Είναι που λείπει το ήθος…

Γράφει ο Γιάννης Γιωσσάς

Η απογοήτευση των απλών ανθρώπων για πρόσωπα που θαύμαζε είναι μεγάλη. Άνθρωποι που έπρεπε να «ποιούν ήθος» και «να εκπέμπουν φως», κατά την έκφραση του τεράστιου Δημήτρη Χορν, αποδείχτηκαν πολύ κατώτεροι της ιδιότητάς τους.

Από την αρχαία λέξη «έθος» η ετυμολογική του προέλευση σημαίνει την προσωπική ηθική ιδιοσυγκρασία, το σύνολο των ψυχικών ιδιοτήτων, τον χαρακτήρα και την συμπεριφορά ενός ατόμου. Είναι η στάση που εδράζεται σε εσωτερική παρόρμηση να είμαι δίκαιος, τίμιος, συνεπής, συμπονετικός, αλληλέγγυος, με μια λέξη «ανθρώπινος» (κατά το «ως χαρίεν άνθρωπος, όταν άνθρωπος η», πόσο χαριτωμένος είναι ο άνθρωπος όταν είναι άνθρωπος, του Μενάνδρου), επειδή το αισθάνομαι εσώτερη ανάγκη μου να είμαι έτσι, άσχετα με το εξωτερικό φαίνεσθαι: τους τίτλους, τα αξιώματα, τις θέσεις, τα «ονόματα» στους διάφορους χώρους. Γιατί υπάρχουν και άνθρωποι -ίσως σε μεγαλύτερο αριθμό αυτοί- με το περίβλημα του ήθους, την ηθική ή τον ηθικισμό καλύτερα, που (π)ηθικίζοντας ήθος, άλλοι φαίνονται και άλλοι στην πραγματικότητα είναι.

Αν, λοιπόν, παρατηρούμε τέτοια φαινόμενα παθογένειας, μπροστά στα οποία λόγω της εμπλοκής ανθρώπων που θαυμάζαμε μένουμε εμβρόντητοι, είναι γιατί λείπει το ήθος. Είναι που λείπει το ήθος και ορισμένοι πολιτικοί, αναντίστοιχοι με τα λόγια και ανακόλουθοι με τις προεκλογικές υποσχέσεις τους, από «υπηρέτες του λαού» μετατρέπονται σε υπηρέτες άνομων συμφερόντων.

Είναι που λείπει το ήθος και άνθρωποι, υποτίθεται του πνεύματος και της Τέχνης, με αήθεις συμπεριφορές μικρόνοιας και μικροψυχίας, οργανωμένοι σε παρέες και ομαδούλες, αλληλολείχοντες και αλληλοεπαινούμενοι, καταφεύγουν στην εξόντωση ομοτέχνων τους μόνο και μόνο για να επιπλέουν εκείνοι. 

Είναι γιατί λείπει το ήθος και ορισμένοι δάσκαλοι από λειτουργοί («λυχνίαι επί όρους κείμεναι») και φωτοδότες μετατρέπονται σε κακούς επαγγελματίες και σκοταδιστές.

Είναι γιατί λείπει το ήθος και  ορισμένοι δημοσιογράφοι, από διάκονοι της ενημέρωσης, μίσθαρνοι και αργυρώνυτοι, μετατρέπονται σε ιμάντα του πολιτικού και οικονομικού συστήματος, παραπληροφορώντας και προπαγανδίζοντας, τρομοκρατώντας ανθρώπινες συνειδήσεις και κατακρεουργώντας ανθρώπινες υπολήψεις στο βωμό των ποσοστών της ακρόασης, της τηλεθέασης και της αναγνωσιμότητας.

Είναι γιατί λείπει το ήθος από μερίδα του κλήρου, κατώτερου και ανώτερου, που αφιστάμενοι με τις πράξεις τους από το λόγο του Θεού, δεν τιμούν το σχήμα τους. Είναι γιατί λείπει το ήθος και ορισμένοι δάσκαλοι από λειτουργοί, πρότυπα και υποδείγματα ακεραιότητας, μετατρέπονται σε κακούς επαγγελματίες.

Είναι που λείπει το ήθος και κάποιοι από τους επαγγελματίες, το μανάβη και το χασάπη της γειτονιάς, τον επιχειρηματία, τον μαγαζάτορα και τον τεχνίτη, κλέβουν εσένα και το κράτος αδιάντροπα. Είναι που λείπει το ήθος και όσοι κατέχουν την οποιασδήποτε μορφής εξουσία, την ασκούν για να εξυπηρετήσουν τους «δικούς τους», να εκβιάσουν ή να ικανοποιήσουν τις αρρωστημένες σεξουαλικές τους ορέξεις.

Είναι, τέλος, που λείπει το ήθος και οι πολιτικοί ηγέτες αυτού του κόσμου, κυβερνούν όπως κυβερνούν, στο όνομα των μεγάλων συμφερόντων και όχι των λαών που τους εξέλεξαν για να τους υπηρετήσουν. Δεν είναι τυχαίο που ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια και τα Πολιτικά του, ταυτίζει στην ουσία την ηθική με την πολιτική αρετή (η αρχαία ελληνική λέξη «πολίτης» σήμαινε στην πραγματικότητα «συμ-πολίτης», τα δε επίθετα που συνόδευαν το ουσιαστικό πολίτης ήταν στην πραγματικότητα το επίθετο «αγαθός» και το αντίθετό του, τα ίδια δηλαδή που συνόδευαν και το αρχαίο ελληνικό ουσιαστικό «ανήρ», τη γενική λέξη που σήμαινε το κάθε συγκεκριμένο άτομο).

Και το ήθος δεν είναι αυτοφυές σε κάθε άνθρωπο, είναι το αποτέλεσμα της αγωγής από την οικογένεια και το σχολείο κατά κύριο λόγο, από την κοινωνία και τους φορείς της δευτερευόντως. Γιατί μόνο μέσω της αγωγής μαθαίνουμε να σεβόμαστε τον εαυτό μας και έτσι να σεβόμαστε τους άλλους (ο αυτοσεβασμός αναγκαία προϋπόθεση του ετεροσεβασμού).

πηγη