Ὁ Ἅγιος Φώτιος διὰ τὴν αἱρετικὴν προσθήκην τοῦ Filioque

Τοῦ κ. Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

  Δυστυχῶς στὶς ἡμέρες μας ὑπάρχουν κάποιοι Κληρικοὶ καὶ λαϊκοὶ θεολόγοι, οἱ ὁποῖοι προσπαθοῦν νὰ προσδώσουν δευτερεύουσα σημασία στὴν Ὀρθόδοξη ἀπολογητικὴ γιὰ τὴν αἱρετικὴ προσθήκη τοῦ Filioque.

  Ὁ Ἅγιος Φώτιος ἀνασκευάζοντας τὴν αἱρετικὴ προσθήκη τοῦ Filioque, μεταξὺ ἄλλων ἀναφέρει τὰ ἑξῆς: «Ἡ μὲν πρόοδος, ὦ βέλτιστε, ἅμα τε καὶ ἀδιασπάστως ἐκ τοῦ Πατρὸς τῷ τε Υἱῷ καὶ Πνεύματι θεολογεῖται, οὐδεὶς δ’ ἀναγκάσει λόγος εἰς τὴν τοῦ Υἱοῦ μεταπεσεῖν τὸ Πνεῦμα προσηγορίαν, ἢ τὴν ἀδελφικὴν ἀναδέξασθαι σχέσιν, ἢ τὴν ἐκείνου σχέσιν ἐξιδιώσατο”.

  Καὶ συνεχίζει ὁ Ἅγιος Φώτιος ὡς ἀκολούθως, καταδεικνύων τὴ σημασία τῆς ὁμολογίας γιὰ τὴν αἱρετικὴ αὐτὴ προσθήκη τῶν Παπικῶν: “Ἀλλὰ ταῦτα μὲν ἕκαστος τῶν νοῦν ἔχειν ἠξιωμένων Χριστοῦ καὶ φρονεῖν καὶ διδάσκειν ἄλλους ἕτοιμον παρέχεται τὴν χάριν.  Οὐ γάρ, διότι ἐκ τοῦ αὐτοῦ θεολογοῦνται προϊέναι, ἢ εἰς υἱότητα τὸ Πνεῦμα συνδιαστήσεται τῆς ἰδίας ἐξιστάμενον ἰδιότητος, ἢ ὁ Υἱός, τῆς χαρακτηριζούσης αὐτὸν ἀποστὰς γεννήσεως, εἰς τὸ τοῦ Πνεύματος ἰδίωμα συγχυθήσεται·  ἐκ τοῦ αὐτοῦ γὰρ ἄμφω, ἀλλ’ οὐχ ὡσαύτως οὐδὲ κατὰ τὴν ἰδιότητα τὴν αὐτὴν ἡ ἑκατέρου πρόοδος. Καὶ γὰρ ὁ μὲν Υἱὸς τοῦ Πατρὸς προῆλθεν διὰ γεννήσεως, τὸ Πνεῦμα δὲ δι’ ἐκπορεύσεως”*.

  Ὁ θεολογικὸς τρόπος ἀνασκευῆς τοῦ Ἁγίου Φωτίου, καταδεικνύει ὅτι ἀνασκευάζει μία αἱρετικὴ πλάνη, καὶ δὲν μπορεῖ νὰ παρουσιάζεται ἡ αἱρετικὴ προσθήκη τοῦ Filioque, σὰν ἀποτέλεσμα μεταφραστικοῦ λάθους ἢ σὰν λεκτικὴ παρεξήγηση, οὔτε φυσικὰ μπορεῖ κάποιος νὰ παρουσιάζει τὴν κακόδοξη αὐτὴ προσθήκη ἁπλὰ σὰν “ἀδυναμία” τῆς λατινικῆς γλώσσας νὰ ἀποδώσει τὸν ρηματικὸ τύπο “ἐκπορεύεται”.

