριανής, κοντά στο χωριό Λαγκάδα, όπου προσφέρεται δωρεάν αμοργιανό κρέας πατατάτο, ξιδάτο και ρακόμελο.

Παναγία ἡ Πορταΐτισσα 

«Χαῖρε, τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἀσάλευτος πύργος»

Ἡ θαυματουργὴ Πορταΐτισσα, ἡ ἐξέχουσα μεταξύ τῶν θεομητορικῶν εἰκόνων τοῦ Ἄθω, ἦταν ἀρχικὰ φυλαγμένη, καθώς διασώζει ἡ παράδοση, στὴ μικρασιατικὴ Νίκαια. Μιὰ εὐσεβής γυναίκα μέ τὸν μοναχογιό της τὴν εἶχαν τοποθετήσει μέσα στὴν ἰδιόκτητη ἐκκλησία τους καὶ τὴν τιμοῦσαν.

Στὰ χρόνια τῆς δεύτερης εἰκονομαχίας βασιλικοὶ κατάσκοποι ἀνακάλυψαν τὴν εἰκόνα καὶ ἀπείλησαν τὴ γυναίκα πὼς θὰ τὴν σκοτώσουν ἂν δὲν τοὺς δωροδοκήσει. Ἐκείνη ὑποσχέθηκε ὅτι τὴν ἑπομένη θὰ τοὺς ἔδινε τὰ χρήματα. Καὶ τὴ νύχτα, ἀφοῦ προσευχήθηκε μπροστὰ στὴν εἰκόνα, τὴ σήκωσε μέ εὐλάβεια, κατέβηκε στὴν παραλία καὶ τὴν ἔριξε στὴ θάλασσα λέγοντας:

– Δέσποινα Θεοτόκε, ἐσύ ἔχεις τὴ δύναμη κι ἐμᾶς νὰ διασώσεις ἀπὸ τὴν ὀργὴ τοῦ βασιλιᾶ, ἀλλὰ καὶ τὴν εἰκόνα σου ἀπὸ τὸν καταποντισμό.

Τότε πραγματικὰ ἔγινε κάτι θαυμαστό. Ἡ θαυματουργὴ εἰκόνα στάθηκε ὄρθια στὰ κύματα καὶ κατευθύνθηκε πρός τὴ δύση. Συγκινημένη ἡ γυναίκα ἀπὸ τὸ γεγονὸς γυρίζει στὸν γιό της καὶ τοῦ λέει:

–Ἐγώ, παιδί μου, γιὰ τὴν ἀγάπη τῆς Παναγίας εἶμαι ἕτοιμη νὰ πεθάνω. Ἐσύ νὰ φύγεις. Νὰ πᾶς στὴν Ἑλλάδα.

Χωρὶς ἀργοπορία τὸ παιδὶ ἑτοιμάστηκε καὶ ξεκίνησε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη, κι ἀπὸ κεῖ γιὰ τὸν Ἄθωνα, ὅπου ἐμόνασε. Σὰν μοναχὸς ἀσκήτεψε στὸν τόπο πού ἀργότερα ἱδρύθηκε ἡ μονὴ τῶν Ἰβήρων. Αὐτὸ ἦταν οἰκονομία Θεοῦ, γιατὶ ἔτσι πληροφορήθηκαν οἱ ἄλλοι μοναχοὶ τὸ ἱστορικὸ τῆς θαυματουργῆς εἰκόνας.

Πέρασε καιρός. Ὁ μοναχὸς ἀπὸ τὴ Νίκαια πέθανε, καὶ τὸ μοναστήρι τῶν Ἰβήρων ἱδρύθηκε καὶ ὁλοκληρώθηκε. Ἦταν βράδυ, ὅταν οἱ μοναχοὶ ἀντίκρυσαν ἕνα παράξενο θέαμα: Ἕνα πύρινο στῦλο πού ξεκινοῦσε ἀπὸ τὴ θάλασσα κι ἔφθανε στὸν οὐρανό.

Τὸ ὅραμα συνεχίστηκε ἡμέρες καὶ νύχτες. Κατεβαίνουν οἱ ἀδελφοὶ στὴν παραλία καὶ βλέπουν μέ θαυμασμὸ στὴ βάση τοῦ πύρινου στύλου μιὰ εἰκόνα τῆς Θεοτόκου. Ὅσο ὅμως τὴν πλησίαζαν ἐκείνη ἀπομακρυνόταν. Συγκεντρώθηκαν τότε στὴν ἐκκλησία καὶ παρακάλεσαν μέ δάκρυα τὸν Κύριο νὰ χαρίσει στὸ μοναστήρι τους τὸν ἀνεκτίμητο αὐτὸ θησαυρό.

Μεταξύ τῶν μοναχῶν ὑπῆρχε ἕνας εὐλαβής ἀσκητής, πού λεγόταν Γαβριήλ. Σ᾿ αὐτὸν παρουσιάζεται ἡ Παναγία καὶ τοῦ λέει:

– Νὰ πεῖς στὸν ἡγούμενο καὶ στούς ἀδελφούς ὅτι θὰ σᾶς παραδώσω τὴν εἰκόνα μου, γιὰ νὰ σᾶς προστατεύει. Θὰ μπεῖς κατόπιν στὴ θάλασσα, θὰ περπατήσεις πάνω στὰ κύματα, κι ἔτσι θὰ καταλάβουν ὅλοι τὴν εὔνοιὰ μου γιὰ τὸ μοναστήρι σας.

Ἔτσι κι ἔγινε. Ὁ π. Γαβριήλ περπάτησε πάνω στὴ θάλασσα σὰν σὲ στερεὰ γῆ, παρέλαβε μέ εὐλάβεια τὴ θαυματουργὴ εἰκόνα καὶ ἐπέστρεψε στὴν παραλία. Ἐκεῖ συγκεντρωμένοι ὅλοι οἱ μοναχοὶ τῆς ἐπιφύλαζαν τιμητικὴ ὑποδοχή. Ὕστερα τὴν παρέλαβαν καὶ τὴν τοποθέτησαν στὸ ἱερὸ βῆμα τοῦ καθολικοῦ.

Ὅταν τὴν ἑπομένη ὁ ἐκκλησιαστικός πῆγε ν᾿ ἀνάψει τὰ καντήλια, ἡ εἰκόνα ἔλειπε. Ἐρεύνησε παντοῦ καὶ τὴν ἀνακάλυψε στὸ τεῖχος, πάνω ἀπὸ τὴν πύλη τῆς μονῆς. τὴν ἐπανέφεραν στὸ καθολικό, ἀλλὰ ἡ εἰκόνα ἔφυγε καὶ πάλι. Αὐτὸ ἐπαναλήφθηκε πολλές φορές. Τέλος ἡ Παναγία παρουσιάζεται στὸν γέροντα Γαβριήλ καὶ τοῦ λέει:

– Νὰ πεῖς στούς ἀδελφούς νὰ μὴ μ᾿ ἐνοχλοῦν. Δέν ἦλθα ἐδῶ γιὰ νὰ φυλάγομαι ἀπὸ σᾶς, ἀλλὰ νὰ σᾶς φυλάω. Ὅσοι ζεῖτε στὸ Ὄρος τοῦτο ἐνάρετα, νὰ ἐλπίζετε στὴν εὐσπλαχνία τοῦ Υἱοῦ μου. Γιατί, ὅσο ὑπάρχει ἡ εἰκόνα μου μέσα στὴ μονὴ σας, ἡ χάρη καὶ τὸ ἔλεός Του θὰ σᾶς ἐπισκιάζουν πάντοτε.

