ΟΜΙΛΙΑ ΕΚΦΩΝΗΘΕΙΣΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΕΙΝΑΣ ΚΑΙ ΞΗΡΑΣΙΑΣ (4)

 

ΟΜΙΛΙΑ

ΕΚΦΩΝΗΘΕΙΣΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΕΙΝΑΣ ΚΑΙ ΞΗΡΑΣΙΑΣ (4)

Μεγάλου Βασιλείου*

7. Ἡ πεῖνα εἶναι ἡ ἀρρώστια αὐτοῦ, ὁ ὁποῖος πεινᾶ. Αὐτὴ εἶναι φοβερὴ ἀσθένεια. Ἡ πεῖνα εἶναι ἡ πιὸ μεγάλη ἀπὸ τὶς συμφορὲς τῶν ἀνθρώπων καὶ ὁ φοβερώτερος θάνατος ἀπ’ ὅλους τοὺς θανάτους. Διότι στοὺς ἄλλους κινδύνους ἢ ἡ κόψη τοῦ ξίφους ταχέως ἐπιφέρει τὸν θάνατο ἢ ἡ ὁρμὴ τῆς φωτιᾶς ἀπότομα σβήνει τὴν ζωὴ ἢ τὰ θηρία μὲ τὰ δόντια ἀφοῦ κατασπαράξουν τὰ ζωτικώτερα ἀπὸ τὰ μέλη, δὲν ἐπιτρέπουν τὴν τιμωρία μὲ τὴν διάρκεια τῆς ὀδύνης. Ἡ πεῖνα ὅμως ἐπιβραδύνει τὸ κακό. 

Παρατείνει τὸν πόνο μὲ τὸ νὰ ἐνεδρεύει καὶ νὰ λουφάζει ἡ ἀρρώστια καὶ μὲ τὸ νὰ κάνει ὥστε πάντοτε ὁ θάνατος νἆναι παρὼν καὶ πάντοτε νὰ βραδύνει. Διότι δαπανᾶ τὸ ὑγρὸ ποὺ ὑπάρχει στὸν ὀργανισμό, καταστέλλει τὴν θερμότητα, περιορίζει τὸ βάρος, μαραζώνει ὀλίγον κατ’ ὀλίγον τὴν δύναμη. Ἡ σάρκα κολλᾶ σὰν ἀράχνη στὰ κόκκαλα. Τὸ χρῶμα δὲν εἶναι ἀνθηρό. Διότι τὸ κόκκινο ὑποχωρεῖ μὲ τὴν φθορὰ τοῦ αἵματος καὶ ἡ λευκότητα δὲν ὑπάρχει, ἀφοῦ ἡ ἐπιδερμίδα μελανιάζει ἀπὸ τὴν ἰσχνότητα. Μαυροκιτρινίζει τὸ σῶμα, διότι ἀπὸ τὴν νόσο ἀνακατώνεται οἰκτρὰ ἡ ὠχρότητα μὲ τὸ μαῦρο. Τὰ γόνατα δὲν ἀντέχουν, ἀλλὰ λυγίζουν ἀπὸ τὴν ἀνάγκη. 

Ἡ φωνὴ εἶναι λεπτὴ καὶ ἀδύνατη. Τὰ μάτια ἀσθενικὰ στὶς κόγχες, παραμένουν ἀνώφελα στὶς κόγχες τους, ὅπως ἐκεῖνοι ἀπὸ τοὺς καρποὺς ποὺ ἀποξηραίνονται στὰ κελύφη τους. Ἡ κοιλιὰ ἀδειανὴ καὶ ζαρωμένη, ἄμορφη, χωρὶς βάρος, δὲν ἔχει τὸν φυσικὸ τόνο τῶν σπλάγχνων καὶ εἶναι κολλημένη στὰ κόκκαλα τοῦ ὀπίσθιου μέρους. Αὐτὸς λοιπὸν ποὺ περιφρονεῖ ἕνα τέτοιο σῶμα πόσες κολάσεις ἀξίζει;

 Καὶ ποιά ὑπερβολὴ σκληρότητας δὲν θὰ ξεπεράσει; Πῶς δὲν ἀξίζει νὰ συγκαταριθμηθεῖ στὰ ἀνήμερα ἀπὸ τὰ θηρία καὶ νὰ θεωρεῖται μολυσμένος καὶ ἀνθρωποκτόνος; Διότι αὐτός, ποὺ στὸ χέρι του εἶναι νὰ θεραπεύσει τὸ κακὸ καὶ ποὺ μὲ τὴν θέλησή του ἀναβάλλει ἐξ αἰτίας τῆς πλεονεξίας, εὐλόγως θὰ μποροῦσε νὰ καταδικάζεται ἐξ ἴσου μὲ αὐτοὺς ποὺ ἰδιοχείρως διαπράττουν τὸν φόνο.

   Τὸ κακὸ τῆς πείνας ἐξανάγκασε πολλὲς φορὲς πολλοὺς νὰ παραβιάσουν καὶ τοὺς φυσικοὺς νόμους. Νὰ φάγει δηλαδὴ ἄνθρωπος τὰ σώματα τῶν συγγενῶν, καὶ ἡ μητέρα τὸ παιδί της ποὺ ἀπ’ τὴν κοιλιά της γέννησε νὰ τὸ δεχθεῖ ἄδικα καὶ πάλι στὴν κοιλιά της. Καὶ τὸ δρᾶμα αὐτὸ τὸ διεκτραγώδησε ἡ ἰουδαϊκὴ ἱστορία, ποὺ συνέταξε ὁ σπουδαῖος κατὰ τὴν γνώμη μου Ἰώσηπος¹⁶, τότε ποὺ τὰ φοβερὰ πάθη κατέλαβαν τοὺς κατοίκους τῆς Ἱερουσαλήμ, ποὺ πλήρωναν ἔτσι τὶς δίκαιες τιμωρίες γιὰ τὴν ἀσέβειά τους στὸν Θεό.

   Βλέπεις ὅτι καὶ ὁ ἴδιος ὁ δικός μας Θεὸς τὰ μὲν ἄλλα ἀπὸ τὰ παθήματα παραβλέπει, τοὺς πεινῶντας ὅμως μὲ συμπάθεια εὐσπλαγχνίζεται. «Σπλαγχνίζομαι, λέγει, τὸν λαό»¹⁷. Γιὰ τοῦτο καὶ στὴν τελικὴ κρίση, ἐκεῖ ὅπου προσκαλεῖ τοὺς δικαίους ὁ Κύριος, τὴν πρώτη θέση κατέχει αὐτὸς ποὺ δίδει. Αὐτὸς ποὺ τρέφει εἶναι πρῶτος στοὺς τιμωμένους. Αὐτὸς ποὺ χορήγησε τὸν ἄρτο προσκαλεῖται πρῶτα ἀπ’ ὅλους. Ὁ ἀγαθὸς καὶ μεταδοτικὸς μεταβαίνει στὴν ζωὴ πρῶτος ἀπὸ τοὺς ἄλλους δικαίους¹⁸. Αὐτὸς ποὺ δὲν κοινωνεῖ στὶς ἀνάγκες τοῦ πλησίον καὶ ὁ τσιγκούνης παραδίδεται στὴν φωτιὰ πρῶτος ἀπὸ ὅλους τοὺς ἁμαρτωλούς¹⁹.

   Ὁ καιρὸς σὲ καλεῖ στὴν μητέρα τῶν ἐντολῶν. Καὶ νὰ φροντίσεις πάρα πολὺ γιὰ νὰ μὴ χάσεις τὸν καιρὸ τῆς πανηγύρεως καὶ τῶν ἐμπορικῶν συναλλαγῶν. Διότι ὁ χρόνος τρέχει καὶ δὲν περιμένει αὐτὸν ποὺ ἀργοπορεῖ. Οἱ ἡμέρες φεύγουν καὶ προσπερνοῦν τὸν ὀκνηρό. Καὶ ὅπως δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ σταματήσει τὸ ρεῦμα τοῦ ποταμοῦ, ἐκτὸς ἐὰν κάποιος χρησιμοποιήσει ὅπως πρέπει τὸ νερό, ἀφοῦ τὸ ἀνακόψει, κατὰ τὴν πρώτη συνάντηση καὶ ὁρμή, ἔτσι οὔτε τὸν χρόνο, ποὺ τρέχει σύμφωνα μὲ τὴν ἀναγκαστικὴ πορεία, μπορεῖ νὰ συγκράτησει, οὔτε ἀφοῦ περάσει νὰ τὸν ἀνακαλέσει πίσω, ἐκτὸς ἐὰν κάποιος τὸν προλάβει, ὅταν ἔρχεται. Καὶ γιὰ τοῦτο κράτησε τὴν ἐντολὴ σὰν νὰ φεύγει κι ἐφάρμοσέ την καὶ ἀφοῦ τὴν συλλάβεις ἀπὸ παντοῦ ἅρπαξέ την στὶς ἀγκάλες σου. Δῶσε λίγα καὶ ἀπόκτησε πολλά. Ἐξαφάνισε τὴν πρωταρχικὴ ἁμαρτία διὰ τῆς μεταδόσεως τῆς τροφῆς. Διότι, ὅπως ὁ Ἀδὰμ ποὺ παρανόμως ἔφαγε, μετέδωσε τὴν ἁμαρτία, ἔτσι ἐμεῖς ἐξαλείφουμε τὴν πονηρὴ βρώση, ἐὰν θεραπεύσουμε τὴν ἀνάγκη καὶ τὴν πεῖνα τοῦ ἀδελφοῦ.

   8. Λαοί, ἀκοῦστε! Χριστιανοί, ἀκοῦστε προσεκτικά! Αὐτὰ λέγει ὁ Κύριος. Δὲν ὁμιλεῖ στὸν λαὸ μὲ τὴν φωνή του, ἀλλὰ μὲ τὰ στόματα τῶν δούλων του, σὰν μὲ ὄργανά του, σαλπίζει. Ἄς μὴ φανοῦμε μεῖς οἱ λογικοὶ σκληρότεροι ἀπὸ τὰ ἄλογα ζῶα. Διότι ἐκεῖνα ἀπὸ κοινοῦ χρησιμοποιοῦν αὐτὰ ποὺ βλαστάνει ἐκ φύσεως ἡ γῆ. Καὶ τὰ κοπάδια τῶν προβάτων βοσκοῦν σὲ ἕνα καὶ τὸ ἴδιο βουνό. Πάμπολλα ἄλογα μία καὶ τὴν ἴδια πεδιάδα καταλαμβάνουν ὡς βοσκότοπο. Καὶ ὅλα τὰ εἴδη τῶν ζώων ἔτσι μεταξύ τους τὸ ἕνα πρὸς τὸ ἄλλο παραχωροῦν τὴν ἀναγκαία ἀπόλαυση τῶν τροφῶν. Ἐμεῖς ὅμως οἰκειοποιούμασθε τὰ κοινὰ καὶ κατέχουμε μόνοι αὐτὰ ποὺ ἀνήκουν στοὺς πολλούς. Ἄς ντρεπόμασθε τὰ φιλάνθρωπα διηγήματα τῶν εἰδωλολατρῶν. Σὲ μερικοὺς ἐξ αὐτῶν νόμος φιλάνθρωπος προετοίμαζε μία τράπεζα καὶ κοινὰ τρόφιμα, καὶ σχεδὸν (ἔκαμε) μία οἰκογένεια τὸν πολυάνθρωπο λαό²⁰. Ἄς ἀφήσουμε τοὺς ἐθνικοὺς καὶ ἂς ἔλθουμε στὸ παράδειγμα τῶν τριῶν χιλιάδων. Ἄς ζηλέψουμε τὴν πρώτη ἐκκλησία τῶν Χριστιανῶν, ὅπου τὰ πάντα ἦσαν κοινὰ σὲ αὐτούς²¹, δηλαδὴ ἡ ζωή, ἡ ψυχή, ἡ συμφωνία, ἡ κοινὴ τράπεζα, ἡ ἀδιαίρετη ἀδελφότητα, ἡ ἀνυπόκριτη ἀγάπη, ποὺ ἕνωνε σὲ ἕνα τὰ πολλὰ σώματα, καὶ συνήρμοζε τὶς διάφορες ψυχὲς σὲ μία ὁμόνοια. Ἀπὸ τὴν Παλαιὰ καὶ τὴν Νέα Διαθήκη ἔχεις πολλὰ παραδείγματα φιλαδελφίας. Ἐὰν ἀντικρύσεις γέροντα ποὺ πεινᾶ νὰ τὸν καλέσεις καὶ νὰ τὸν θρέψεις, ὅπως ὁ Ἰωσὴφ τὸν Ἰακώβ²². Ἐὰν βρεῖς ἐχθρὸ ποὺ βρίσκεται σὲ δυσκολία μὴ προσθέσεις στὴν ὀργὴ ποὺ σὲ κατέχει τὴν ἐκδίκηση, ἀλλὰ νὰ τὸν θρέψεις ὅπως ἐκεῖνος ἔθρεψε τοὺς ἀδελφούς²³, ποὺ τὸν πούλησαν²⁴. Ἐὰν συναντήσεις νεώτερο ποὺ καταπονεῖται, νὰ κλάψεις ἔτσι, ὅπως ἐκεῖνος τὸν Βενιαμίν, τὸ παιδὶ τῶν γερατειῶν²⁵. Ἴσως νὰ πειράζει καί σένα ἡ πλεονεξία, ὅπως ἡ κυρία τὸν Ἰωσήφ· σὲ τραβᾶ ἀπὸ τὰ ἐνδύματα²⁶, γιὰ νὰ παραβεῖς τὴν ἐντολὴ καὶ ν’ ἀγαπήσεις περισσότερο ἐκείνη ποὺ ἀγαπᾶ τὰ χρυσαφικὰ καὶ τὰ στολίδια, παρὰ τὴν προσταγὴ τοῦ Δεσπότου.

   Ὅταν λοιπὸν ἔλθει λογισμὸς ποὺ καταπολεμεῖ τὴν ἐντολὴ αὐτὴ καὶ προσελκύει τὸν ἐγκρατῆ νοῦ στὴν φιλαργυρία, καὶ σὲ ἐξαναγκάζει νὰ ἀδιαφορήσεις γιὰ τὴν φιλαδελφία καὶ σὲ κρατᾶ πλησίον της, ρῖξε καὶ σὺ κάτω τὰ ἐνδύματα, καὶ ὀργισμένος φύγε. Νὰ διατήρησεις τὴν πίστη στὸν Κύριο, ὅπως ἐκεῖνος στὸν Πετεφρή²⁷. Νὰ μεριμνήσεις γιὰ ἕνα ἔτος, ὅπως ἐκεῖνος μερίμνησε γιὰ ἑπτὰ ἔτη. Μὴ δίδεις τὰ πάντα στὴν ἡδονή, δῶσε καὶ κάτι στὴν ψυχή. Καὶ νὰ πιστέψεις πὼς ἔχεις δύο θυγατέρες· τὴν καλοπέραση ἐδῶ καὶ τὴν οὐράνια ζωή. Ἐὰν δὲν θελήσεις νὰ τὰ δώσεις ὅλα στὴν ἀνώτερη, μοίρασέ τα λοιπὸν ἐξ ἴσου καὶ στὴν ἀκόλαστη κόρη καὶ στὴν ἀγαθή. Νὰ μὴ παρουσιάσεις τὴν ἐδῶ διαγωγή σου βαθύπλουτη καὶ τὴν ἄλλη γυμνὴ καὶ ντυμένη μὲ μπαλώματα, ἀλλ’ ὅταν χρειασθεῖ νὰ παραστεῖς στὸν Χριστὸ καὶ ἀντιμετωπίσεις τὸν κριτή, ἡ κατ’ ἀρετὴ ζωὴ νἄχει νυφικὸ ἔνδυμα καὶ πρόσκληση. Μὴ λοιπὸν παρουσιάσεις στὸν νυμφίο τὴν νύμφη (τὴν ψυχή σου) δύσμορφη καὶ ἀστόλιστη, γιὰ νὰ μὴ τὴν δεῖ καὶ γυρίσει τὸ πρόσωπό του καὶ ἀφοῦ τὴν δεῖ τὴν μισήσει καὶ ἀρνηθεῖ τὸν γάμο. Ἀλλὰ ἀφοῦ τὴν ἁρματώσεις μὲ τὸν στολισμὸ ποὺ ἁρμόζει, νὰ τὴν διαφυλάξεις ὄμορφη ὣς τὴν προθεσμία τῶν γάμων. Γιὰ ν’ ἀνάψει καὶ αὐτὴ μαζὶ μὲ τὶς φρόνιμες παρθένους τὴν λαμπάδα²⁸, νὰ διατηρήσει ἄσβεστη τὴν φλόγα τῆς γνώσεως καὶ νὰ μὴ τῆς λείψει τὸ λάδι τῶν καλῶν ἔργων. Γιὰ νὰ ἐπαληθευθεῖ ἔτσι ἐμπράκτως ἡ θεία προφητεία καὶ βρεῖ ἐφαρμογὴ στὴν ψυχή σου ὁ λόγος· «στέκεται στὰ δεξιά σου ἡ βασίλισσα ἐνδεδυμένη καὶ στολισμένη μὲ ἐνδυμασία χρυσοκέντητη. Ἄκουσε κόρη, καὶ δὲς καὶ κλῖνε τὸ αὐτί σου, ὁ βασιλεὺς θὰ ἐπιθυμήσει τὴν ὀμορφιά σου»²⁹. Αὐτὰ γενικὰ προανήγγειλε ὁ ψαλμωδός, προφητεύοντας τὴν ὡραιότητα ὁλόκληρου τοῦ σώματος. Κατὰ κύριον λόγο δέ, θὰ βρεῖ ἐφαρμογὴ καὶ στὴν ψυχὴ τοῦ καθενός, ἀφοῦ βέβαια ἡ Ἐκκλησία ἀποτελεῖται ἀπὸ τὰ ἐπὶ μέρους ἄτομα.

   9. Σκέψου, παρακαλῶ, λογικὰ τὸ παρὸν καὶ τὸ μέλλον, τὸ ὁποῖο μὴ προδίδεις λόγῳ αἰσχροκέρδιας. Τὸ σῶμα ποὺ εἶναι τὸ χαρακτηριστικό σου στὴν ζωὴ θὰ σὲ ἀφήσει. Στὴν ἐμφάνιση τοῦ κριτοῦ ποὺ ἀναμένεται καὶ ποὺ ἀναμφιβόλως θὰ ἔλθει, θὰ ἀποκλείσεις μὲν γιὰ τὸν ἑαυτό σου τὴν ἀπονομὴ τῶν τιμῶν καὶ τὴν ἐπουράνια δόξα καὶ θ’ ἀνοίξεις τὴν ἄσβεστη φωτιά, τὴν γέεννα, τὰ κολαστήρια καὶ τοὺς πικροὺς ἀπὸ τὶς ὀδύνες αἰῶνες, ἀντὶ τῆς αἰωνίου καὶ μακαρίας ζωῆς. Μὴ μὲ πάρεις, σὰν κάποια μητέρα ἢ τροφό, ποὺ σοῦ ἐπισείω ψεύτικα μορμολύκεια,  ὅπως ἐκεῖνες συνηθίζουν νὰ κάνουν στὰ μικρὰ παιδιά, ὅταν θρηνοῦν ἄτακτα καὶ συνεχῶς τὰ καθησυχάζουν μὲ φανταστικὰ διηγήματα. Αὐτὰ δὲν εἶναι παραμύθι, ἀλλὰ λόγος ποὺ ἔχει κηρυχθεῖ πρὸ πολλοῦ ἀπὸ ἀδιάψευστη φωνή. Καὶ γνώριζε ἐπακριβῶς ὅτι σύμφωνα μὲ τὴν εὐαγγελικὴ προφητεία «ἕνα γιῶτα ἢ ἕνα γράμμα δὲν θὰ καταργηθεῖ ἀπ’ τὸν νόμο μέχρις ὅτου γίνουν ὅλα»³⁰. Ἀλλὰ καὶ τὸ σῶμα ποὺ ἔχει ἐξαφανισθεῖ στοὺς τάφους θὰ ἀναστηθεῖ καὶ ἡ ἴδια ἡ ψυχὴ ποὺ μὲ τὸν θάνατο ἔχει ἀποχωρισθεῖ, πάλι θὰ κατοικήσει στὸ σῶμα. Καὶ θὰ γίνει ἀκριβὴς ἔλεγχος τῶν πράξεων τῆς ζωῆς κατὰ τὸν ὁποῖο δὲν θὰ μαρτυρήσουν ἄλλοι, ἀλλ’ ἡ ἴδια ἡ συνείδηση θὰ καταθέσει ὡς μάρτυς. Καὶ στὸν καθένα θ’ ἀποδοθεῖ ἀπὸ τὸν δίκαιο δικαστὴ τὸ κατ’ ἀξίαν. Σὲ αὐτὸν πρέπει ἡ δόξα, ἡ δύναμη καὶ ἡ προσκύνηση εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

* PG 31, σελ. 304-328.

16. Περὶ τοῦ ἰουδαϊκοῦ πολέμου, Βιβλίον 7, 8.

17. Ματθ. ιε΄ 32: «σπλαγχνίζομαι ἐπὶ τὸν ὄχλον».

18. Ματθ. κε΄ 34.

19. Ματθ. κε΄ 41.

20. Ἐδῶ ὁ μέγας Βασίλειος ὑπαινίσσεται μᾶλλον τὴν σπαρτιατικὴ πολιτεία, ἡ ὁποία εἶχε θεσπίσει κοινὰ συσσίτια, ὄχι βέβαια ἀπὸ λόγους φιλανθρωπικούς.

21. Πράξ. β΄ 44.

22. Γέν. με΄ 13.

23. Γέν. μβ΄ 12.

24. Γέν. λζ΄ 28.

25. Γέν. μγ΄ 13.

26. Γέν. λθ΄ 12.

27. Γέν. λθ΄ 8-12.

28. Ματθ. κε΄ 4.

29. Ψαλμ. μδ΄ 10-11.

30. Ματθ. ε΄ 18.

πηγη: pneumatikes-selides.blogspot.com