Πίνακας Arting
Κ.Σ.
Ο Μιχαήλ Δ. Στασινόπουλος (1903 - 2002) σπούδασε νομικά, ήταν Καθηγητής και Πρύτανης (1951-1958) της Παντείου Ανωτάτης Σχολής, ανώτατος δικαστικός λειτουργός του Συμβουλίου της Επικρατείας, του οποίου διετέλεσε Πρόεδρος (1966 -1969), καθώς και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Ο Μιχαήλ Στασινόπουλος ως Πρόεδρος τίμησε την ελληνική δικαιοσύνη με τις ιστορικές και θαρραλέες αποφάσεις ( ενδ. 1811/1969 κ.α.), με τις οποίες το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε β.δ/μα, καθώς και την οικεία απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου του δικτατορικού καθεστώτος της 21ης Απριλίου 1967, περί απολύσεως δικαστικών λειτουργών ως αντιφρονούντων στη Δικτατορία.
Οι αποφάσεις αυτές, οι σύμφωνες με τις αρχές του δικαίου και της Δικαιοσύνης, την οποία διακονούσε ο αείμνηστος Μιχαήλ Στασινόπουλος, του στοίχησαν την αποπομπή του από το δικαστικό σώμα και την δίωξή του από την Δικτατορία. Έγραψε, επίσης, πολυάριθμα επιστημονικά νομικά συγγράμματα, λογοτεχνικά έργα και μετέφρασε έργα γάλλων ποιητών και πεζογράφων. Ο Μιχαήλ Στασινόπουλος ήταν και ο πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας στην μεταπολίτευση μέχρι την ψήφιση του Συντάγματος του 1975.
Το παρακάτω κείμενο είναι άρθρο του αείμνηστου Μιχαήλ Δ. Στασινόπουλου, το οποίο δημοσίευσε στο «Βήμα» της 25ης-8-1974, όπου παρουσίασε για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό το δοκίμιο του Λα Μποεσί « Ελευθερία και Εκούσια δουλεία». Το άρθρο αυτό είναι και ο πρόλογος του ομότιτλου βιβλίου, σε μετάφραση στα ελληνικά και απόδοση του ίδιου. Το βιβλίο εκδόθηκε τον 10o-11o του 1974, σε 2000 αντίτυπα, για λογαριασμό των εκδόσεων « ΑΛΜΑ».
« Ένα αιώνιο κήρυγμα ελευθερίας»
«Στα κείμενα, που έγραφα κατά την πενταετία, όπου είχα απομακρυνθή βιαίως και υπό τις γνωστές πια σε όλους συνθήκες από την θέση μου, του Προέδρου του Συμβουλίου Επικρατείας, είχα μνημονεύσει αρκετές φορές το περίφημο «Δοκίμιο για την εκούσια δουλεία» του Λα Μποεσί. Είχα απλώς μνημονεύσει την ύπαρξή του, χωρίς και να παραθέσω κανένα απόσπασμα ή χωρίον του, γιατί θα είχα σίγουρα δοσοληψίες με τη λογοκρισία, φανερή ή κρυφή. Τόσο το έργο αυτό είναι, απ’ άκρη σ’ άκρη του, φλογερό κήρυγμα ελευθερίας και αδυσώπητο κατηγορητήριο κατά των τυράννων.
Είναι λοιπόν τώρα καιρός, να πούμε δυο λόγια γι αυτό το μικρό, αλλά περιλάλητο έργο.
Ο Λα Μποεσί (La Boetie) ήταν δικαστής στο Μπορντώ, αλλά συγχρόνως και φιλόσοφος και ποιητής. Πέθανε μόλις 32 ετών, το 1563, πρόφτασε όμως να γράψει το αριστούργημά του, το «Δοκίμιο για την εκούσια δουλεία» (Essai sur la servitude volontaire), που τον έκανε ένδοξο. Στο Δοκίμιο αυτό κατηγορεί όχι μόνο τους τυράννους, αλλά και τους λαούς, που τους ανέχονται παθητικά και αγόγγυστα. Ήταν ένα σάλπισμα εξεγέρσεως εναντίον των καθεστώτων της απολύτου μοναρχίας της εποχής εκείνης, γιαυτό και η κυκλοφορία του είχεν απαγορευθεί ως επικίνδυνη και το βιβλίο κυκλοφορούσε κρυφά, ανάμεσα στους φιλελευθέρους πολίτες, και ιδίως τους νέους.