Ὕστερα ἀπ᾿ αὐτὸ οἱ μοναχοὶ ἔχτισαν παρεκκλήσι κοντὰ στὴν πύλη κι ἐκεῖ τοποθέτησαν τὴν ἱερὴ εἰκόνα.

Πράγματι ἡ Πορταΐτισσα, καθώς ὑποσχέθηκε, προστατεύει τὴ μονὴ καὶ οἰκονομεῖ κάθε της ἀνάγκη.

Ἡ θεραπεία τῆς πριγκίπισσας

Τὸ 1651 οἱ 365 Ἰβηρίτες μοναχοὶ δοκίμαζαν οἰκονομικὴ στενότητα, γι᾿ αὐτὸ ἀνέθεσαν στὴ Θεοτόκο νὰ μεριμνήσει γιὰ τὴ συντήρησή τους. Ἀμέσως ἡ φιλόστοργη Μητέρα ἔτρεξε γιὰ ἐξεύρεση πόρων μέ τὸ ἀκόλουθο χαριτωμένο θαῦμα.

Ἐκείνη τὴν περίοδο ἦταν βαριὰ ἄῤῥωστη ἡ κόρη τοῦ τσάρου τῆς Ρωσίας Ἀλεξίου Μιχαήλοβιτς. Τὰ πόδια της ἦταν παράλυτα καὶ γιὰ τοὺς γιατροὺς ἀθεράπευτα.

Τὴ θλίψη τῆς πριγκίπισσας καὶ τῶν βασιλέων γονέων της ἔρχεται τώρα νὰ μεταβάλει σέ χαρὰ ἡ θαυματουργὴ Πορταΐτισσα. Παρουσιάζεται μιὰ νύχτα στὸν ὕπνο της, κι ἀφοῦ τῆς ἔδωσε θάῤῥος καὶ ὑποσχέθηκε νὰ τὴ θεραπεύσει τῆς λέει:

– Νὰ πεῖς στὸν πατέρα σου νὰ φέρει ἀπὸ τὴν μονὴ τῶν Ἰβήρων τὴν εἰκόνα μου τὴν Πορταΐτισσα.

Τὸ πρωὶ ἡ ἄῤῥωστη διαβίβασε τὴν ἐντολὴ κι ἀμέσως ξεκίνησε ἔκτακτη ἀποστολή, γιὰ νὰ μεταφέρει στοὺς Ἰβηρίτες μοναχούς τὴν ἐπιθυμία τοῦ τσάρου. Ἐκεῖνοι φοβήθηκαν μήπως ἡ εἰκόνα δέν ἐπιστραφεῖ, καὶ ἀποφάσισαν νὰ στείλουν ἕνα πιστὸ ἀντίγραφο μέ τιμητικὴ συνοδεία τεσσάρων ἱερομονάχων.

Μόλις μαθεύτηκε ὁ ἐρχομός τῆς σεπτῆς εἰκόνας στὴ Μόσχα, ἡ πόλη ἄδειασε. Ὅλοι, βασιλεῖς καὶ λαός, ἔτρεξαν νὰ τὴν προϋπαντήσουν. Στ᾿ ἀνάκτορα ὅμως ἡ πριγκίπισσα κοιτόταν στὸ κρεβάτι, χωρίς νὰ γνωρίζει τίποτε. Κάποια στιγμὴ ζήτησε τὴ μητέρα της καὶ τότε πληροφορήθηκε τὸ μεγάλο γεγονός.

– Τί; φώναξε. Ἔρχεται ἡ Παναγία, κι ἐμένα μέ ἄφησαν ἐδῶ;

Πηδᾶ ἀμέσως ἀπὸ τὸ κρεβάτι, ντύνεται καὶ τρέχει νὰ ὑποδεχθεῖ κι ἐκείνη τὴν Παναγία. Ὁ κόσμος εἶδε την παράλυτη πριγκίπισσα καὶ τὰ ἔχασε. Ἡ συγκίνηση κορυφώθηκε, ὅταν ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ ἔφθασε ἡ ἁγία εἰκόνα κι ἔγινε ἡ τελετὴ τῆς ὑποδοχῆς καὶ τῆς προσκυνήσεως.

– Μεγαλειότατε, εἶπαν οἱ ἀπεσταλμένοι, προσφέρουμε τὴ σεπτὴ αὐτὴ εἰκόνα σάν δῶρο στὸ εὐσεβές ρωσικὸ ἔθνος.

– Σᾶς εὐχαριστῶ, εἶπε συγκινημένος ὁ τσάρος. Σέ ἔνδειξη τῆς εὐγνωμοσύνης μου σᾶς παραχωρῶ μία ἀπὸ τὶς καλύτερες μονές τῆς πρωτεύουσας, τὸν ἅγιο Νικόλαο. Ἐπίσης ἐτήσιο ἐπίδομα ἀπὸ 2.500 ρούβλια, ἀτέλεια σέ ὅ,τι εἰσάγετε ἀπὸ τὴν χώρα μου, καθώς καὶ δωρεάν μετακίνηση τῶν ἀπεσταλμένων σας.

Τὸ μετόχι αὐτὸ παρέμεινε στὴν κυριότητα τῆς μονῆς Ἰβήρων μέχρι τὸ 1932 καὶ τῆς ἐξασφάλιζε τόσες προσόδους, ὥστε κάλυπτε ὅλες σχέδον τίς ὑλικές της ἀνάγκες.

Ὁ πεινασμένος ὁδοιπόρος

Ἡ μονὴ τῶν Ἰβήρων εἶναι πολύ φιλόξενο μοναστήρι. Αὐτὸ ἀποδίδεται καὶ στὸ ἀκόλουθο περιστατικό:

Ἕνας φτωχός ἐργάτης, κουρασμένος ἀπὸ τὸν δρόμο, ἔφθασε τὸ μεσημέρι πεινασμένος στὴν πύλη τῆς μονῆς. Ζητήσε μόνο λίγο ψωμὶ ἀπὸ τὸν πορτάρη, γιατὶ βιαζόταν νὰ συνεχίσει τὴν πορεία του.

Ὁ πορτάρης, ἄγνωστο γιατί, δέν τοῦ ἔδωσε, ὁπότε ὁ φτωχός ἀναστέναξε βαθιὰ κι ἔφυγε νηστικός.

Ἀνεβαίνοντας πρός τίς Καρυές, σταμάτησε γιὰ λίγο στὴ σκιὰ ἑνός δέντρου. Λυπημένος καὶ κουρασμένος καθώς ἦταν, ξάπλωσε καταγῆς. Ξεφνικὰ ἀκούει βήματα νὰ πλησιάζουν. Ἀνασηκώνεται καὶ βλέπει κοντὰ του μιὰ γυναίκα μ᾿ ἕνα βρέφος στὴν ἀγκαλιά. Μέ ὕφος συμπαθητικὸ καὶ φωνὴ γλυκειὰ τὸν ἐρωτᾶ:

– Τί ἔχεις; Μήπως εἶσαι ἄῤῥωστος;

– Ὄχι, ἀπάντησε ἐκεῖνος, ἀλλα πεινῶ. Παρακάλεσα τὸν θυρωρὸ τῆς μονῆς Ἰβήρων νὰ μοῦ δώσει ψωμί, ἀλλὰ δέν μοῦ ἔδωσε.

– Ἄκου, παιδί μου. Δέν πρέπει νὰ παραπονεῖσαι γιὰ τὸν θυρωρό. Θυρωρός τῆς μονῆς αὐτῆς εἶμαι ἐγώ. Νὰ ἐπιστρέψεις ἀμέσως καὶ νὰ ζητήσεις ψωμὶ ἐκ μέρους μου. Κι ἂν δὲν σοῦ δώσουν, πλήρωσέ το μ᾿ αὐτὰ τὰ χρήματα. Σέ περιμένω ἐδῶ.

Λέγοντας αὐτὰ ἔδωσε στὸν ἐργάτη τρία φλουριά. Ἐκεῖνος, ἀνύποπτος γιὰ ὅσα ἔβλεπε καὶ ἄκουγε, ξεκίνησε γιὰ τὸ μοναστήρι. Χτύπησε τὴν πύλη καὶ κρατώντας ἐπιδεικτικὰ τὰ χρήματα ζήτησε καὶ πάλι ἀπὸ τὸν θυρωρὸ ψωμί, χωρίς νὰ παραλείψει ν᾿ ἀναφέρει τὴ συνομιλία μέ τὴ γυναίκα.

Ὅταν ἄκουσε ὁ μοναχός γιὰ γυναίκα καὶ εἶδε τὰ σπάνια νομίσματα, κατάλαβε ὅτι πρόκειται γιὰ θαῦμα. Χτύπησε τὴν καμπάνα, συγκεντρώθηκαν οἱ ἀδελφοὶ καὶ ἄκουσαν μέ θαυμασμὸ τὸ παράδοξο γεγονός.

Διαπίστωσαν μάλιστα ὅτι τὰ νομίσματα ἐκεῖνα ἦταν ἀφιερωμένα πρίν ἀπὸ πολλὰ χρόνια στὴ θαυματουργὴ εἰκόνα. Βλέποντας ὅμως ἡ Παναγία τὴν ἀνάγκη τοῦ φτωχοῦ, τὰ παρέλαβε καὶ τοῦ τὰ ἔδωσε μέ μητρικὴ εὐσπλαχνία.

Οἱ μοναχοὶ μέ φόβο καὶ εὐλάβεια τὰ ἐπανέφεραν στὴν ἁγία εἰκόνα τῆς Πορταΐτισσας, ἡ ὁποία μέ τὸ θαῦμα αὐτὸ τοὺς δίδαξε τὴ μεγάλη ἀρετὴ τῆς φιλοξενίας. [Η Παναγία η Πορταΐτισσα συνδέεται και με τη μεταστροφή στην Ορθοδοξία του πειρατή Ραχάι, που την πυροβόλησε και αιμορράγησε. Ο Ραχάι έγινε μοναχός και μετά την κοίμησή του τιμάται ως άγιος Βάρβαρος! Λεπτομέρειες.

Παναγία ἡ Νιαμονίτισσα
 

Ἡ μυροβόλος Χίος, ἡ «παιπαλόεσσα», κατὰ τὸν Ὅμηρο, γιὰ τὸ βραχῶδες καὶ ὀρεινὸ ἔδαφός της, ἐθεωρεῖτο ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους «ὡς μία τῶν Μακάρων νήσων» γιὰ τὰ φυσικὰ τῆς πλεονεκτήματα

Αὐτὴ ἡ ὀνομασία θὰ τῆς ταιρίαζε μεταφορικὰ καὶ γιὰ τὴν εὐλάβεια τῶν κατοίκων της. Στὴν ἀρχαιότητα ἦταν γεμάτη ἀγάλματα καὶ εἰδωλολατρικοὺς ναούς. Ἀλλὰ καὶ στὴ χριστιανικὴ ἐποχὴ τὸ πλῆθος τῶν ἱερῶν ναῶν τῆς κινεῖ τὴν περιέργεια κάθε ἐπισκέπτου. «Ἡ χιακὴ κοινωνία, σημειώνει ὁ Μ. Ἴουσηνιανης τὸ 1606, εἶναι εὐλαβέστατη, ἐνῶ ὁ κλῆρος τῆς πολὺ πιὸ ἀξιόλογος ἀπὸ ἄλλων περιοχῶν». Ἔχει ἐπίσης νὰ ἐπιδείξει πολλοὺς ἁγίους καὶ πολλὰ μοναστήρια.

Λίγα χιλιόμετρα ἀπὸ τὴν πρωτεύουσα τοῦ νησιοῦ, στοὺς πρόποδες τοῦ Προβάπου ὅρους, προβάλλει τὸ πιὸ ἀξιόλογο μοναστήρι τῆς Χίου, ἡ παλαίφατη Νέα Μονή. Τὸ πατριαρχικὸ αὐτὸ σταυροπήνιο, μὲ τὰ βασιλικὰ χρυσόβουλα καὶ τὰ περίφημα ψηφιδωτά, εἶναι ὀχυρωμένο ἀπὸ φυσικὰ καὶ τεχνητὰ τείχη καὶ πύργους, τμήματα τῶν ὁποίων σώζονται μέχρι σήμερα.

Οἱ κτιριακὲς ἐργασίες τῆς μονῆς ἄρχισαν τὸ 1034 ἀπὸ τοὺς Χιῶτες ἀσκητὲς Νικήτα, Ἰωσὴφ καὶ Ἰωάννη. Πολύτιμο συμπαραστάτη στὴν προσπάθεια τοὺς αὐτὴ εἶχαν τὸν βυζαντινὸ αὐτοκράτορα Κωνσταντῖνο Θ´ τὸν Μονομάχο.

Στὰ ἱστορικά της μονῆς εἶναι διάχυτη ἡ παράδοση γιὰ τὴ θαυμαστὴ εὕρεση τῆς Παναγίας Νιαμονίτισσας. Αὐτὴ τὴ θαυματουργὴ εἰκόνα ἀνακάλυψαν μέσα σὲ πυκνὸς δάσος οἱ τρεῖς κτήτορες, τριγυρισμένη ἀπὸ ἀδιαπέραστα βάτα καὶ χαμόκλαδα.

Ἡ θεία μορφὴ τῆς Θεοτόκου παριστάνεται σὲ μία ἰδιότυπη καὶ μοναδικὴ στάση: Κρατᾶ στὰ χέρια τὸ θεῖο Βρέφος, ἀλλὰ εἰκονίζεται ὄρθια, μὲ ἀνοιχτῆ τὴ μητρικὴ ἀγκαλιὰ καὶ τὰ πόδια σὲ στάση βηματισμοῦ.

Ἡ ἱερὴ εἰκόνα τῆς Νιαμονίτισσας σώζεται συχνὰ ἡ ἴδια θαυματουργικὰ ἀπὸ πυρκαγιές, ἀλλὰ καὶ σώζει ἀπὸ σφαγές, ἐπιδρομὲς καὶ λοιπὲς περιπέτειες, ποὺ δοκίμασε ἡ Νέα Μονὴ στὴν ἱστορικὴ διαδρομή της.

Ὁ χρυσοχόος

Κάποτε οἱ μοναχοὶ ἀνέθεσαν σ᾿ ἕνα Χιώτη χρυσοχόο νὰ ἐπενδύσει μὲ χρυσὸ ἕνα μέρος τῆς ἱερῆς εἰκόνας, γιὰ νὰ τὴν προφυλάξουν ἀπὸ τὴ φθορά. Ὁ ἐκκλησιάρχης τὴν τοποθέτησε στὸν κυρίως ναό, καὶ ὁ τεχνίτης ἄρχισε τὴν ἐργασία του μὲ εὐλάβεια.

Ξαφνικὰ ἀκούει μία γλυκεία φωνὴ νὰ τοῦ λέει ψιθυριστά:

Ἐλαφρὰ χτύπα, ἐλαφρά» νἄχης τὴν εὐχή μου, γιατὶ ἡ εἰκόνα εἶναι παλαιά!

Σηκώνει τὰ μάπα ὁ χρυσοχόος καὶ βλέπει μία μεγαλόπρεπη γυναίκα μὲ ὁλόχρυση φορεσιά. Δὲν πρόλαβε νὰ τὴ ρωτήσει ποιὰ ἦταν, γιατὶ μπῆκε ἀμέσως στὸ ἱερὸ βῆμα ἀπὸ τὴ νότια πύλη. Τρέχει νὰ τὴν προφθάσει, ἀλλὰ Ἐκείνη εἶχε ἐξαφανιστεῖ. Μπαίνει στὸ ἱερό, καὶ τότε ἀναγνωρίζει στὴ μορφὴ τῆς πλατυτέρας τὴ γυναίκα, ποὺ πρὶν ἀπὸ λίγο τοῦ εἶχε φανερωθεῖ.

Ἡ καμπάνα

Τὸ καμπαναριὸ τῆς Νέας Μονῆς μοιάζει μὲ τετράγωνο πύργο καὶ ὑψώνεται σχεδὸν τριώροφο μέχρι τὸν θόλο τοῦ καθολικοῦ. Εἶναι στεγασμένο μὲ μολύβι καὶ στολίζεται στὴν κορυφὴ μὲ ὡραῖο σιδερένιο σταυρό. Ἀρχικὰ εἶχε τέσσερις καμπάνες καὶ δυὸ πολυτελέστατα ρολόγια. Ὅλα ὅμως ἐξαφανίσθηκαν τὸ 1822 ἀπὸ τὶς ἀσιατικὲς ὀρδές.

Κάποτε μία ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες καμπάνες ράγισε. Οἱ μοναχοὶ τὴ φόρτωσαν σ᾿ ἕνα βενετσιάνικο πλοῖο καὶ τὴν ἔστειλαν στὴ Βενετία γιὰ νὰ τὴν ξαναχύσουν.

Τὸ πλοῖο ταξιδεύοντας χτυπήθηκε ἀπὸ ἕνα κουρσάρικο τῶν πειρατῶν τοῦ Βαρβαρόσσα καὶ κινδύνεψε νὰ βουλιάξει. Οἱ ναῦτες, στὴ δύσκολη ἐκείνη στιγμή, ἐπικαλέστηκαν τὴ βοήθεια τῆς Παναγίας Νιαμονίτισσας. Ὕστερα ἔσπασαν ἕνα κομμάτι ἀπὸ τὴν καμπάνα, τὸ ἔβαλαν γιὰ μπάλα μέσα στὸ κανόνι καὶ χτύπησαν τὸ ἐχθρικὸ πλοῖο. Τὸ χτύπημα ἦταν καίριο καὶ τὸ πειρατικὸ βυθίστηκε.

Τὸ βενετσιάνικο καράβι συνέχισε τὸ ταξίδι κι ἔφθασε στὸν προορισμό του. Ὁ καπετάνιος, ἀπὸ εὐγνωμοσύνη γιὰ τὴ σωτηρία τους, ἐφτίαξε μὲ δικά του ἔξοδα τὴν καμπάνα καὶ τὴν πρόσφερε στὴν Παναγία. Λέγεται μάλιστα πὼς ἡ καμπάνα αὐτὴ ἦταν ἡ πιὸ μελωδικὴ ἀπ᾿ ὅλες.

Τὸ ξύλο καὶ τὸ σκοινί

Ἕνα χιώτικο καράβι, ταξιδεύοντας, συνάντησε μεγάλη θαλασσοταραχή. Ὁ καπετάνιος, μπροστὰ στὸν κίνδυνο, φώναξε μὲ τὴ θερμὴ νησιώτικη πίστη του:

- Παναγιά μου Νιαμονίτισσα, σῶσε μας! Καὶ σοῦ τάζω μία λαμπάδα τόσο ψηλή, ὅσο τὸ κατάρτι τοῦ πλοίου!

Δὲν πρόλαβε νὰ τελειώσει τὸν λόγο του, καὶ βλέπει πάνω στὴν ἀφρισμένη θάλασσα τὴν ἴδια τὴ Θεοτόκο, νὰ κρατᾶ στὸ χέρι ἕνα ξύλο κι ἕνα σκοινί. Ὕστερα βυθίστηκε στὸ κύμα.

Ἀμέσως ἡ τρικυμία κόπασε καὶ τὸ πλοῖο προσορμίστηκε σῶο στὸ λιμάνι. Ἐκεῖ, μὲ μεγάλη τους ἔκπληξη, ἀνακάλυψαν σία ὕφαλα τοῦ μία τρύπα. Ἡ τρύπα αὐτὴ ἦταν φραγμένη μ᾿ ἕνα κομμάτι ξύλο κι ἕνα κομμάτι σκοινί...

Τὸ θαῦμα τῆς Παναγίας ἦταν ὁλοφάνερο. Ἀμέσως ξεκίνησαν ὅλο τὸ πλήρωμα γεμάτοι εὐγνωμοσύνη γιὰ τὴ Νέα Μονή. Προσκύνησαν τὴ θαυματουργὴ εἰκόνα, πρόσφεραν τὸ τάμα τους, μία πελώρια λαμπάδα, κι ἄφησαν στὸν ἐξωνάρθηκα τὸ σωτήριο ξύλο καὶ τὸ σκοινί, τὰ ὁποῖα σώζονται ἐκεῖ μέχρι σήμερα.

Γιὰ τὴν ἴδια αἰτία, καθὼς λέγεται, ὑπάρχει στὸν ἔξω νάρθηκα κι ἕνα σφουγγάρι. Μὲ τὴ χάρη τῆς Νιαμονίτισσας τὸ σφουγγάρι αὐτὸ ἔφραξε τὴ σχισμὴ ἑνὸς ἱστιοφόρου πλοίου, ποὺ κινδύνευε νὰ κανταποντιστεῖ.

Τὸ μουλάρι

Τὸν 17ο αἰώνα, καθὼς σημειώνουν ξένοι περιηγητές, ἡ Νέα Μονὴ ἀριθμοῦσε 100 ἕως 150 μοναχούς, κι ἔμοιαζε μὲ μικρὴ πόλη. Ἀνάλογος ἦταν καὶ ὁ ἀριθμὸς τῶν ὑποζυγίων γιὰ τὴ μεταφορὰ τῶν πολλῶν εἰσοδημάτων.

Κάποτε ἕνας προσκυνητὴς ἀπὸ τὴ Μυτιλήνη παρέδωσε στὸν βουρδουνάρη -ἐπιστάτη τῶν ζώων -τῆς Νέας Μονῆς ἕνα φορτίο λάδι γιὰ τὸ μοναστήρι. Ὁ βουρδουνάρης φόρτωσε ἕνα μουλάρι καὶ ξεκίνησε.

Ὅταν ἔφθασαν στὸ ἐκκλησάκι τοῦ ἁγίου Φανουρίου, σὲ μία κακοτοπιά, τὸ ζῶο παραπάτησε καὶ γκρεμίστηκε στὸ βάραθρο μέχρι τὸ ποτάμι. Ὁ βουρδουνάρης, βέβαιος πὼς σκοτώθηκε, δὲν ἀσχολήθηκε περισσότερο μαζί του. Διηγήθηκε ὅμως στοὺς μοναχοὺς τὸ θλιβερὸ ἐπεισόδιο.

Δὲν πέρασε πολλὴ ὥρα κι ἀκούστηκαν στὴν πύλη τῆς μονῆς χτυπήματα καὶ χλιμιντρίσματα. Τρέχει ὁ πορτάρης ν᾿ ἀνοίξει, καὶ ἄντικρυζει τὸ μουλάρι ποὺ εἶχε γκρεμιστεῖ. Τὸ πιὸ θαυμαστὸ ἦταν, πὼς εἶχε φορτωμένα στὴν πλάτη τὰ τουλούμια μὲ τὸ λάδι ἀκέραια. Ὁ πορτάρης τὸ ἔβαλε μέσα καὶ τὸ ξεφόρτωσε. Τότε ὅμως συνέβη τὸ ἑξῆς παράδοξο: Τὸ ζῶο ἔπεσε ἀμέσως στὴ γῆ νεκρό. Εἶχε πιὰ ἐκπληρώσει τὴν ἀποστολή του.

Ἡ εὐλαβὴς δωρήτρια. 

Κάποια εὐλαβὴς χιώτισα, ἀπὸ τὸ χωριὸ Καλιμασσιά, ἀφιέρωσε ὅλη τὴν περιουσία της στὴ Νέα Μονή. Κάποτε ὅμως ἀρρώστησε καὶ βρέθηκε σὲ μεγάλη οἰκονομικὴ ἀνάγκη. Τότε οἱ συγγενεῖς της, ἀντὶ νὰ τὴ βοηθήσουν, τὴν ἐγκατέλειψαν καὶ τὴν πίκραιναν μὲ λόγια σκληρά:

«Ἂς ἔρθει, τῆς ἔλεγαν, νὰ σὲ κοιτάξει ἡ Νέα Μονή, ἀφοῦ τῆς ἔγραψες τὴν περιουσία σου.

Ἐκείνη δὲν ἔπαυε νὰ προσεύχεται θερμὰ στὴν Παναγία ζητώντας τὴ βοήθειά της. Κι ἕνα βράδυ, μέσα στὸν πόνο καὶ τὴν ἀπελπισία της, βλέπει στὸν ὕπνο τῆς μία γυναίκα. Ἡ γυναίκα αὐτὴ τὴν πλησίασε, τὴν παρηγόρησε καὶ μεταξὺ τῶν ἄλλων τῆς εἶπε:

- Μὴ φοβᾶσαι. Ἡ ἀσθένειά σου θεραπεύτηκε. Πάρε αὐτὸ τὸ φλουρὶ καὶ θὰ φροντίζω ἐγὼ γιὰ σένα.

- Ποιὰ εἶσαι; ρώτησε ἡ ἄρρωστη.

- Εἶμαι ἡ Νέα Μονή.

Μὲ τὰ λόγια αὐτὰ ξύπνησε ἡ γυναίκα θεραπευμένη, κρατώντας στὸ δεξί της χέρι τὸ φλουρί. Πῆγε στὸ μοναστήρι, διηγήθηκε τ᾿ ὄνειρό της στὸν ἡγούμενο Ἄνθιμο καὶ τοῦ παρέδωσε τὸ φλουρί, ποὺ τῆς εἶχε χαρίσει ἡ Παναγία.

Θαυμαστὰ γεγονότα.

Ὅταν τὸ μοναστήρι μετατράπηκε σὲ γυναικεῖο, οἱ μοναχὲς ἔζησαν ὁρισμένα θαυμαστὰ γεγονότα:

Τὸ 1959, τὰ μεσάνυχτα τῆς 4ης Ἀπριλίου, χτύπησαν χαρμόσυνα οἱ καμπάνες. Χτυποῦσαν μόνες τους, ἐνῶ συγχρόνως ἔβγαινε ἀπὸ τὴν ἐκκλησία μία ἐκτυφλωτικὴ λάμψη.

Ἀρκετὲς φορὲς κινοῦνται μόνα τους τὰ καντήλια μπροστὰ στὴ θαυματουργὴ εἰκόνα, καὶ συχνά, ἐνῶ οἱ μοναχὲς ψάλλουν στὸ ἀναλόγιο, ἀκούγονται βήματα στὸ ἱερό, δυνατοὶ θόρυβοι καὶ γλυκύτατες ψαλμωδίες. ἀκούγονται κυρίως ὅταν ψάλλεται ἡ Θ´ ὠδή, τὸ «Ἄξιόν ἐστι» καὶ οἱ χαιρετισμοὶ τῆς Παναγίας.

Μὲ τὰ θαυμαστὰ αὐτὰ σημεῖα ἡ Νιαμονίτισσα κάνει αἰσθητὴ τὴν παρουσία τῆς στὸ μοναστήρι καὶ μεταδίδει χαρὰ καὶ παρηγοριὰ στὴ μοναστικὴ ἀδελφότητα.

Παναγία ἡ Κασσιωπία
 

Στὰ 1530, στὴ βενετοκρατούμενη Κέρκυρα, ἕνας τίμιος νέος, ὁ Στέφανος, γύριζε κάποια μέρα ἀπὸ τὴν πόλη στὸ χωριό του.Στὸν δρόμο συνάντησε κι ἄλλους ὁδοιπόρους, κι ἔτσι βάδιζαν ὅλοι μαζὶ συντροφιά. Κάποια στιγμὴ διέκριναν μακριὰ μερικοὺς νεαρούς, ποὺ μετέφεραν ἀλεύρι ἀπὸ τὸν μύλο. Ἡ παρέα τοῦ Στέφανου μπῆκε σὲ πειρασμό.

- Δὲν τοὺς κλέβουμε τὸ ἀλεύρι; εἶπαν μεταξύ τους. Κανεὶς δὲν μᾶς βλέπει. Θὰ τὸ μοιραστοῦμε καὶ θὰ τὸ μεταφέρουμε στὰ σπίτια μας.

Ὅλοι συμφώνησαν, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Στέφανο.

- Εἶναι ἁμαρτία! διαμαρτυρήθηκε. Κι ὕστερα, δὲν θὰ ξεφύγουμε τὴ δικαιοσύνη. Θὰ τιμωρηθοῦμε σὰν ληστὲς καὶ κακοποιοί.

Ἐκεῖνοι ὅμως ἦταν ἀποφασισμένοι. Κι ὅταν πλησίασε ἡ λεία τους, ἐπιτέθηκαν στὰ παιδιά, τὰ ἔδειραν καὶ ἅρπαξαν τὸ ἀλεύρι. Οἱ νεαροί, δαρμένοι καὶ κακοποιημένοι, πῆγαν στὰ σπίτια τους καὶ διηγήθηκαν τὸ ἐπεισόδιο. «Ὕστερα εἰδοποίησαν τὸν διοικητή, τὸν Σίμωνα Μπάιλο, κι ἐκεῖνος ἔστειλε στρατιῶτες γιὰ νὰ συλλάβουν τοὺς κακοποιούς. οἱ στρατιῶτες συνέλαβαν σὰν ὕποπτο μόνο τὸν Στέφανο, γιατὶ οἱ ἄλλοι εἶχαν ἐξαφανιστεῖ. Ἐκεῖνος βάδιζε ἀμέριμνος, ἔχοντας πεποίθηση στὴν ἀθωότητά του. Ἀπολογήθηκε στοὺς στρατιῶτες μὲ εἰλικρίνεια, ἀλλὰ δὲν τὸν πίστεψαν. Τὸν ἔδεσαν καὶ τὸν ἔκλεισαν στὴ φυλακή.