  Ὁ Ἅγιος Φώτιος σημείωνε σὲ ἐπιστολή του πρὸς τὸν Μιχαὴλ τὸ ἄρχοντα τῆς Βουλγαρίας ὅτι, «ἡ τοῦ πλησίον στοργὴ καὶ τελεία ἀγάπη τῶν τῶν ἄλλων ἐντολῶν ἐνεαυταῖς περιέχουσι τὰς πράξεις» καὶ ὅτι «οὐδὲν ἀγάπης,  ὡς ἔοικε, κραταιότερον», ὑπεδείκνυε καὶ τὰ ἀκόλουθα ποὺ φανερώνουν τὸ μεγαλεῖο τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης: «…ὧν ἡ τιμιωτάτη καὶ τῶν ἄλλων πρωτεύουσα  χάρις πρὸς τὸ θεῖόν ἐστιν ἀπλανὴς καὶ σωτήριος χειραγωγία, ἥν πρώτη καὶ μόνη χαρίζεται τῆς καθαρᾶς καὶ ἀμωμήτου πίστεως ἡμῶν τῶν Χριστιανῶν ἡ μάθησις καὶ μυσταγωγία, αὕτη γὰρ τῆς πολυμόρφου πλάνης τὸν ἄνθρωπον ἀπαλλάττουσα καὶ τὰ τῆς καρδίας ὄμματα τῆς ἐκεῖθεν ἀχλύος ἀποκαθαίρουσα, καθαρὰ ψυχῆς θεωρία τῷ καθαρωτάτῳ κάλλει τῆς λατρείας καθαρῶς ἐνατενίζειν παρέχεται· δι’ ἧς εἰς τὴν ὑπὲρ νοῦν οὐσίαν καὶ πάντων αἰτίαν καὶ δημιουργὸν ἀναγόμενοι τὴν ἐνοειδῆ καὶ ὑπέρθεον τῆς τριάδος θεότητα, καθ’ ὅσον ἐστὶν ἀνθρώπῳ δυνατόν, ἐνοπτριζόμεθα».

  Ἡ ἐκτροπὴ ἀπὸ τὴ δογματικὴ ἀλήθεια ἀποτελεῖ αἱρετικὴ πλάνη.  Ὁ πόλεμος κατὰ τῶν αἱρέσεων, τόσο τὴν τέλεια  ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ φανερώνει, ὅσο καὶ τὴν τέλεια ἀγάπη πρὸς τὸν πλανηθέντα ἀδελφό.  Καὶ στὴν προκειμένη περίπτωση ἡ προσθήκη τοῦ Filioque, ἀποτελεῖ αἱρετικὴ πλάνη καὶ συνεπῶς ὁ ἔλεγχος τῆς αἵρεσης ἀποτελεῖ ὑποχρέωση πρὸς τὸν πλανηθέντα ἀδελφό.

  Ἡ προσθήκη τοῦ Filioque  ἀποτελεῖ αἱρετικὴ πλάνη. «Ὁ μὲν γὰρ Πατὴρ ἀναίτιος καὶ ἀγέννητος· οὐ γὰρ ἔκ τινος, ἐξ ἑαυτοῦ γὰρ τὸ εἶναι ἔχει.  Ὁ δὲ Υἱὸς ἐκ τοῦ Πατρὸς γεννητῶς.  Τὸ δὲ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον καὶ αὐτὸ μὲν ἐκ τοῦ Πατρός, ἀλλ’ οὐ γεννητῶς, ἀλλ’ ἐκπορευτῶς», ἀναφέρει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός. «Καὶ γὰρ ὁ μὲν Υἱὸς τοῦ Πατρὸς προῆλθεν διὰ γεννήσεως, τὸ Πνεῦμα δὲ δι’ ἐκπορεύσεως», τόνιζε ὁ Ἅγιος Φώτιος.

  Αὐτὰ παραλάβαμε ἀπὸ τοὺς Ἁγίους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, αὐτὰ διαφυλάσσουμε, γι’ αὐτὸ τονίζομε ὅτι ὁ Παπισμὸς εἶναι αἵρεση καὶ ὄχι “ἑτερόδοξη ἐκκλησία”.

* Ἁγίου Φωτίου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως “Ἀμφιλόχια” (Ἀπόκρισις εἰς ἐρώτησιν κη΄).

orthodoxostypos.gr