Στα εγχειρίδια πολιτειολογίας, αναφέρεται συνήθως και το Δοκίμιο αυτό του Λα Μποεσί, σαν σταθμός στην Ιστορία των πολιτικών ιδεών, παρά τον πολύ μικρό όγκο του (είναι μόλις 50 σελίδες όλο - όλο). Οι σχολιαστές γράφουν ότι το έργο αυτό δεν μαρτυρεί ότι ο συγγραφέας του είναι δημοκράτης ούτε αντιβασιλικός. «Είναι, απλώς, άσπονδος εχθρός της τυραννίας».
Βασικό σύνθημα τον βιβλίου είναι το αξίωμα ότι «ο άνθρωπος γεννιέται ελεύθερος, όπως και όλα τ’ άλλα πλάσματα του Θεού». Πώς λοιπόν γίνεται, να συνηθίσει να είναι σκλάβος; Και ο Λα Μποεσί, διαλαλεί το κήρυγμά του: «Πάρτε την απόφαση να μην είσαστε πια δούλοι, και ιδού σεις, γίνεστε αμέσως ελεύθεροι!».
Πώς γίνεται, συνεχίζει, τόσοι άνθρωποι, τόσοι χωρικοί ή αστοί, τόσες πόλεις ολόκληρες, να σκύβουν το κεφάλι, σ’ έναν μόνον άνθρωπο, δηλαδή στον τύραννο; Αυτός που σας καταδυναστεύει δεν έχει παρά μόνο δυο μάτια, δυο χέρια, έχει ένα μόνο σώμα, δεν έχει τίποτα παραπάνω από οποιονδήποτε από σας, από εμάς όλους. Το παραπάνω, σεις οι ίδιοι του το δίνετε. Σεις του δίνετε τα απειράριθμα μάτια, με τα οποία σάς κατασκοπεύει και σας αστυνομεύει νύχτα - μέρα. Σεις του δίνετε τα απειράριθμα χέρια, με τα οποία σας χτυπά όπου σας βρει. Τα πόδια για να σας ποδοπατεί, δεν είναι δικά του πόδια. Είναι δικά σας, σεις του τα δίνετε. Πώς θα είχε δύναμη επάνω σας, αν σεις δεν του την είχατε δώσει;
Και επεξηγεί, πώς εννοεί την αντίσταση κατά της τυραννίας:
«Δεν είναι ανάγκη να χτυπήσετε τον τύραννο, ή να προσπαθήσετε να τον ρίξετε κάτω. Αποφασίστε μόνο να μη τον υπηρετείτε, να μη τον ανέχεσθε, αρνηθείτε σιωπηλά και πάνδημα, κάθε υποστήριξη, κάθε ανοχή, σταθείτε μακριά από τον μισητό δυνάστη, απομονώστε τον — και θα ιδείτε ότι θα σωριαστεί μόνος του κάτω, σαν κολοσσός από πηλό, που του πήραν τη βάση του».
Απ’ άκρη σ’ άκρη του βιβλίου, κυριαρχεί μια ιδέα: ότι τους τυράννους δεν τους στηρίζει η δική τους δύναμη, αλλά η εκούσια υποταγή των πολιτών. Εξ ου και η έννοια της «εκούσιας δουλείας» που αποτελεί και τον τίτλο του έργου. Κατά τον συγγραφέα, κάθε δουλεία είναι εκούσια, με την έννοια, ότι αν οι πολίτες δεν ήθελαν να υποκύψουν, κανείς τύραννος δεν θα είχε τη δύναμη να επιβληθεί.
Και ωσάν να μιλούσε για τα σύγχρονα αυταρχικά καθεστώτα, δίνει την εξής εικόνα των ανθρώπων που στηρίζουν τούς τυράννους, που συνεργάζονται φανερά ή κρυφά μαζί τους, που είναι, μ’ ένα λόγο, «δοσίλογοι» απέναντι της ελευθερίας, δοσίλογοι και με τη σύγχρονη έννοια του όρου:
«Πέντε ή έξη, είναι οι στενοί συνεργάτες τον τυράννου. Αυτοί οι πέντε έχουν πενήντα που επωφελούνται απ’ αυτή τη συνεργασία. Αυτοί οι πενήντα, έχουν, κάτω απ’ αυτούς, άλλους πεντακόσιους, που κάτι κερδίζουν κι αυτοί, παίρνουν κι αυτοί ένα μερίδιο. Κι ίσως, κάτω απ’ αυτούς τους πεντακόσιους, μαζεύονται άλλες πέντε χιλιάδες που περιμένουν κι' αυτοί κάτι να φάνε, κάτι να ωφεληθούν...’Ετσι στηρίζετε, γράφει, σεις οι ίδιοι, τις τυραννίες!».
Ύστερα περιγράφει τα μέσα, με τα οποία οι τύραννοι αποκοιμίζουν τους λαούς, τους οδηγούν στην «εκούσια δουλεία» και διατηρούνται στην εξουσία.