Ὅταν τὸν ὁδήγησαν στὸν κριτή, ὁμολόγησε πάλι τὴν ἀλήθεια:

- Βάδιζα μὲ τοὺς ληστές, ἀλλὰ μέρος στὴ ληστεία δὲν ἔλαβα. Ἄδικα μὲ κατηγορεῖτε.

Ὁ δικαστὴς ὅμως δὲν τὸν πίστεψε καὶ τὸν καταδίκασε.

- Ποιὰ τιμωρία προτιμᾶς, τὸν ρώτησε, νὰ σοῦ κόψουν τὰ χέρια ἡ νὰ σοῦ βγάλουν τὰ μάτια;

Κι ἐκεῖνος, περίλυπος, προτίμησε τὴ δεύτερη, γιατὶ τοῦ φάνηκε λιγότερο ὀδυνηρή. Μὲ θρήνους καὶ ὀδυρμοὺς ὁδηγήθηκε στὸν τόπο τῆς καταδίκης, ὅπου ἐκτελέστηκε ἡ φοβερὴ ἀπόφαση. Ὁ Στέφανος τώρα, ἀνίκανος γιὰ μετακινήσεις, χειραγωγεῖται ἀπὸ τὴ μητέρα του. Δεκαοχτὼ μίλια ἀπὸ τὴν πρωτεύουσα τοῦ νησιοῦ ἦταν χτισμένη ἡ παραθαλάσσια πόλη Κασσιόπη. Ἦταν γνωστὴ γιὰ ἕνα ναὸ τῆς Θεοτόκου, ἀπὸ τὸν ὁποῖο περνοῦσε πλῆθος λαοῦ καὶ προσκυνοῦσαν τὴ θαυματουργή της εἰκόνα. Ὁ Στέφανος ἀποφασίζει καὶ πηγαίνει στὴν πόλη αὐτή. Θὰ μένει στὸν ναὸ τῆς Θεοτόκου καὶ θὰ ζητᾶ ἐλεημοσύνη ἀπὸ τοὺς φιλάνθρωπους. Προσκύνησε μὲ τὴ μητέρα τοῦ τὴ θαυματουργὴ εἰκόνα καὶ παρακάλεσε τὸν διακονητὴ μοναχὸ νὰ τοῦ παραχωρήσει ἕνα κελλάκι γιὰ τὴ διαμονή του. Τὴν πρώτη βραδιὰ ἔμειναν μέσα στὴν ἐκκλησία. Ἡ μητέρα του, κατάκοπη, κοιμήθηκε ἀμέσως. Ὁ ἴδιος ὅμως δὲν μποροῦσε νὰ ἡσυχάσει ἀπὸ τοὺς πόνους. Κάποια στιγμὴ τὸν πῆρε ἕνας ὕπνος ἐλαφρός. Νοιώθει τότε δυὸ χέρια νὰ τὸν ἀκουμποῦν καὶ νὰ ψηλαφοῦν τὶς κόγχες τῶν ματιῶν του. Ἦταν τόσο αἰσθητό, ὥστε ξύπνησε ἀμέσως καὶ ἀναρωτιόταν ποιὸς νὰ τὸν εἶχε ἀγγίξει. Καὶ τότε Βλέπει μπροστὰ τοῦ μία γυναίκα λαμπροφορεμένη καὶ λουσμένη στὸ φῶς. Στάθηκε λίγο κι ὕστερα ἐξαφανίστηκε. Γυρίζει ὁ Στέφανος καὶ βλέπει τὰ καντήλια ἀναμμένα. Ξυπνάει τὴ μητέρα του καὶ τὴ ρωτάει:

- Ποιὸς ἄναψε τὰ καντήλια;

- Σώπα καὶ κοιμήσου, τοῦ λέει ἐκείνη, νομίζοντας πὼς τὸ παιδὶ τῆς ὀνειρεύεται. Ἐκεῖνος ὅμως ἐπέμενε:

- Βλέπω τὴν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου. Δὲν εἶναι φαντασίες αὐτὰ ποὺ σοῦ λέω!

Τότε ἡ μητέρα ἀνασηκώθηκε καὶ κοίταξε μὲ ἀνησυχία καὶ λαχτάρα τὸ πρόσωπό του. Ναί, δὲν τὴν ἀπατοῦσαν τὰ μάτια της. Ζοῦσε τὴ στιγμὴ ἐκείνη ἕνα ὁλοζώντανο θαῦμα: οἱ κόγχες τοῦ παιδιοῦ τῆς στολίζονταν ἀπὸ δυὸ γαλανὰ μάτια! Ἐνῶ, πρὶν τὴν τύφλωση, τὰ μάτια τοῦ Στέφανου ἦταν μαῦρα! Ἀμέσως, μητέρα καὶ γιὸς εὐχαρίστησαν μὲ δάκρυα χαρᾶς τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο γιὰ τὴ γρήγορη ἐπέμβασή της. Ἀπὸ τὸν θόρυβο πῆρε εἴδηση ὁ νεωκόρος μοναχὸς κι ἔτρεξε στὸν ναὸ γιὰ νὰ δεῖ τί συμβαίνει. Τὸ ὁλοφάνερο θαῦμα τὸν συγκλόνισε κι ἔφυγε γρήγορα γιὰ τὴ χώρα, γιὰ ν᾿ ἀναγγείλει τὸ γεγονὸς στὸν διοικητή. Ἐκεῖνος, παραξενεμένος, πῆρε μαζί του τοὺς προκρίτους τῆς Κέρκυρας κι ἐπισκέφθηκε τὸν Στέφανο. Εἶδε τὰ νέα μάτια στὶς κόγχες τους καὶ θαύμασε. Εἶδε ἀκόμη, σὰν ἀπόδειξη, καὶ τὸ σημάδι στὰ βλέφαρά του ἀπὸ τὸ πυρακτωμένο σίδερο. Μέσα του ὅμως ὁ διοικητὴς εἶχε καὶ κάποια ἀμφιβολία. Γι᾿ αὐτό, ὅταν ἐπέστρεψε στὴ χώρα, καλεῖ τὸν δήμιο καὶ τὸν ρωτάει:

- Ἔβγαλες, πραγματικά, τὰ μάτια τοῦ Στέφανου, ὅπως εἶχα διατάξει;

- Βεβαίως τὰ ἔβγαλα. Βρίσκονται ἀκόμη μέσα σὲ μία λεκάνη. Ὁρίστε!

Ὁ Μπάιλος κοίταξε ἀνήσυχος τὴ λεκάνη. Πράγματι μέσα σ᾿ αὐτὴν ὑπῆρχαν δυὸ μάτια, καὶ μάλιστα μαῦρα μάτια, ὄχι γαλανά, σὰν κι αὐτὰ ποὺ εἶχε τώρα ὁ Στέφανος. Ἡ ἀλήθεια ἀποδείχθηκε μὲ τὸν πιὸ εὔγλωττο καὶ πειστικὸ τρόπο. Κι ὁ ἡγεμόνας, ἀφοῦ εἰδοποίησε νὰ φέρουν τὸν Στέφανο, τοῦ ζήτησε συγνώμη καὶ τὸν ἀποζημίωσε μὲ πλούσια δῶρα. Τέλος, ἀνακαίνισε μ᾿ ἐπιμέλεια τὸν περίβολο τοῦ ἱεροῦ ναοῦ τῆς Θεοτόκου.

Παναγία ἡ Λιμνιά
 

Σὲ μία γραφικὴ παραλία στὸν βόρειο Εὐβοϊκό, ὅπου τὸ ἀρχαῖο Ἐλύμνιο, εἶναι σήμερα χτισμένη ἡ κωμόπολη τῆς Λίμνης. Στὸν περικαλλῆ ναὸ τῆς εἶναι θησαυρισμένη ἡ θαυματουργὴ εἰκόνα τῆς πολιούχου τῆς Παναγίας τῆς Λιμνιᾶς. Στὰ 1560, καθὼς διασώζει ἡ παράδοση, ὅταν ἦταν σουλτάνος ὁ Σουλεϊμᾶν ὁ μεγαλοπρεπής, ἕνα τούρκικο πλοῖο ἔπλεε στὰ μέρη τῆς Κασσάνδρας μὲ κατεύθυνση τὴ Χαλκίδα. Στὸ πλήρωμα τοῦ καραβιοῦ ἦταν κι ἕνας χριστιανὸς ναύτης, ὁ λοστρόμος Δημητρός, ἄνθρωπος εὐλαβὴς καὶ ἡλικιωμένος.

Τὸ καράβι πλησίαζε στὴ Σκιάθο μὲ φουσκωμένα τὰ πανιὰ ἀπὸ τὸν σορόκο. Ξαφνικὰ ὁ ἄνεμος κόπασε. Τότε ὁ Δημητρὸς ἔδωσε ἐντολὴ νὰ ρίξουν τὶς βάρκες στὴ θάλασσα, γιὰ νὰ ρυμουλκήσουν τὸ καράβι. Ἐκείνη τὴ στιγμὴ βλέπει ὁ λοστρόμος στὸ πλάι τοῦ καραβιοῦ, πάνω στὰ κύματα, ἕνα μεγάλο εἰκόνισμα. Χωρὶς νὰ χάσει καιρό, κατεβαίνει σὲ μία φελούκα, σηκώνει τὴν ἱερὴ εἰκόνα ἀπ᾿ τὸ νερό, καὶ προσκυνάει τὴν Παναγία ποὺ ἦταν ζωγραφισμένη πάνω σ᾿ αὐτή. Ὕστερα ἀνεβάζει τὴν εἰκόνα στὸ κατάστρωμα καὶ τὴν παραδίδει στὸν πλοίαρχο, στὸν Τοῦρκο Μεχμέτ. Ἀμέσως σηκώνεται δυνατὸς βοριάς, ποὺ κολπώνει τὰ πανιά. Τ᾿ ἄλμπουρα τριζοβολοῦν, ἐνῶ ἡ πλώρη σχίζει μὲ ὁρμὴ τ᾿ ἀφρισμένο κύμα.

Παρέκαμψαν τὶς Σποράδες, μπῆκαν στὸν Εὐβοϊκὸ κι ἔβαλαν πλώρη γιὰ τὴ Χαλκίδα. Μόλις ὅμως ἔφθασαν στὴν περιοχὴ τῆς Λίμνης, ὁ ἄνεμος κόπηκε ἀπότομα καὶ τὸ καράβι ἀκινητοποιήθηκε. Ρίχτηκαν καὶ πάλι οἱ βάρκες στὴ θάλασσα καὶ ἄρχισαν νὰ τὸ ρυμουλκοῦν. Ὕστερα ἀπὸ ὦρες ἔφθασαν στὴ βάση τοῦ ὅρους Καντήλι. Ἐκεῖ ἀπροσδόκητα ξεσπᾶ καταιγίδα. Τὰ κύματα σηκώνονται ἀπειλητικὰ καὶ σπρώχνουν τὸ σκάφος πάλι στὴ Λίμνη. Μόλις πλησιάζουν ἐκεῖ, ἡ τρικυμία σταματᾶ καὶ ἡ θάλασσα πάλι γαληνεύει. Τὸ πλήρωμα κάνει καινούργια προσπάθεια νὰ κατευθύνει τὸ καράβι στὸν προορισμό του. Ξεσπάει ὅμως νέα καταιγίδα, πιὸ ἀπειλητική, καὶ τοὺς σπρώχνει πάλι στὴ Λίμνη. Ὁ καπετάνιος καὶ οἱ ναῦτες ἔχουν ἀπελπιστεῖ. Δὲν μποροῦν νὰ διακρίνουν πίσω ἀπ᾿ αὐτὴ τὴ θαλασσινὴ περιπέτεια τὸ χέρι τῆς Παναγίας. Τότε φωτίστηκε ἐπὶ τέλους ὁ εὐλαβὴς λοστρόμος. Πλησιάζει τὸν καπετάνιο καὶ τοῦ λέει:

- Δὲν πρόκειται ν᾿ ἀπαλλαγοῦμε ἀπ᾿ αὐτὴ τὴν ταλαιπωρία, ἂν δὲν βγάλουμε σ᾿ αὐτὴν ἐδῶ τὴ στεριὰ τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας.

Ὁ πλοίαρχος συμφώνησε καὶ εἰδοποίησε τὸ χωριὸ Καστριὰ - χτισμένο λίγα χιλιόμετρα μακριὰ ἀπὸ τὴν παραλία - νὰ ἔρθουν νὰ τὴν παραλάβουν. Δὲν ἄργησε νὰ καταφθάσει ὁ πιστὸς λαός, ἔχοντας ἐπικεφαλῆς τοὺς ἱερεῖς, μὲ ἑξαπτέρυγα, σταυροὺς καὶ λαμπάδες. Στὴν παραλία τοὺς περίμενε ὁ Δημητρός, ποὺ τοὺς παρέδωσε τὴν ἱερὴ εἰκόνα σὰν ἀτίμητο θησαυρό. Ἀμέσως φύσηξε φρέσκο ἀεράκι κι ἔσπρωξε κατάπρυμα τὸ Ἱστιοφόρο με τοὺς ναῦτες, κατευθείαν γιὰ τὸν προορισμό τους. Ἦταν τὸ «εὐχαριστῶ» τῆς Παναγίας, ἡ εὐαρέσκειά της γιὰ τὸν κόπο τους. Στὸ μεταξὺ ἡ πομπὴ ξεκίνησε μεγαλόπρεπα ἀπὸ τὴν παραλία γιὰ τὸ χωριό. Ἐκεῖ, στὸν ναὸ τῆς ἁγίας Ἄννης, τριγυρισμένον ἀπὸ γέρικες βελανιδιές, πλατάνια καὶ κυπαρίσσια, ἀπόθεσαν τὴ σεπτὴ εἰκόνα. Ἔψαλαν Παράκληση, δοξολογία, καὶ εὐχαρίστησαν τὴ Θεοτόκο γιὰ τὴν ἀνεκτίμητη δωρεά.

Τὴν ἄλλη μέρα ἡ εἰκόνα ἔλειπε ἀπὸ τὴν ἐκκλησία. Τὴν ἀναζήτησαν παντοῦ, καὶ τὴ βρῆκαν στὴν τοποθεσία τῆς σημερινῆς Λίμνης. Τὴν ἐπανέφεραν στὸν ναὸ τῆς ἁγίας Ἄννας, ἀλλὰ ἐκείνη ἐπέστρεψε στὸν ἴδιο τόπο. Αὐτὸ ἐπαναλήφθηκε μερικὲς φορές, κι ἔτσι κατάλαβαν οἱ κάτοικοι πὼς ἦταν θέλημά της νὰ παραμείνει ὁριστικὰ ἐκεῖ. Ἔχτισαν λοιπὸν μία μικρὴ ἐκκλησία καὶ τὴν τοποθέτησαν μέσα σ᾿ αὐτή. Τὴν Ἱερὴ εἰκόνα ἀκολούθησαν καὶ οἱ ἴδιοι. Ἐγκατέλειψαν τὰ Καστριὰ καὶ μετοίκησαν στὴ Λίμνη. Ἀργότερα, στὴ θέση τοῦ πρώτου ναΐσκου ἔχτισαν μεγαλόπρεπο ναό, καὶ τὸν ἀφιέρωσαν στὸ Γενέσιο τῆς Θεοτόκου. Κάθε χρόνο, στὶς 8 Σεπτεμβρίου, γίνεται πανηγυρικὸς ἑορτασμὸς πρὸς τιμὴν τῆς Παναγίας τῆς Λιμνιᾶς. Οἱ διαστάσεις τῆς εἰκόνας εἶναι 95 χ 65 ἐκ. Πάνω σ᾿ αὐτὴ εἰκονίζεται ἡ Παναγία ἡ Γλυκοφιλοῦσα, ζωγραφισμένη σὲ σκληρὸ καὶ βαρὺ ξύλο καὶ καλυμμένη μὲ ἀσημένια ἐπένδυση.

Ἡ Παναγία σώζει τὴ Λίμνη ἀπὸ τοὺς Γερμανούς
 

Ἕνα συγκινητικὸ θαῦμα συνέβη στὶς ἡμέρες τῆς γερμανικῆς κατοχῆς, τὸν Ἰούνιο τοῦ 1944. Τὸ γερμανικὸ ἀπόσπασμα, ποὺ κατέστρεψε τὸ Δίστομο (10 Ἰουνίου 1944) κι ἔσφαξε μέσα σὲ δυὸ ἡμέρες πάνω ἀπὸ ἑξακόσιους κατοίκους, περνᾶ τώρα ἀπέναντι στὴν Εὔβοια. Σκοπός του ἡ ὁλοσχερὴς καταστροφὴ τῆς Λίμνης. Ἡ φάλαγγα ἔφθασε στὴν εἴσοδο τῆς πόλεως. Τότε ἀκριβῶς βλέπει ὁ Γερμανὸς διοικητὴς στὴ μέση του δρόμου ἕνα χέρι νὰ ἐμποδίζει τὴ διάβαση τῶν στρατιωτῶν, κι ἀκούει μία φωνὴ νὰ τοῦ λέει:

- Αὐτὸς ὁ τόπος εἶναι δικός μου. Δὲν θὰ τὸν πειράξετε!

Ὁ διοικητὴς φοβισμένος κατεβαίνει στὴ Λίμνη καὶ συναντᾶ τὶς ἀρχές. Ζητᾶ γεμάτος ἀγωνία νὰ μάθει ποιὰ εἶναι ἡ Προστάτιδα τῆς πόλεως.

- Ἡ Παναγία ἡ Λιμνιά, ἀποκρίνονται οἱ προύχοντες. Ἔχουμε ἐδῶ τὴ θαυματουργή της εἰκόνα, ἡ ὁποία βρέθηκε μέσα στὴ θάλασσα.

- Μόνο θεϊκὴ δύναμη θὰ μποροῦσε ν᾿ ἀνατρέψει τὰ σχέδιά μου, ὁμολόγησε ὁ διοικητής, κι ἔφυγε ἀπὸ τὴ Λίμνη ἄπρακτος.

Ἡ σωτηρία ἑνὸς εὐλαβοῦς ναυτικοῦ.

Ὁ λιμνιὸς ναυτικὸς Εὐάγγελος Πανταζὴς διηγήθηκε στοὺς ἐφημέριους τῆς πόλεως τὸ ἑξῆς περιστατικό:

- Ἦταν 14 Δεκεμβρίου τοῦ 1960, ὥρα 2.30´, καὶ ταξιδεύαμε στὰ στενὰ τοῦ Βοσπόρου μὲ τὸ πλοῖο «Παγκόσμιος Ἁρμονία» τῆς ἑταιρείας Νιάρχου. Κοιμόμουν στὴν καμπίνα μου, ὅταν ἄκουσα μία ὑπερκόσμια γυναικεία φωνὴ νὰ προστάζει:

- Πέσετε στὴ θάλασσα!

Πρέπει νὰ σημειώσω ὅτι στὴν Παναγία μας τὴ Λιμνιὰ εἶχα ἰδιαίτερη εὐλάβεια, καὶ τὴν παρακαλοῦσα πρωί-βράδυ νὰ μᾶς προστατεύει. Ξαφνικὰ νοιώθω ἕνα ἀπότομο τίναγμα. Τὸ πλοῖο τραντάχτηκε ὁλόκληρο. Κοιτάζω ἀπὸ τὸ φινιστρίνι καὶ βλέπω τὸ καράβι μας μέσα στὶς φλόγες. Εἴχαμε συγκρουστεῖ μ᾿ ἕνα γιουγκοσλάβικο πετρελαιοφόρο, ποὺ μετέφερε μαζοὺτ καὶ βενζίνη ἀεροπλάνων. Ἀπὸ τὴ σφοδρὴ σύγκρουση ἡ πλώρη μας κόπηκε στὴ μέση, ἐνῶ τὸ ξένο πλοῖο ἔπαθε ρῆγμα βάθους εἴκοσι μέτρων. Ἐγὼ στὸ μεταξὺ ἑτοιμάστηκα καὶ ἔπεσα στὴ θάλασσα ἀπὸ τὴ μεριὰ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Τουρκίας. Ἐνῶ κολυμπούσαμε, πολλὰ δελφίνια γύρω μας εἶχαν σχηματίσει κλοιὸ καὶ μᾶς προφύλαγαν ἔτσι ἀπὸ τοὺς καρχαρίες ποὺ ἀφθονοῦσαν στὴν περιοχή. Δυόμισι ὧρες πάλεψα μὲ τὰ κύματα κι ἔφθασα κάποτε στὶς τουρκικὲς ἀκτές. Ἀπὸ τὰ σαράντα ἕνα ἄτομα τοῦ πληρώματος σωθήκαμε μόνο ἕντεκα. Τὴ διάσωσή μας ἀποδίδουμε στὴν Παναγία μας τὴ Λιμνιά. Γι’ αὐτὸ ἤρθαμε ἀμέσως στὴ Λίμνη, λειτουργηθήκαμε στὸν ἱερὸ ναό της καὶ τὴν εὐχαριστήσαμε γιὰ τὴ σωτηρία μας».

Ας είναι ευλογημένοι οι αδελφοί που επιμελήθηκαν αυτά τα αφιερώματα. 

ΑΣ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΕΥΧΗ & ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΛΟΣ Ο ΚΟΣΜΟΣ!!

http://o-nekros.blogspot.gr/ αγιορειτικο βημα