α) Η αμάθεια: Απαγόρευση των βιβλίων που φωτίζουν τον λαό, ιδίως τους νέους και τους διεγείρουν σε αναζήτηση της ελευθερίας των.
β) Η διαφθορά: παροχές, εορτές, πανηγύρια, τσίρκα (το ποδόσφαιρο δεν ήταν ακόμη της μόδας), δημόσια γεύματα αποκοιμίζουν τον λαό, ικανοποιώντας τις ταπεινές ανάγκες του.
γ) Η πατρική προστασία: Ο τύραννος παίρνει γλυκό ύφος προστάτη, εμφανίζεται σαν πατέρας του λαού, παριστάνει τον ανθρωπιστή, ενισχύει δήθεν τις χήρες και τα ορφανά, δίνει δωρεάν φάρμακα και ψωμί και άλλα χρειώδη. Αυτός όμως ο ύποπτος ανθρωπισμός του είναι για τους λαούς ακόμα πιο επικίνδυνος κι από την απροκάλυπτη σκληρότητα και βία.
δ) Η δεισιδαιμονία : Συχνά η Εκκλησία υποστηρίζει τους τυράννους. Αποκοιμίζει το λαό, ότι οι τύραννοι είναι σταλμένοι από το Θεό, για να μας εξασφαλίσουν την τάξη, την ασφάλεια και τα αγαθά μας.
ε) Η κοινωνική οργάνωση: Ο τύραννος θεσπίζει καινούργιους οργανισμούς, όπου εντάσσει τους οπαδούς του, αλλά και τους άλλους πολίτες, σε τρόπο, που η μία ομάδα αναλαμβάνει να καταπιέζει την άλλη. 0ι οπαδοί του έχουν προσωπικό συμφέρον, να διατηρείται η τυραννία, γίνονται λοιπόν αντιπρόσωποι του τυράννου κι αναλαμβάνουν αυτοί το έργο, να καταδυναστεύουν τούς άλλους.
Αυτοί οι δορυφόροι της τυραννίας, δεν έχουν καμμιά σιγουριά. Ο τύραννος τρέφει έμφυτη δυσπιστία προς το περιβάλλον του και έχει ανάγκη να ξεφορτώνεται κάθε τόσο τους ανθρώπους που τον ανέδειξαν στην εξουσία. Έτσι ο ίδιος είναι πολύ δυστυχισμένος, και αισθάνεται κάθε στιγμή ότι οπωσδήποτε, είναι ένας άνθρωπος καταδικασμένος.
- Βάλτε 50 ανθρώπους να πολεμήσουν με άλλους 50: Από τη μια μεριά, οι 50 πολεμούν για την ελευθερία τους, που οι άλλοι θέλουν να τους την πάρουν. Οι άλλοι 50 είναι μισθοφόροι ενός κατακτητού. Πολεμούν για να κατακτήσουν και να πληρωθούν. Ποιός θα νικήσει; Μαθηματικά, θα νικήσουν οι πρώτοι, που υπερασπίζουν την ελευθερία τους! Και σπεύδει ο Λα Μποεσί ν’ αναφέρει τον Μαραθώνα και τη Σαλαμίνα και γράφει ότι οι Έλληνες έδωσαν σ’ όλον τον κόσμο την τρανή απόδειξη, ότι στους πολέμους δεν είναι η δύναμη, αλλά η καρδιά και η αγάπη της Ελευθερίας που τελικά θα νικήσει.
Η Ελευθερία είναι φυσικό γνώρισμα. Δεν γεννιόμαστε μόνο έχοντας μέσα μας την Ελευθερία, αλλά γεννιόμαστε έχοντας επίσης μέσα μας την αν ά γ κ η να την υπηρετήσουμε. Κι’ αυτό δεν συμβαίνει μόνο στους ανθρώπους. Συμβαίνει και στα ζώα. Κοιτάξτε τα πουλιά, κοιτάξτε τα άγρια θηρία. Αντιστέκονται όσο μπορούν, όταν επιχειρήσεις να τα σκλαβώσεις. Χτυπιούνται, ματώνουν, πληγώνονται, πολεμώντας να ανακτήσουν την ελευθερία που προσπαθούμε να τους αφαιρέσουμε. Με τα νύχια, με τα δόντια, με τα κέρατα, με ό,τι όπλο τους έδωσε η φύση, αγωνίζονται να σώσουν εκείνο που αγαπούν πάνω από καθετί, δηλαδή την Ελευθερία τους.
Δεν έχουν λαλιά όπως ο άνθρωπος. Όμως, την ώρα εκείνη που αγωνίζονται και χτυπιούνται, δε μπορεί παρά να τ’ ακούμε να φωνάζουν με τον τρόπο τους:
—Ζήτω η Ελευθερία!».
Κ.Σ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου